هشدار درباره زنان داعشی

فرارو: نیرو‌ها و کادر‌های زنِ داعش، در نتیجه ظهورِ نسلی جدیدی از افراط گرایان، که در اردوگاه‌های مختلف پناهجویان سوری حضور دارند، در حال توسعه و افزایش هستند. امری که در نوع خود تهدیدی جدی، در قالبِ تقویت ظرفیت‌ها و قدرتِ گروه تروریستی داعش به حساب می‌آید.

"نشنال اینترست" در گزارشی به قلمِ "امیلی برژبوروسکی" عضوِ ارشد "اندیشکده سیاست خارجی آمریکا"، نسبت به خطرِ قدرت گیری مجدد گروه تروریستی "داعش"، از طریق تشدید فعالیت‌های زنانِ عضو این گروه، هشدار داده است.

برژبوروسکی در این رابطه می‌نویسد: «در کمتر از دو سال پس از نابودی خلافتِ خودخوانده گروه تروریستی "داعش" در عراق و سوریه، شرورترین و بدنام‌ترین گروهِ تروریستی جهان، در حال نشان دادنِ علائم هشداردهنده‌ای مبنی بر احیای قدرت و فعالیت‌های خود در منطقه خاورمیانه است.

سال گذشته، گروه داعش به نحو قابل توجهی بر تعداد حملات خود در عراق و سوریه افزود. امری که در نوع خود نشان داد که این گروه تروریستی همچنان می‌تواند اقدام به اشغال سرزمین و شهر‌ها و همچنین استخدام نیرو‌های تروریستی کند. در ماه ژانویه گذشته، گروه داعش مسوولیت مرگبار‌ترین حمله خود در سه سال گذشته را برعهده گرفت. در جریان عملیات مذکور، دو انفجار در بغداد پایتخت عراق رخ داد که موجب کشته شدنِ دست کم ۳۲ نفر شد. در واقع، بایستی اینگونه گفت که گروه داعش در بحبوحه پاندمی ویروس کرونا، رشد کرده و توانسته از شکاف‌های امنیتی که در اثر اِعمال مقررات قرنطینه و دیگر رویه‌های دولت‌ها در مقابله با ویروس کرونا اتخاذ شده اند، نهایت بهره برداری را در زمینه یِ: سازماندهی، فراری دادنِ نیرو‌های خود از زندان، طراحی عملیات‌های پیچیده، و قاچاق اعضای خود از گذرگاه‌های مرزی، انجام دهد.

در این راستا (احیای قدرتِ داعش)، زنانِ داعشی نقش برجسته‌ای بازی کرده اند. برای مثال، گزارش‌های اخیر نشان می‌دهند که گروه داعش بار دیگر و به نحو قابل توجهی جهت پشتیبانی لجستیک (تدارکاتی) از فعالیت هایش در شمال عراق، به کادرهایِ زن خود تکیه کرده و ممکن است بار دیگر سلول‌های خفته از نیرو‌های زنِ این گروه را فعال سازد. از این رو، در ماه فوریه گذشته، نیرو‌های امنیتی عراق پنج زن را در منطقه "حمرین" بازداشت کردند که اقدام به انتقالِ پول، غذا، و پیام، برای گروه تروریستی داعش می‌کردند. اضافه بر این، انتظار می‌رود این نیرو‌ها و کادر‌های زنِ داعش، در نتیجه ظهور نسل جدیدی از افراط‌گرایان در اردوگاه‌های مختلفِ پناهجویان سوری، توسعه و افزایش نیز پیدا کنند.

در این زمینه به طور خاص می‌توان به اردوگاه آوارگان سوری در "الحولِ سوریه" (در شمال شرق این کشور قرار دارد) اشاره کرد. این اردوگاه توسط "نیرو‌های کُردِ دموکراتیکِ سوریه" اداره می‌شود و در شرایط کنونی، میزبان حدودا ۶۰ هزار داعشی و یا اعضای خانواده‌های آن‌ها است.

۹۴ درصد از حاضرانِ در اردوگاه مذکور را زن‌ها و کودکان تشکیل می‌دهند. گروه داعش مدت هاست که از زندان‌ها و اردوگاه‌های آوارگان نفع می‌برد. این مکان‌ها در نوع خود، زمینه‌ای مستعد برای کادرسازی‌های داعش فراهم می‌کنند و در این زمینه، اردوگاه آوارگان الحول و دیگر اردوگاه‌های آوارگان سوری، حقیقتا برای گروه تروریستی داعش شبیه به فرصت‌های قابل‌توجهی هستند.

