امروزه دانشمندان بدون هیچ تردیدی اطمینان پیدا کرده‌اند که حیات وحش در معرض خطر قرار گرفته است. در صورتی که اقدامی صورت نگیرد، هزاران گونه ممکن است سریعاَ به مرز انقراض برسند. وظیفه‌ای که پیش روی جهان قرار گرفته است، محافظت از حیات وحش به منظور تضمین آینده طولانی آنها است.
در میان خشکسالی‌های چند ساله، حیات وحش نیز در معرض خطر قرار گرفته‌اند. در حال حاضر بسیاری از گونه‌های مختلف جانوری یا مهره داران ایران در معرض تهدید قرار دارد، تخریب و تکه تکه شدن زیستگاه‌های اصلی این جانوران و شکار و صید بی رویه آنها و خشکسالی‌های متوالی در کشور از جمله عوامل اصلی تهدید آن به شمار می‌رود.
به گزارش ایسنا، از بین رفتن این گونه‌ها به معنای نداشتنشان برای یک عمر است چرا که دیگر مانندی از آنها در طبیعت وجود ندارد و این یعنی برهم خوردن تعادل طبیعت و از دست دادن ذخایر ژنتیکی کشور.
حسن اکبری، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: تا کنون بالغ بر ۳۵۰ گونه مهره دار در استان شناسایی شده‌اند که از گونه‌های بارز می‌توان به قوچ و میش اوریال، کل و بز، آهو، جبیر، یوزپلنگ، پلنگ، گربه شنی، گربه پالاس، گربه وحشی،کاراکال، روباه شنی، شاه روباه، هوبره، زاغ بور، عقاب طلایی، هما، انواع گنجشک شکلان اشاره کرد.
وی افزود: سازمان ملل متحد با هدف افزایش توجه و آگاهی‌های عمومی نسبت به گونه‌های گیاهی و جانوری در طبیعت جهان، سوم مارس را به عنوان «روز جهانی حیات وحش» معرفی کرده و در قطعنامه تصویب این روز جهانی، بر ارزش ذاتی حیات وحش و کارکردهای مختلف آن شامل کارکردهای محیط زیستی، ژنتیکی، اقتصاد، اجتماعی، علمی، آموزشی، فرهنگی، تفریحی، زیبایی شناختی و همچنین نقش حیات وحش در توسعه پایدار و رفاه انسانی تاکید شده است.
اکبری گفت: خراسان جنوبی جزء منطقه ایرانی-تورانی محسوب می‌شود و تاکنون حدود ۱۷۰۰ گونه گیاهی متعلق به خانواده‌های مختلف در استان شناسایی شده است که از این تعداد ۷۰۰ گونه گیاه دارویی است.
مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به اینکه تنوع زیستی که امروز در استان خراسان جنوبی وجود دارد، محصول میلیاردها سال تکامل زیستگاه‌ها و موجودات زنده است، بیان کرد: به وسیله فرآیندهای طبیعی و البته تحت تأثیر انسان ها به وجود آمده است؛ شرایط توپوگرافیک و خرده اقلیم‌ها منجر به پیدایش این ثروت خدادادی عظیم در استان شده است.
اکبری خاطرنشان کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست استان با معرفی و ثبت مناطق تحت مدیریت و حفاظت موثر از این مناطق تمامی تلاش خود را برای حفظ تنوع زیستی موجود است.
وجود ۷ منطقه حفاظت شده و ۳ پناهگاه حیات وحش در استان
وی با بیان اینکه این مناطق شامل ۷ منطقه حفاظت شده (شاسکوه، درمیان و سربیشه، دق پطرگان، باقران، آرک و گرنگ، مظفری و کمرسرخ)، ۳ پناهگاه حیات وحش (نای بندان، تالاب کجی نمکزار و رباط شور) و ۶ منطقه شکار ممنوع (عشق آباد، علی حیدر، کمرسرخ، لشگرگاه، استند وباقران) هستند، ادامه داد: از جمله اقدامات اداره کل محیط زیست استان در حوزه تنوع زیستی در سال جاری می‌توان به ارتقاء سطح حفاظتی منطقه دق پطرگان در شهرستان زیرکوه، تامین آب و آبرسانی به حیات وحش در مناطق حفاظت شده ( بالغ بر ۲۰۰۰۰۰ لیتر) ، ساخت سطوح آبگیر برای ذخیره آب باران، ساخت و تامین مخازن و آب انبار (۳۰۰ مترمکعب) افزایش تجهیزات حفاظتی (۱۶ دستگاه موتورسیکلت) و محیط بانی اشاره کرد.
مدیر کل محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به سرشماری سالانه پستانداران و پرندگان مناطق حفاظت شده استان، شناسایی و ثبت گونه‌های جدید از پرندگان و خزندگان و تهیه اطلس پرندگان و پستانداران استان، یادآور شد: دستگیری ۲۴۰ نفر شکارچی غیر مجاز و تعداد ۹۲ نفر حین شروع به شکار در خراسان جنوبی از جمله فعالیت های این سازمان بوده است.
