برخی صحنه‌های «احضار» تعمداً کمدی است

خبرگزاری مهر: سریال «احضار» از قبل از پخش، ابتدای پخش و تا همین آخرین قسمتی که از آن روی آنتن رفت با حاشیه‌های و واکنش‌های مختلفی مواجه شد و مخاطب را به چه موافقت و چه مخالفت درگیر خود کرد. در ابتدای پخش البته بخش اعظم این واکنش‌ها انتقادی بود و با این حال مخالفان و موافقان این سریال را دنبال می‌کردند تا ببینند علیرضا افخمی کارگردانی که بیش از یک دهه با عنوان خالق و صاحب امتیاز برند سریال‌های ماورایی شناخته شده و فعالیت داشته است این بار چه ارمغانی برای مخاطبانش آورده است.

یک ویژگی سریال‌های ماورایی پرداختن آنها به ماجراهایی است که شاید کمتر ارتباطی با جسم و ماده و اتفاقات زمینی دارد، از روح و شیطان گرفته تا چشم برزخی و دنیای پس از مرگ و برزخ و افخمی این بار هم به سبک قصه‌های همیشگی‌اش شیطان را وارد قصه‌های خود کرد. شیطانی که این بار با موقعیت جلسات احضار روح به میان انسان‌ها دعوت شد و آنچنان که نام سریال ابتدا «دعوت نحس» انتخاب شده بود این پدیده سوژه سریال قرار گرفت. سوژه‌ای که طبیعتاً هم جذاب است هم در خیل قصه‌های آپارتمانی و بی مساله، حرف و دغدغه دارد.

با این حال نحوه پرداخت به این سوژه همواره در بحث‌ها و نقدهای رسانه‌ای و حتی در میان نظرات مخاطبان مورد بحث و چالش قرار گرفت. از شوخی با نحوه تصویر کردن روح کامرانی تا جلسات احضار و ویژگی‌های این شیطان و حتی بحث و مقایسه این سریال با دیگر آثار علیرضا افخمی.

مجال اندکی پیش آمد تا با محمودرضا تخشید تهیه‌کننده «احضار» گفتگویی داشته باشیم و او از کیفیت این مجموعه و همچنین نقدها و شوخی‌هایی که با آن شد و همچنین تلاشی که در این سریال برای مقابله با محافل احضار روح صورت گرفت، بگوید.

این گفتگو را در زیر می‌خوانید:

* جناب تخشید تقریباً اولین بار است که پخش قسمت آخر سریالی به ویژه در باکس مناسبتی رمضان با یک هفته تاخیر روی آنتن می‌رود و البته با توجه به نکاتی که آقای افخمی در قالب یک ویدئو بیان کرد ظاهراً با مشکلات فراوانی از جمله ابتلا به کرونای بازیگران مواجه شدید. کمی درباره این فرایند و چالش‌ها توضیح می‌دهید؟

البته بازیگران این سریال اخیراً مبتلا به کرونا نشدند و پیش تر مبتلا شده بودند اما طی ۲ ماه اخیر مشکلات فراوانی از قبیل همین ابتلای بازیگران اصلی رخ داد که فرایند تولید را با کندی مواجه کرد. با کرونا گرفتن یک بازیگر نقش اصلی علاوه بر قرنطینه رفتن او باید لوکیشن‌ها و سکانس‌ها را جا به جا می‌کردیم و اینها ریتم تولید را کند می‌کرد. این مسائل در طول کار به وجود آمد و طی ۲ ماه اخیر با این چالش‌ها مواجه شدیم.

* در طول پخش سریال مخاطب با یک ابهام و علامت سوال مواجه شد که این سریال قرار است ژانر ترسناک و ملتهب باشد یا اثری ماورایی و معنوی؟

این سریال اثری ماورایی درباره روح و احضار روح بوده است و ما با این سوژه خواستیم به مکان‌هایی بپردازیم که در آنها احضار روح می‌شود و بگوییم این مکان‌ها از زمینه لازم برای شکل‌گیری وسوسه‌های شیطانی برخوردارند. اینها را با حضور خود شیطان نمایش دادیم و منظور این نیست که هر کسی به این مکان‌ها برود لزوماً یک شیطان خواهد دید. منظور ما این است که کسی که احضار روح می‌کند و چهار تا حرف هم درباره دوست و آشنا و زندگی فرد می‌زند این می‌تواند زمینه‌ای فراهم کند برای پشت‌هم‌اندازی‌ها، دروغ‌ها و… در نتیجه کدورت‌ها و اختلافاتی را ایجاد کند و باعث برهم خوردن روابط خانوادگی و دعوا و درگیری شود و خیلی از بحران‌هایی را در بر داشته باشد که ریشه‌اش وسوسه‌های شیطانی است.