نظر به تهدید و خطری که این اردوگاه‌ها می‌توانند در برداشته باشند، بسیای از نهاد‌های ناظر هشدار داده اند که گروه داعش توجه ویژه‌ای را به اردوگاه الحول و همچینین دیگر اردوگاه‌های آوارگان سوری معطوف کرده و عملا سعی دارد از این اردوگاه‌ها در راستای اهداف و منافع خود بهره برداری کند. این مساله نیز تا حد زیادی به این دلیل است که بسیاری از آوارگان سوریِ حاضر در اردوگاه‌های مذکور، از طریق گوشی‌های تلفن همراه خود به جهان خارج متصل هستند. امری که به گروه داعش اجازه می‌دهد تا بتواند ارتباطات گسترده‌ای را با ساکنان در اردوگاه الحول برقرار سازد.

گروه داعش همچنین از اردوگاه‌های آوارگان سوری نظیر اردوگاه الحول، در راستای تامین هزینه‌ها و منابع مادی خود بهره می‌برد. در داخل این اردوگاه ها، اعضای داعش اقدام به کلاهبردای مالی و پیشبرد طرح‌های مختلف خود در پوشش‌های گوناگون جهت جذب منابع مادی می‌کنند. بر اساس یک گزارش که به تازگی توسط وزارت خزانه داری آمریکا منتشر شده، گروه داعش بخشی از ۱۰۰ میلیون دلار دارایی نقدی خود را از طریق فعالیت‌های غیرمجاز مالی در اردوگاه‌هایی نظیر اردوگاه آوارگان الحول، کسب کرده است و عملا در این اردوگاه، تحرکات مالی دارد.

اگرچه زنان در داخل اردوگاه‌های آوارگان سوری نقش قابل توجهی می‌توانند در راستای دستورِکار‌های داعش بازی کنند، با این حال، گروه داعش توجه ویژه‌ای نیز به ظرفیت‌های راهبردیِ اسرای سابق خود در این اردوگاه‌ها دارد. گروه داعش همواره بر آزادی سازی فوری آن دسته از زندانیان خود که همچنان به این گروه وفادار هستند، به عنوان راهی جهت تقویتِ فوری توان و قدرتش نگریسته است.

این در حالی است که هماهنگ با این راهبرد، داعش بر شدت فعالیت‌های دستگاه تبلیغاتی خود نیز افزوده است. از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳، گروه داعش کارزار گسترده‌ای را با هدف آزاد سازی زندانیان وفادار به خود به راه انداخت. در نتیجه این کارزار، صد‌ها جنگجوی داعشی از زندان‌های عراق فراری داده شدند. امری که موجب شد تا گروه داعش بتواند تا حد زیادی، تجدید قوا کرده و به نحو قابل توجهی فعالیت‌های خود را گسترش بخشد. موفقیت گروه داعش در کارزار مذکور موجب شده تا بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران هشدار دهند که راهبرد داعش مبنی بر آزادسازیِ قهریِ نیرو‌های خود از زندان‌های کشور‌هایی نظیر عراق و سوریه، همچنان جایگاه ویژه‌ای در چهارچوب دستورکار و رویه‌های این گروه تروریستی دارد. از این رو باید برای دفع آن، برنامه ریزی‌های خاصی نیز انجام شود.

در سطحی گسترده تر، گروه داعش تاریخچه عمیقی در امرِ استفاده از زنان، هم در عملیات‌های نظامی خود و هم در بحثِ پشتیبانی دارد. نیرو‌های زنِ داعشی نه تنها به عنوان جاسوس و عوامل لجستیک داعش کنش گری کرده اند (و می‌کنند) بلکه در عرصه اقداماتِ عملیاتی نیز حضوری فعال داشته اند. بسیاری از آن‌ها در امر کار با مواد منفجره آموزش دیده اند. عده‌ای از آن‌ها نیز تک تیرانداز هستند و یا در نقش جنگجو و نیروی انتحاری، به نفع گروه داعش فعالیت دارند. این مساله منعکس کننده یک واقعیتِ تلخ و ناامیدکننده است: زنان اغلب جزوِ تواناترین و سرسخت‌ترین حامیان گروه تروریستی داعش هستند.

برای مثال در داخل اردوگاه الحول، زنان در پیشبرد دستورکار تبلیغاتی داعش در اردوگاه مذکور و همچنین ترویج تفسیرِ مبهم و نادرست آن از اسلام، پیشتاز بوده اند. بر اساس گزارشی که در سال ۲۰۱۹ به چاپ رسیده، بازداشت‌شدگانِ زنِ داعشی در اردوگاه الحول، خلافت خاص خود را که تحت رهبریِ یک امیرِ زن است ایجاد کرده و عملا تمامی قوانین سخت گیرانه داعش را در حوزه‌های مختلف، اجرایی می‌کنند.