اکبری یادآور شد: همچنین تعداد ۲۷ قبضه انواع سلاح های غیر مجاز و تعداد ۹۲ قبضه انواع سلاح های مجاز که از آنها استفاده غیر مجاز صورت گرفته است کشف و ضبط شده است.
وی با اشاره به راه اندازی اولین واحد تکثیر و پرورش آهو توسط بخش خصوصی در شهرستان نهبندان و صدور مجوزهای تکثیر و پرورش قوچ و میش، عقرب، اظهار کرد: فنس کشی برخی مزارع و سکونتگاهها برای پیشگیری از خسارت حیات وحش به کشاورزان در زردگاه طبس، سرکویر نایبندان، مزارع منطقه حفاظت شده درمیان - سربیشه، شاسکوه قاین نیز به خوبی انجام شده است.
وی یادآور شد: در ضمن بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در شهرستانهای فردوس و سرایان مقابله شده و انجام اقدامات پیشگیرانه بیماریها در سایر مناطق و آغاز مدیریت چرای دام در مناطق حفاظت شده مدنظر بوده است. مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی با بیان اینکه حفاظت از تنوع زیستی گونه‌ها، سبب پایداری اکوسیستم و حفظ محیط زیست می‌شود.
اکبری ادامه داد: متاسفانه در طی نیم قرن اخیر تخریب زیستگاه‌ها، صید و شکار بی‌رویه، آلودگی‌های زیست محیطی، طوفان های گرد و غبار، نابودی پوشش گیاهی، کاهش ذخایر آب زیرزمینی، خشک شدن تالاب ها و ...همگی دست به دست هم داده‌اند تا بسیاری از گونه های ارزشمند جانوری از بین بروند یا کاهش یابند.
وی بیان کرد: از جمله آن می‌توان به از بین رفتن گور خر آسیایی و کاهش محسوس گونه‌هایی همچون یوزپلنگ ایرانی، آهو، هوبره و انواع پرندگان شکاری در استان اشاره کرد و زمانی که یک گونه ازبین می‌رود، در واقع محصول میلیون‌ها سال زمان و صرف انرژی که منجر به تکامل آن گونه شده از بین رفته است.
اکبری با بیان اینکه می‌دانیم که انقراض یک گونه، بی‌بازگشت است و همه تلاش‌ها و ثروت‌های جهان برای بازگردان آن بی‌ثمر خواهد بود، تصریح کرد: بنابراین ما انسان‌ها به عنوان بخش جدایی ناپذیر از این تنوع زیستی بایستی تمام تلاشمان را برای حفظ تنوع موجود و انتقال آن به نسل آینده کنیم.
وی ادامه داد: بدیهی است علاوه بر شکار غیر مجاز، دستکاری طبیعت به هر عنوان منجر به از بین بردن زیستگاه جانداران شده و تعادل زنجیره‌های غذایی طبیعت را برهم زده و نهایتا عرصه را بر خود انسان و سایر جانداران تنگ خواهد کرد.
کانون‌های بحرانی فرسایش بادی و خطری که محیط زیست را تهدید می‌کند
مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به اینکه استان خراسان جنوبی در زمره پنج استان دارای بیشترین کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در کشور محسوب می‌شود، افزود: حدود یک سوم مساحت استان تحت تاثیر پدیده فرسایش بوده و مستعد تولید گرد و غبار است لذا احیاء تخریب های وارده بر پیکر طبیعت استان بسیار دشوار و بعضا غیر ممکن است.
وی اظهار کرد: به تعبیری ساده هر عاملی که موجب آسیب به پوشش گیاهی شود اعم از چرای بی رویه دام و شتر، برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی، دستکاری زمین به بهانه ایجاد بند سار یا کشت دیم، ایجاد جاده‌های خاکی در طبیعت، معدن کاری، آفرود می‌تواند منجر به تخریب زیستگاه و ایجاد کانون های بحرانی فرسایش جدید شده و علاوه بر تهدید حیات جانداران، تولید گرد و غبار را افزایش دهد.
وی خاطر نشان کرد: بنابراین اگر تمایل داریم تمدن این استان پایدار بماند و فرزاندانمان فرصت نفس کشیدن در هوای پاک و عاری از گرد و غبار را داشته باشند بیش از هر چیزی مواظب گیاهان از جمله بوته های مناطق بیابانی باشیم و آنها را پاس بداریم.
اکبری با اشاره به اینکه بیایید با نهادینه کردن فرهنگ حفاظت از طبیعت و رعایت حقوق حیوانات از دوران کودکی، زمینه علاقه و عشق به طبیعت را در فرزندانمان ایجاد تا با یاری هم آسیب کمتری به طبیعت وارد آورده و در راستای اهداف توسعه پایدار گام برداریم.
وی خاطرنشان کرد: برای حفظ گونه‌های در حال نابودی باید روش زندگیمان را تغییر دهیم و در عمل (نه تنها حرف) به محافظت و حمایت از حیات وحش و زیستگاه آنان بپردازیم.
