استرداد بقایای گنجینه غارت‌شده به ایران

مجموعه‌ای از آجرهای تزئینی که قدمت آن‌ به ۷۰۰ سال پیش از میلاد می‌رسد و از محوطه باستان‌شناسی در ایران به سرقت رفته بود به طور کامل به ایران بازگشت.

به گزارش ایسنا به نقل از آرت نیوزپیپر، اخیرا دو آجر بزرگ از این مجموعه به ایران بازگردانده شده‌اند و پیش‌تر در سال ۱۳۹۹ هم ۴۹ آجر باستانی لعابدار به موزه ملی ایران تحویل مسترد شده بود. 

این ۵۱ آجر لعابدار کشف‌شده که اندازه اغلب آن‌ها تقریباً بیش از ۳۰ سانتی‌متر مربع است، دارای انواع مختلفی از نقوش شامل شیرها و گاوهای بالدار با سر انسان، چهره‌های اساطیری، پرندگان شکاری، گوزن‌ها و طرح‌های گلدار یا هندسی هستند که از قلایچی، یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستان‌شناسی در غرب ایران واقع در شمال شهر بوکان در نزدیکی مرز عراق، به سرقت رفته بودند. قلایچی پایتخت پادشاهی ماناییان بود.

در دهه ۱۹۷۰، کشاورزی از منطقه قلایچی که مشغول شخم زدن بود با این آجرهای تزئین‌شده برخورد کرد که احتمالاً متعلق به تالار ستون‌دار ارگ قلایچی است. این کشف منجر به حفاری‌های غیرقانونی بسیار مخرب شد و در برخی موارد از بولدوزر استفاده شد. سرانجام در سال ۱۹۸۵ یک حفاری رسمی نجات آغاز شد اما به دلیل تشدید جنگ ایران و عراق  به سرعت متوقف شد. برای مدت ۱۴ سال تا ۱۹۹۹ هم حفاری‌های غیرقانونی انجام می‌شد تا زمانی که یک حفاری رسمی دیگر کلید خورد اما ماحصل آن تنها کشف قطعات کوچکی از آجرهای شکسته بود. 

در سال ۱۹۹۱ یک فروشنده آثار باستانی ایرانی که در سوئیس زندگی می‌کرد با «جان کرتیس» مسئول بخش خاورمیانه موزه بریتانیا در آن زمان، برای فروش مجموعه‌ای از آجرهای باستانی قلایچی تماس گرفت. «کرتیس» به انباری در چیاسو در نزدیکی مرز ایتالیا سفر کرد و به فروشنده هشدار داد که ممکن است آجرها به طور غیرقانونی از ایران صادر شده باشند و توصیه کرد که باید آن‌ها را پس داد، اما این توصیه‌ها نادیده گرفته شد.

آجرها در این انبار باقی ماندند اما در سال ۲۰۰۸ صاحبان انبارها پس از پرداخت نشدن صورت‌حساب انبار اقدام کردند. انبار برای توقیف محتویات مجوز گرفت و با پیدا کردن آجرها مقام‌های سوئیسی از موضوع باخبر شدند. «کرتیس» همراه با «جرمی اسکات» وکیل مستقر در لندن با موزه ملی تهران تماس گرفتند و در نهایت تهران درخواست رسمی برای بازگشت این آثار را ارائه کرد.

کشف این آجرهای تزئین‌شده منجر به تجدید نظر در مورد تمدن مانایی شد چرا که نشان می‌دهد مردم آن هنرمندان بسیار ماهری بوده‌اند. طرح‌های آن‌ها همچون گاوهای بالدار با سر انسان نیز حاکی از تاثیر گرفتن فراوان از آشوری‌ها است. 

قرار است با بهبود شرایط کرونایی، نمایشگاهی از این آجرهای باستانی تزئینی ابتدا در موزه حقیقی بوکان و سپس در موزه ملی ایران برگزار شود.