از طرف دیگر ما به اقتضای سکانس‌هایی که روح حضور داشت از یک هشدار «مثبت ۱۴» هم استفاده می‌کردیم اما این هشدار به این معنا نبود که ما می‌خواهیم بگوییم این سکانس لزوماً ترسناک است بلکه پرداختن به موضوع روح این فضا را ایجاب می‌کرد که به مخاطب هشدار دهیم اگر لازم می‌داند اجازه ندهد کودکان به این صحبت‌ها گوش دهند و در نتیجه در سکانس‌هایی که گفتگوی ساده‌ای هم با بازیگر نقش روح صورت می‌گیرد آن علامت «مثبت ۱۴» ثبت می‌شد.

* یعنی برای این نبود که بگویید این صحنه‌ها ترسناک است؟

ممکن بود در یک صحنه‌هایی به اقتضای روح ترسناک هم بشود اما خود ما این علامت را لزوماً برای فقط صحنه ترسناک نمی‌زدیم یک مثال بزنم خیلی از فیلم‌ها و مستندهای غربی در گوشه آن ممکن است علامت مثبت ۱۷ داشته باشد اما ترسناک نیست ولی مثلاً چون موضوع آن درباره مواد مخدر است به بیننده هشدار می‌دهند و ارتباطی با ترس ندارد.

* پس چرا زمینه‌سازی خود سریال و حتی تیزر ابتدایی برای نمایش نوعی ژانر ترسناک بود؟

ما دو یا سه صحنه ویژه درباره این موضوع داشتیم و مخاطب پیش داوری کرد که سریال قرار است ترسناک باشد و البته تیزر ما هم در این پیش داوری موثر بود. بنابراین بلافاصله تیزر دومی ساختیم و این فضای ترسناک را از آن حذف کردیم. تیزر دوم کاملاً از آن فضاسازی ترسناک فاصله دارد چون خودمان حس کردیم تیزر اول دارد مردم را به اشتباه می‌اندازد و خودمان هم نمی‌خواستیم فضا را ترسناک کنیم. موضوع درباره روح و احضار روح بود و فقط «مثبت ۱۴» می‌زدیم تا خانواده‌ها بدانند این موضوع خاص است و ممکن است حالت التهاب و ترس پیدا کند. پس هدفمان ترس نبود که الان یک عده می‌گویند پس چرا ما نترسیدیم؟ مثل این است که فیلمی درباره مواد مخدر ببینید و بگویید چرا من نترسیدم.

* قصد ترس نداشتید اما در عین حال گاهی از نشانه‌های ژانر ترس هم بهره گرفتید.

به هر حال وقتی می‌خواهید روح احضار کنید نمی‌توانید خیلی ساده مراسم را برگزار کنید. اگر روح خیلی ساده بیاید و برود شما گلایه می‌کنید که تماشای روح نمی‌تواند اینقدر ساده اتفاق بیفتد. منتها ما وارد ژانر ترسناک نشدیم ولی چون موضوع درباره ارواح بود از هشدار سنی استفاده می‌کردیم و به هر حال همین موضوع با خودش ترس و واهمه هم دارد.

* به نظر من بیشتر این صحنه‌ها شبیه کمدی شده بود.

اتفاقاً خود ما یک جاهایی عمداً صحنه‌ها را کمدی کرده بودیم....

* صحنه‌ای که مثلاً افسانه چهره آزاد بازیگری که روح را احضار می‌کند در رختخواب پلک چشم می‌بیند و از آن می‌ترسد…

در صحنه‌ای که پلک دیده می‌شود نه! ولی در بخش‌هایی می‌خواستیم کمدی باشد. مثل صحنه‌هایی که این روح کرونا را تشخیص می‌دهد و یا می‌گفت در آیینه تو را نمی‌بینم و بعد می‌خندید و می‌رفت. خانم چهره آزاد هم بازیگری شیرین است و اصلاً او را انتخاب کردیم چون خواستیم صحنه‌های احضار روح را تلطیف کرده و سریال را از حالت ترس صرف خارج کنیم و همه اینها به عمد بوده است.

