اتراق معتادها در سی و سه پل

روزنامه «همشهری»: از دیوارنویسی و ترک‌هایی که بر اثر خشکسالی و عبور مترو بر تن سی‌وسه پل نشسته، از ترقه‌زدن بر دیواره‌ها و رفتن بر پشت بام سی‌وسه پل و تفریحات بخت‌آزمایی برخی جوانان روی پل که بگذریم، از نرده‌کشی سی و سه پل با عنوان ایمن‌سازی به خاطر سقوط دانش‌آموز ۱۶ ساله از آن و برق‌گرفتگی و جان باختن قهرمان واترپلو و مسدود شدن دهانه‌های زیرین سی‌وسه پل اصفهان نمی‌توان گذشت.

حالا اما اتفاقات تلخ سی‌وسه پل از این هم پا را فراتر گذشته و به حوادث و آسیب‌های اجتماعی فرهنگی رسیده است؛ اتفاقاتی مثل باز شدن یک دریچه و راه پله از طبقه زیرین سی‌وسه پل توسط تعدادی معتاد بی‌خانمان و آتش برپا کردن و سیاه شدن دیوارهای پل و ... اتفاقاتی که افق‌های جذاب نشان داده شده برای سی‌وسه پل همچون ایجاد یک پیاده راه تفریحی و آرامش‌بخش خوش‌منظر را تیره و تار کرده و ضرورت یک بازنگری اساسی یه این میراث گرانبها را می‌طلبد.

پل تاریخی سی‌وسه پل، یا پل ا...وردیخان یکی از پل‌های تاریخی شهر اصفهان است که با ۳۳ دهانه، ۲۹۵ متر طول و ۱۴ متر عرض در زمان حکومت شاه عباس صفوی، زیر نظر ا...‌وردی‌خان و با معماری استاد حسین بنا اصفهانی بر روی رودخانه پر آب و خروشان زاینده‌رود در شهر اصفهان احداث شد. این پل به دلایل متعددی از جذابیت‌های شهر اصفهان و ایران محسوب می‌شود.

در قسمت شرقی این پل، پل تاریخی خواجو و در بخش غربی آن پل مارنان ساخته شده و در بخش شمالی خیابان چهارباغ عباسی و بخش شمال شرقی آن میدان نقش جهان با تمامی آثار تاریخی‌اش واقع شده است.

معماری سی‌وسه پل هم مانند بسیاری از آثار دوره صفویه با شگفتی‌های بسیاری همراه است و برخی شرق‌شناسان آن را یکی از پل‌های درجه اول جهان و شاهکار معماری و شگفت‌آفرین توصیف کرده‌اند.

سی‌وسه پل همانند پل خواجو در دو طبقه ساخته شده است که در گذشته طبقه بالای آن محل انواع تردد و عبور و مرور بوده و با گذشت زمان و اهمیت تاریخی بودن پل و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، عبور انواع خودرو از روی آن ممنوع شده و تنها عبور اشخاص ممکن است.

در دو طرف این پل زیبا طاق‌نماهایی وجود دارد که مردم از زیر و بالای آن عبور می‌کنند. اما آنچه بیشتر نظر گردشگران را به خود جلب می‌کند، راهروهای پل است که تقریبا هم‌سطح قرار گرفته و موقع پر آبی رودخانه، ترانه آب جاری در طبقه‌ زیرین پل به‌خصوص در تابستان‌های گرم نشستن یا قدم زدن در آن را بسیار خوشایند کرده است.

پل ۴۰۰ ساله سی‌وسه پل تاکنون و در گذر زمان اتفاقات زیادی را به خود دیده است؛ از عبور و مرور حیوانات و خودرو از روی پل گرفته تا کشیدن حصارهای آهنی در دهانه‌های پل. چند سالی هم می‌شود که در بدترین شرایط ممکن، یعنی خشکی زاینده‌رود قرار گرفته، چراکه مصالح، پایه و فونداسیون پل به گونه‌ای طراحی شده که استحکام آن تنها در رطوبت است و خشکی ادامه‌دار رودخانه در درازمدت احتمال تخریب و آسیب‌رسیدن به پل را افزایش می‌دهد.

پناهگاه شبانه معتادان

خشکی و کم‌آبی تنها معضل و مشکل آسیب‌زای سی‌وسه پل نیست، بی‌آبی بهانه ایجاد مشکلات فرهنگی- اجتماعی متعددی هم در روی عرصه و اطراف پل شده، به عبارتی سی‌وسه پل که روزگاری محل برگزاری جشن‌های مختلف بوده، اکنون به خبرساز ترین پل تاریخی اصفهان از منظر انواع آسیب‌های اجتماعی تلخ و گزنده تبدیل شده است. تصویری که اخیرا توسط یکی از کاربران فضای مجازی از محوطه پایینی سی‌وسه پل در شبکه‌های اجتماعی منتشر و خبرساز شده، گویای همین حکایت و آسیب‌های تلخ است.

