فریب افراد با نام تست‌های روانشناسی

اما چرا ما نسبت به نتایج این تست ها علاقه نشان می دهیم؟

یکی از دلایل مهم علاقه به این مدل تست ها و خصوصا تست شخصیت شناسی هویت بخشیدن به ماست. قبول دارید که خیلی راحت‌تر است که یک نفر به ما بگوید که چنین و چنان هستیم تا این که کتاب بخوانیم و به جلسات مشاوره برویم و درمورد خودمان فکر کنیم؟ از طرف دیگر چه چیزی بهتر از این که ویژگی های بد و اشتباهات رفتاری‌مان را گردن نتایج این تست‌ها بیاندازیم؟ مثلا بگوییم که من ذاتا چنینم و چنانم، طبق تست شخصیت شناسی فلان سایت من خصوصیات این چنینی دارم. در واقع تست های روانشناسی غیر معتبر نوعی پیشرفته و جدیدتر از همان طالع بینی خودمان هستند!

تولیدکنندگان و مخاطبان انواع غیر معتبر تست‌های شخصیت‌شناسی، می‌دانند که در روانشناسی علمی، برای مقاصد مختلف از آزمون‌های شخصیت‌ شناسی استفاده می‌شود و می توان با این نام افراد علاقه مند را به ان تست جذب کرد. پس گروه اول از این شباهت لفظی سواستفاده کردند و گروه دوم هم فریبش را خوردند. آزمون‌های شخصیت‌شناسی معتبر مثل همه انواع تست‌های روانشناسی استاندارد، سه مشخصه دارند؛ اول، «روایی» که به معنی سنجیدن هدفمندانه موارد آزمون است؛ دوم «پایایی» که یعنی آزمون هر چند بار انجام شود، نتایجش تغییر نکند و سوم، «هنجار» که می‌گوید آن آزمون بر اساس فرهنگ جامعه هدف، بومی‌سازی شده است.

به بیان ساده‌تر، این آزمون‌ها فاکتورهای تأثیرگذار بر آزمودنی شامل سن، جنسیت و قومیت را در نظر می‌گیرند. از تعدادی سوال تشکیل شده‌اند که مرتبط با موضوعِ قابل سنجش هستند و این خودِ آزمودنی است که درباره خودش اطلاعات می‌دهد و نه برعکس. در نهایت یک متخصص، نتیجه آزمون را تفسیر می‌کند اما نه به عنوانِپیشگویی غافلگیرکننده یا یک حکم قطعی بلکه صرفا در قالب ابزاری کمکی که در نتیجه گفت‌وگوی فرد متخصص با آزمودنی، از داده‌های آن استفاده می‌شود.

تست خوب و بد را از کجا باید شناخت؟

البته که تشخیص دادن میزان اعتبار و راستی آزمایی یک تست روانشناسی تنها توسط سازمان‌های مربوطه و یک متخصص ممکن است. اما به عنوان یک راهنمای کلی مسائل زیر را مد نظر داشته باشید:

تست هایی مانند شخصیت شناسی از روی انحراف انگشت میانی، نوع قهوه نوشیدن و ارتباط آن با افسردگی، چینش دندان‌ها و احتمال خیانت شما به همسرتان و و و هزاران تست دیگر به این شکل از بیخ و بن اشکال دارند. چنین تست هایی فقط باید جنبه سرگرمی داشته باشند و نباید آن ها را جدی بگیرید! جدی گرفتن این تست ها مساوی خرافه پرستی است و هیچ فرقی با طالع بینی های عجیب و غریبی مانند فال قهوه یا خصوصیات ماه تولد ندارد.

اگر به خودشناسی علاقه مندید می توانید به نزدیک ترین مرکز مشاوره مراجعه کنید و از یک درمانگر وقت بگیرید. آسیبی که تست های دروغین در طولانی مدت به باورها و تصور شما از خودتان می زند بسیار سنگین تر از چند جلسه مشاوره با یک متخصص است!

 سخن پایانی

اگر به سراغ منابع روانشناسی برویم، به تعداد نظریه‌پردازان این حوزه با تعریف شخصیت مواجه می‌شویم که هر کدام بسته به رویکرد علمی‌شان روی جنبه‌های به خصوصی از شخصیت انسانی تمرکز دارند. این خود نشان می‌دهد با مفهوم پیچیده‌ای سروکار داریم که گنجاندنش در قالب یکی - دو جمله مورد توافق در تاریخ علم روانشناسی ممکن نبوده است. چنین نظام پیچیده‌ای که شرایط اجتماعی، جغرافیایی، تاریخی، خانوادگی و تجربیات شخصی در آن دخیل هستند، چطور ممکن است به سادگی مثلا از روی شکل دندان‌ها و یا اندازه‌ی انگشت میانی پا، قابل شناخت باشد؟ آیا روانشناسان و متخصصان نمی‌توانستند به جای صرف این همه انرژی و انجام پژوهش‌های متعدد تنها از روی رنگ گل مورد علاقه شما شخصیتتان را کشف و به بشریت در خودسازی کمک کنند؟