به گزارش فرارو، این خلافتِ زنانه همچنین عملیات‌های مختلفی را علیه آن دسته از افرادی که طرفدار داعش نیستند و همچنین مسوولان و کارکنان اردوگاه الحول، انجام داده اند. در سال ۲۰۲۱، دست کم ۴۷ مورد قتل و کشتار در داخل اردوگاه الحول انجام شده که احتمالا توسط عوامل داعش انجام شده است. بسیاری از این قتل‌ها شبیه به اعدام افراد بوده و حتی در مواردی، گردن زدنِ انسان‌ها را شامل شده است.

گروه داعش همچنین از اوضاع نامساعدِ اردوگاه الحول، برای جمع آوری کمک‌های مالی و همچنین استخدام نیرو‌های جدیدتر هم استفاده کرده است. "ابوبکر البغدادی" خلیفه خودخوانده سابق داعش در آخرین سخنرانی خود که در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۹ انجام شد، از اعضای داعش قویا درخواست کرد تا زنان را از اردوگاه‌های پناهجویان، هر چه سریع‌تر آزاد کنند. حتی پس از مرگ ابوبکر البغدادی، تلاش‌های گروه داعش در زمینه تبلیغات و جمع آوری کمک‌های مالی، از ویدئو‌هایی با حضورِ زنان و کودکان در داخل اردوگاه الحول استفاده کرده تا بتواند درخواستِ بازگشت خلافت داعش را به مثابه ایده‌ای محبوب و پرطرفدار نشان دهد. در ماهِ می‌سال ۲۰۲۰، یک گزارش دولت آمریکا نشان می‌داد که احتمال زیادی وجود دارد تا زندانیان داعشی به نحو گسترده‌ای از اردوگاه‌های سوریه فرار کنند. این گزاره مخصوصا پس از موقعیت متزلزل و ضعیفِ نیرو‌های کُرد دموکراتیک سوریه، شرایط وخیم داخل اردوگاه‌های آوارگان، و وقوع حجم قابل توجهی از شورش‌ها و تلاش‌ها جهت فرار از اردوگاه‌های مذکور، تقویت شده است.

اضافه بر تمامی این نگرانی ها، زنان و خانواده‌های داعشی با پرداخت هزینه‌هایی بالغ بر سه هزار تا صد هزار دلار به قاچاقچیان، از اردوگاه الحول گریخته اند. بر اساس برخی گزارش‌های مستند و موثق، تنها در سال ۲۰۲۰، حدودا ۲۰۰ نفر از ساکنان اردوگاه الحول به خارج از آن قاچاق شده اند. جدای از این ها، گروهی از زنانی که در اردوگاه الحول باقی مانده اند، ظاهرا کارزار‌های تبلیغاتی مخصوص به خود را در شبکه‌های اجتماعی نظیرِ "اینستاگرام" به راه انداخته‌اند تا بتوانند منابع مالی لازم جهت پرداخت به قاچاقچیان، جهت فرار از اردوگاه الحول را کسب کنند. پُست‌های آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی، به زبان‌های عربی، انگلیسی و آلمانی، بارگذاری می‌شوند و می‌توانند به طرق مختلف، منابع مالی کافی را در اختیار آن‌ها در داخل اردوگاهِ مذکور قرار دهند.

به طور کلی، اینگونه به نظر می‌رسد که نیرو‌های زنِ گروه تروریستی داعش، چه از حیث اندازه و چه از حیث اهمیت، به نحو قابل توجهی در حالِ رشد هستند. این مساله به طور خاص، ملاحظات قابل توجهی را برای جامعه‌بین‌المللی ایجاب می‌کند. اغلب اوقات، زنان در چهارچوب معادله داعش، از سوی جامعه بین المللی به مثابهِ قربانیِ گروه مذکور در نظر گرفته می‌شوند و بررسی‌هایی که درمورد همتایان مرد آن‌ها انجام می‌شود، به طور دقیق در مورد آن‌ها انجام نمی‌گیرد. با این حال در مساله گروه داعش، یکچنین رویکردی قطعا اشتباه خواهد بود و می‌تواند تبعات به شدت هزینه باری را برای جامعه بین المللی، مخصوصا در منطقه خاورمیانه به دنبال داشته باشد».