آن‌طور که در تصویر دیده و توضیح داده می‌شود، اواسط پل که راه‌پله‌های ارتباط میان طبقه فوقانی و پایین و دارای چند اتاقک کوچک است، یک اتاقک توسط افرادی ناشناس بازگشایی شده و مورد سوء‌استفاده قرار گرفته است و از صداهای به گوش رسیده این‌طور پیداست که تعدادی معتاد و بی‌خانمان در این اتاقک‌ها ساکن شده‌اند.

البته ماجرای افراد بی‌خانمان و معتاد در زیر پل‌ها خبر جدیدی نیست و زیر دهنه‌های پل خواجو هم محلی برای خوابیدن افراد بی‌خانمان است. اتفاقا در خود سی‌وسه پل هم حدود ۱۰ سال پیش گزارش‌هایی مبنی بر بیتوته معتادان در اتاقک‌ها منتشر شد و حتی به صفحات روزنامه‌ها راه یافت. بعد هم به‌عنوان جرمی مشهود کار به ورود نیروی انتظامی کشید و در نهایت با کشیدن تیغه و بسته شدن اتاقک‌ها خاتمه یافت.

مساله را بزرگ نکنیم!

اما چند روز پیش مجدد با حضور چند فرد معتاد و بی‌خانمان در سی و سه پل این مطلب خبرساز شد؛ خبری که علی‌محمد فصیحی، مسؤول پایش پل‌های تاریخی استان اصفهان درخصوص آن به جام‌جم می‌گوید: سی و سه پل یکی از مهم‌ترین شریان‌های پیاده‌راه در اصفهان است و ما نباید آن را به‌عنوان محل تجمع معتادان و افراد بی‌خانمان مطرح و خبرساز کنیم، زیرا از این دست اتفاقات زیاد می‌افتد.

وی با اشاره به این‌که مدیریت شهری یک زمانی چهارباغ را به‌عنوان مسیر پیاده‌راه تعریف و هزینه هنگفتی خرج آن کرد، می‌افزاید: سی و سه پل ادامه همان مسیر پیاده‌راه چهارباغ است و وظیفه مدیریت شهری، شورای شهر و سازمان میراث فرهنگی است که به آن اهمیت بیشتری بدهند و شرایط موجود را بهسازی کنند.

آسیب بسته بودن جریان آب

مسئول پایش پل‌های تاریخی استان اصفهان تاکید می‌کند: مهم‌ترین آسیبی که در حال حاضر به سی و سه پل وارد است بحث بسته بودن رودخانه است چرا که اگر آب باز بود پای افراد بی‌خانمان و معتادان به‌دلیل جاری بودن آب به آن قسمت باز نمی‌شد. درواقع فرونشست زمین و احتمال آسیب سازه‌ای به اضافه تهدید خشکسالی زاینده‌رود و درک شرایط عبور افراد افسرده و تردد آنها از پل بی‌آب خیلی جدی‌تر از باز شدن یکی از دریچه‌های زیرین پل توسط معتادان است.

رفتارهای ضدفرهنگی و اجتماعی همچون دیوارنوشت هم که اخیرا روی دیوارهای قدیمی پل شاهد آن هستیم و روز به روز بر آن افزوده می‌شود، موضوع دیگری است که فصیحی به آن اشاره کرده و می‌گوید: یادگارنویسی روی آثار تاریخی در طول تاریخ رایج بوده و متاسفانه آسیب‌های زیادی به میراث ملت‌ها می‌زند چه از حیث تمیز کردن که کار سختی است و چه کاربرد مواد شیمیایی و روش‌های فیزیکی که به‌مراتب آسیب‌رسان است.

معتادان تخریبگر

مسئول پایش پل‌های تاریخی استان اصفهان درخصوص آخرین وضعیت دریچه خبرساز هم می‌گوید: واحد امانی میراث فرهنگی ما در زمان اضطرار توسط استادکار و تکنیسین‌ها مرمت‌های دوره‌ای را انجام داده و پایش سی و سه پل و بازرسی یگان حفاظت نیز انجام می‌شود که در مورد مذکور نیز طی سه ماه گذشته دوبار نسبت به مرمت این قسمت فوقانی اقدام شده اما متاسفانه معتادان مجدد دست به تخریب بخش مرمت شده می‌زنند که دوباره در ۲۱ فروردین عملیات مسدودسازی ورودی پله‌های طبقه زیرین سی و سه پل انجام شده است.

به گفته فصیحی این دریچه‌ها زمانی راه‌پله‌هایی به سمت بالا بوده که علت آن تغییر سیستم سازه‌ای با بتن و تیرآهن برای عبور خودرو و مربوط به دهه ۴۰ است که سپس بسته و تیغه کشیده شد که شاید اگر شرایط بهبود پیدا کرد برداشتن این تیغه بین دو بخش پل ممکن باشد. ما می‌توانیم دریچه‌ها را با مصالح ساختمانی محکم‌تر بسته و کاملا مسدود کنیم اما طبق قوانین مرمتی اجازه این کار را نداریم هر چند اکنون تیغه فعلی را مجدد محکم‌تر از قبل مرمت کرده‌ایم.