موانع پذیرش دانشجوی بین المللی در دانشگاه های دولتی ایران

دانشگاه های ایران به دلیل نداشتن رشته هایی در سطح بین المللی، اعتبار کم مدارک تحصیلی دانشگاه های ایران در سایر کشورها، جایگاه نامناسب دانشگاه های ایران در رتبه بندی های جهانی و عدم وجود رویکرد تئوری پردازی در عرصه بین المللی برای دانشجویان خارجی جذابیت علمی ندارند.

پژوهشگران مدیریت و برنامه ریزی آموزش عالی با انجام یک مطالعه کیفی و مصاحبه با صاحب نظران بین المللی سازی دانشگاه های سطح یک، چالش های پذیرش دانشجوی بین المللی در دانشگاه های دولتی ایران را بررسی کردند.

به گزارش ایسنا، در اسناد بالاستی و مصوبات علمی کشور از سال ۱۳۸۷ به دانشگاه ها اجازه داده شده که پنج درصد از ظرفیت خود را به دانشجویان خارجی اختصاص دهند؛ ولی هیچ گاه این ظرفیت تکمیل شد و حتی به یک درصد هم نرسید.

با توجه به این موضوع پژوهشگران مدیریت و برنامه ریزی آموزش عالی با انجام یک مطالعه وضعیت روندها و سیاست ها و فرآیندهای پذیرش دانشجویان بین المللی را در افق ۱۰ ساله بررسی کردند و موانع و عوامل بازدارنده پذیرش دانشجویان بین المللی را شناسایی کردند.

در این پژوهش که به صورت کیفی انجام شد، پژوهشگران با صاحب نظران حوزه آموزش عالی در دانشگاه های جامع و سطح یک وزارت علوم که حوزه فعالیت آن ها بین المللی سازی آموزش عالی بود، مصاحبه انجام دادند. انجام مصاحبه ها و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز تا زمان رسیدن به اشباع داده و اطلاعات تکراری ادامه یافت و در نهایت با ۱۱ نفر از صاحب نظران مصاحبه انجام شد.

شرکت کنندگان در این پژوهش، در حوزه بین المللی سازی دانشگاه سابقه سه تا ۱۰ ساله داشتند. از بین این افراد یک نفر دارای درجه استادی، هفت نفر دانشیار و سه نفر استادیار بودند.

از نظر شرکت کنندگان در این مطالعه؛ چالش های پذیرش دانشجویان بین المللی در دانشگاه های دولتی ایران در سه حوزه «ضعف های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی حاکم بر دانشگاه ها»، «ضعف مرجعیت آموزشی، پژوهشی و فناوری دانشگاه ها و پژوهشگاه ها در سطوح منطقه ای و بین المللی» و «ضعف مدیریت در سطوح کلان آموزش عالی» قرار می گیرند.

نبود زیرساخت های مناسب اجتماعی و فرهنگی در کشور مانند عدم معرفی فرهنگ ایران به جهان برای پذیرش و آشنایی با آن، عدم وجود فرهنگ تعامل و همدلی بین دانشجویان ایران و غیر ایرانی، داشتن نگاه بدبینانه به حضور دانشجویان خارجی و ...، مسائل و نگرانی های سیاسی، امنیتی و اطلاعاتی مانند نگرش منفی بعضی کشورهای خارجی نسبت به ایران، حساسیت و مشکلات سیاسی حضور اساتید و دانشجویان خارجی در کشور، امکان نفوذ در مسائل فرهنگی در قالب تفاهم نامه ها و قراردادهای مشترک، از جمله ضعف های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی حاکم بر دانشگاه ها بودند که شرکت کنندگان در این مطالعه به آن ها اشاره کردند.

به عقیده صاحب نظران بین المللی سازی دانشگاه ها؛ دانشگاه های ایران به دلیل نداشتن رشته هایی در سطح بین المللی، اعتبار کم مدارک تحصیلی دانشگاه های ایران در سایر کشورها، جایگاه نامناسب دانشگاه های ایران در رتبه بندی های جهانی و عدم وجود رویکرد تئوری پردازی در عرصه بین المللی برای دانشجویان خارجی جذابیت علمی ندارند. همچنین محتوا و سرفصل های آموزشی ارائه شده در دانشگاه های ایران به دلیل نبود خلاقیت و نوآوری، به روز نبودن، نداشتن تنوع و عدم توجه به نیازهای ملی و جهانی برای دانشجویان بین المللی، کارآمد نیستند.

شرکت کنندگان در این مطالعه، ضعف های مدیریتی و ساختاری و همچنین بروکراسی پیچیده را از ضعف های مدیریتی در سطوح کلان آموزش عالی می دانند. عدم طراحی سایت های دانشگاهی به زبان های زنده دنیا، وضعیت نامناسب دانشگاه های ایران در شاخص های بین المللی شدن، نبود سازوکار مناسب در زمینه بین المللی شدن، استفاده از مدیران کم تجربه و ضعیف در بدنه مدیریتی وزارت علوم، طولانی بودن فرآیند اداری جذب دانشجویان خارجی و ... نمونه هایی از ضعف مدیریتی در سطوح کلان آموزش عالی بودند.

به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ مناسب ترین راهکار برای مقابله با موانع پذیرش دانشجویان بین المللی در دانشگاه های دولتی، سیاست گذاری مناسب و تهیه یک استراتژی قوی، برنامه ریزی قوی و تقویت ساختارهای آموزشی و اداری است.

در این مطالعه از نظرات مدیران و خبرگان حوزه بین المللی آموزش عالی درون دانشگاه ها استفاده شده است و به دلیل شرایط کرونا با مدیران وزارت علوم و دانشجویان خارجی مصاحبه انجام نشده که این موضوع یکی از محدودیت های این تحقیق است. همچنین به دلیل کیفی بودن این مطالعه، باید در تعمیم نتایج به سایر دانشگاه ها از جمله دانشگاه آزاد، احتیاط کرد.

در انجام این تحقیق احسان پروین، سعید غیاثی ندوشن، علی خورسندی طاسکوه و غلامرضا ذاکر صالحی؛ پژوهشگران گروه مدیریت آموزش عالی و مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه علامه طباطبایی و گروه مطالعات تطبیقی و نوآوری در آموزش عالی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی مشارکت داشتند.

یافته های این مطالعه بهار سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «شناسایی موانع پذیرش دانشجویان بین المللی در دانشگاه های دولتی ایران» در فصل نامه پژوهش در آموزش علوم پزشکی منتشر شده است.