* چرا قصه اینقدر دیر شروع شد و حتی در قسمت یکی مانده به آخر به اتفاقات شیطانی ماجرا پی بردند؟

اتفاقاً داستان با ریتم خیلی خوبی شروع شد، گم شدن چند دختر در جنگل، مرگ کامرانی، مراجعه به مینو برای احضار روح، مواجهه با روح کامرانی و… به همین ترتیب داستان با نظم و تعلیق خوب بیان می‌شود و در جای مناسب بیننده را درگیر این موضوع می‌کند که انگار این روح کامرانی نیست و در ادامه پی به ماهیت واقعی او می‌برد. به نظر من تعجیل بیننده برای آنکه قصه را زودتر بیان کنیم ناشی از تعلیق کار است که بیننده گرفتار آن شده و می‌خواهد زودتر پایان کار را بداند. موضوعی که در «او یک فرشته بود» هم رعایت شده بود و ما در آن سریال هم در قسمت‌های پایانی به شیطان بودن خانم بهاره افشاری بازیگر نقش شیطان پی می‌بردیم.

* آقای افخمی آن سریال را حدود ۲ دهه پیش ساخته است این سریال نباید از آن مجموعه جلوتر باشد؟

من می‌گویم جلوتر است. در آن سریال تعداد محدودی شخصیت یک قصه را روایت می‌کردند و در این سریال ما با شخصیت‌های متعدد رو به رو هستیم که نویسنده داستان منسجم و پر تعلیقی را از آنها روایت می‌کند.

* ولی آن سریال‌ها در زمان خودشان از طرف مخاطب خیلی جدی گرفته شدند اما این سریال با بازخوردهای طنز و شوخی‌های زیادی مواجه شد.

این سریال خیلی جدی است، من تعجب می‌کنم این‌طور می‌گویید اما شاید بیننده انتظار داشت به طور مثال وقتی به دفتر مینو می‌رود بترسد و شوخی می‌کرد که این روح را دیده است اما چرا نترسیده است که من گفتم اساساً هدف ما آن نبود.

* فکر می‌کنم بخشی به عقبه خود آقای علیرضا افخمی برمی‌گردد که یک دهه درباره سریال‌های ماورایی یا فیلمنامه نوشته و یا کارگردانی کرده است و حالا مخاطب انتظار بالاتری از ایشان داشت؟

خیر به نظرم اینگونه نیست. چرا می‌گویید که این سریال در مقایسه با سریال‌هایی مثل «او یک فرشته بود» عقب‌تر است؟ «احضار» داستانی جدید در فضایی جدید است و اتفاقاتی که برای مائده و روح کامرانی رخ می‌دهد به اندازه یک سر سوزن مشابهتی با داستان‌های قبلی ندارد. در این سریال هم مخاطب دائم در حال حدس زدن بود یکی می‌گفت روح خبیث است، یک فکر می‌کرد روح خود کامرانی است، یکی حدس می‌زد جن باشد و داستان با رعایت ابعاد دراماتیک به دقت جلو رفت، بیننده را درگیر کرد و حرف خود را درباره روح، احضار روح و مسائل و مشکلات پیرامون آن بیان کرد. تا آخرین روز ما نظرات مردمی پیرامون سریال را رصد کردیم پس داستان درست تعریف شد و جلو رفت. حتی به نظرم این سریال به لحاظ نگارش و تولید نسبت به کارهای ماورایی قبلی سخت‌تر بود.

* بالاخره مخاطب متوجه می‌شود که با منطق صداوسیما و تلویزیون احضار روح کار درستی نیست پس می‌تواند به منفی بودن این شخصیت پی ببرد.

پس ما توانستیم مخاطبی را که این موضوع را می‌داند ۲۶ قسمت با تعلیق خیلی جدی به دنبال خود بکشانیم. و مخاطب را برای دیدن این سوژه تا ۲۶ قسمت جذب و حفظ کردیم. قسمت‌هایی داشتیم که حتی بیننده بد و بیراه می‌گفت که چرا در لحظه حساس به پایان رسید، اینها یعنی قصه به خوبی بیان شده است.

* و هیچ‌کس از کیفیت سریال ناراضی نبود؟

من نمی‌گویم این سریال صددرصد راضی‌کننده بود مگر می‌شود چنین کاری را پیدا کرد. همه کارهایی که پخش می‌شود ایرادهایی هم دارد حتی بهترین کارهای دنیا هم ایراد دارد پس منتقدانی که بهترین آثار خارجی را نقد می‌کنند اگر ایراد نداشته باشد چطور نقد می‌کنند.

* البته منظور رضایت صددرصدی و مقایسه با خارجی‌ها نیست بلکه منظور اثری در سطح استاندارد آثار پیشین آقای افخمی است.

من می‌گویم از همان آثار خیلی جلوتر بوده است. داستان‌های شخصیت‌های متعدد سریال همه با یک انسجام به پیش رفت و مخاطب جذب شد و ان‌شاءالله به خوبی هم قصه به پایان می‌رسد. نظرات مخاطب هم درباره سریال روز به روز بهتر می‌شد چون در روایت قصه ما فرود نبود بلکه روند سریال اوج داشت. این را هم بگویم خود من خیلی از نکاتی را که در این سریال بیان شد نمی‌دانستم. آیا شما می‌دانستید احضار روح حرام است؟ یا می‌دانستید در جلسات احضار روح ممکن است با جن مواجه شوید و با فریبکاری پیش رود.

۹۰ درصد مردم اینها را نمی‌دانند و به این موضوعات اشراف پیدا کردند و امیدواریم دیگر چشم و گوش بسته سراغ این محافلی که می‌تواند برای زندگی آنها مشکلات ایجاد کنند نروند. حرف‌های به این مهمی در این سریال بیان شد شما سریال‌های دیگر را نگاه کنید و ببینید آیا یک دهم چنین سخنانی را بیان می‌کنند، این حرف با روایتی جذاب و تعلیق‌دار هم بیان شد که بفهمید در دفاتر احضار روح چه کلاهبرداری‌هایی انجام می‌گیرد و چه اتفاقاتی رخ می‌دهد و آنچه که شما می‌خواهید ممکن است نباشد و شما را فریب می‌دهند. اینها در سطح رو و آشکار کار بیان شد و در سطحی عمیق‌تر، سریال «احضار» به شیطان و نفوذ آرام، بی سروصدا و فریبکارانه او در ذهن و روح و زندگی مردم پرداخت و به مردم هشدار داد که بیشتر مراقب خود و زندگی خود باشند.

* ممکن است با دیدن این سریال برای بیننده این کنجکاوی هم به وجود بیاید که حتی با جن مواجه شود ولی باز هم بخواهد به سؤالاتش برسد؟

این مشکل خودشان است و البته باید بدانند که با رفتن به چنین مکان‌هایی همین مشکلاتی که نشان دادیم به وجود می‌آید. ممکن است دروغ بشنوند، دو بهم زنی رخ دهد و ما همه این هشدارها را دادیم. هشدارهایی که با انسجام داستانی و روایی و جذاب بیان شد و اگر برخی همین مسیر را ادامه دهند ما مقصر نیستیم. ما همه این موارد را با تحقیق پیش بردیم در بخشی از سریال بازیگر، تفسیر المیزان را باز می‌کند و مشخص می‌کند کار براساس تحقیق و کتب تفسیر پیش رفته است. اگر بخواهید در یک کار تحقیقی، داستان را وارد کنید خیلی سختی دارد. خیلی‌ها به این مضامین ورود پیدا می‌کنند و کار شعاری می‌شود و حرفشان الکن یا ناتمام می‌ماند؛ اینها را هم باید در یک کار در نظر گرفت.

* غیر از تحقیقات قرآنی، تحقیقی هم در جامعه داشتید که این موضوع و رفتن سراغ این افراد برای احضار جن و روح چقدر مبتلابه جامعه است؟

یکی از دوستانی که در این زمینه تحقیق داشت می‌گفت در جامعه تا ۷۰ درصد درگیر این موضوعات می‌شوند که از فال‌گیری و فال بینی و دعا گرفتن تا احضار روح و جن و اینها وجود دارد و حتی رفتن سراغ کسانی که در حوزه عرفان‌های کاذب فعالیت دارند را در برمی‌گیرد.