کروناویروس انسانی همان برونشیت پرندگان است

کروناویروس انسانی (کووید- ۱۹) همان برونشیت پرندگان است؛ برونشیتی که دامپزشکان بیش از دو دهه است که به صورت مستمر از نظر تولید واکسن‌های مختلف آن، کاربرد واکسن و مدیریت آن تجارب بسیار خوبی دارند.

به گزارش ایسنا، دکتر افشین، متخصص بیماری‌های طیور و محقق در زمینه ویروس و واکسن، در یادداشتی در آفتاب‌نیوز نوشت: «که در تضمین امنیت زیستی و غذایی کشور اصولی‌ترین و به صرفه‌ترین راه دفاع، پیشگیری است. صنعت واکسن و فرهنگ‌سازی نیز بخشی مهم از نظام سلامت مبتنی بر پیشگیری قلمداد می شود. به هر حال شیوع کرونا به بهترین شکل یک تلنگری بود تا تفهیم نماید که سیاست برتری پیشگیری بر درمان باید یک اصل باشد که به تبع این اصل باید به علوم پایه از جمله ایمنولوژیست ها، ویرولوژیست ها، میکروبیولوژیست‌ها و متخصصان دامپزشکی و به‌کارگیری آنان در کمیته‌های تخصصی و جایگاه‌های سیاستگذاری و اجرایی وزارت بهداشت بیش از پیش توجه شود. به یقین کمیته‌های تخصصی در زمینه دارو و واکسن جای افراد کم‌تجربه نیست بلکه باید از افراد باتجربه‌ای بهره جست که بعنوان متخصص سابقه کار در مراکز تولیدی داشته باشند. کما این که در شرایط کنونی، کرونا اثبات نمود که کشور ما از بعد پیشگیری و زیرساخت‌های پژوهشی و صنعت واکسن و حتی نیروی انسانی با تجربه و علمی در زمینه صنعت واکسن اصلا در وضعیت خوبی قرار ندارد و در آینده بحث کنترل جمعیت و گزینش‌های نژادی از طریق بیوتروریسم بخصوص شیوع آنفلوانزا و سایر عوامل تنفسی می‌تواند کشور را با معضلات عدیده‌ای در زمینه امنیت غذایی و بهداشتی ایجاد کند.

اگر به مقوله اهمیت پیشگیری در نظام سلامت کشور توجه ویژه شود درخواهیم یافت که از بعد ویروس‌های تنفسی متخصصان دامپزشک بخصوص متخصصان بهداشت و بیماری‌های طیور در راس این هرم‌اند و انستیتو تحقیقاتی واکسن و سرم‌سازی رازی یک مرکز استراتژیک که می‌تواند قلب تضمین امنیت غذایی و بهداشتی کشور قلمداد شود.

در واقع اساس و پایه بهداشت و سلامت جوامع انسانی، به میزان بسیار زیادی هم به صورت بالقوه و هم به صورت بالفعل وابسته به بهداشت دام و فراورده‌های آن می‌باشد. نظارت دامپزشکی بر کلیه مراحل زنجیره تولید، فرآوری، توزیع و عرضه از یک سو و بهداشت و پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از دام به انسان از بعد پیشگیری تضمین کننده سلامت جامعه است؛ چرا که صدها نوع بیماری مشترک یا قابل انتقال از دام به انسان شناخته شده است که می‌توانند از طرق مختلف به انسان منتقل شده و خطری جدی برای سلامت انسان‌ها ایجاد نمایند.

مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی بعنوان خانه دامپزشکان یکی از قدیمی‌ترین مؤسسه فعال در زمینهٔ تولید واکسن در ایران است که سالانه بالغ بر چهار میلیارد دوز انواع فرآورده‌های بیولوژیک تولید می‌کند و سالیان متمادی است که بصورت عملی در خدمت نظام سلامت جامعه است.

از بدو تاسیس این موسسه در سال ١٣٠٣ که با زحمات پیشکسوتان بنام دامپزشکی منجمله دکتر رفیعی، دکتر ارشدی، دکتر کاوه، دکتر میرشمسی، دکتر سهراب، دکتر شفیعی و صدها دامپزشک محقق دیگر پا گرفت و در طول بیش از نود سال گذشته مهم‌ترین مرکز تشخیص بیماری‌های دام، طیور و آبزیان و تولید واکسن‌های دامپزشکی و انسانی کشور بوده است، همواره دامپزشکان نقش کلیدی در مدیریت این موسسه ایفا نموده‌اند. موسسه رازی همواره در کنار دانشکده دامپزشکی و دستگاه اجرایی دامپزشکی، سهم بسزایی در پیشگیری و ریشه‌کنی بیماری‌های انسانی و دام و طیور ایفا نموده است. ریشه‌کنی یا تحت کنترل درآمدن بیماری‌های بومی کشور از جمله فلج اطفال - وبا - سرخک - سرخجه - اوریون - دیفتری- کزاز - سیاه‌سرفه - طاعون گاوی - طاعون اسبی نتیجه خدمات خانه دامپزشکان در امر خطیر پیشگیری است.

صنعت واکسن و نظام سلامت مبتنی بر نظام پیشگیری بدون ایفای نقش دامپزشکان معنا و مفهومی ندارد. همان طور که نظام سلامت مبتنی بر درمان و جرح بدون نام پزشک و پرستار معنا و مفهومی ندارد. امروزه متخصصان دامپزشکان در تمام ارکان‌های مهم علمی و تولیدی وجود دارند. به طوری که مدیرعامل شرکت فایزر نیز یک دامپزشک است و دامپزشکان حتی بخشی مهم از کادر علمی انستیتو پاستور را نیز در دست دارند.

غیر از ماهیت شغلی دامپزشکان که بیشتر معطوف به پیشگیری است اما باید پرسید که چرا متخصصان دامپزشک به‌ویژه متخصصان بهداشت و بیماری‌های طیور در حیطه ویروس‌شناسی و تحقیقات واکسن‌سازی موفق‌ترند؟ علت اول، ماهیت شغلی آنان است که همراه با آزمون و خطاهای مکرر در حیوانات مختلف است. دوم، صنعت طیور از نظر سرمایه‌گذاری بعد از صنعت نفت قرار دارد که هم از بعد تضمین امنیت غذایی کشور و هم از بعد منشاء شیوع ویروس آنفلوانزای حاد و فوق حاد بسیار حائز اهمیت است. به همین خاطر است که سازمان دامپزشکی کشور و موسسه رازی و دانشکده‌های دامپزشکی با تجهیز انواع آزمایشگاه‌های ویروس‌شناسی و پاتولوژی و کالبدگشایی توجه ویژه به این صنعت دارند. متخصص بهداشت و بیماری‌های طیور یعنی تسلط عملی و علمی بر ویروس‌های ناپایدار و مهم از جمله آنفلوانزا، برونشیت، نیوکاسل، گامبورو.

متخصیص بیماری‌های طیور حسب اهمیت تنها ویروس‌شناسانی هستند که می‌توانند با اشراف علمی بین ایمنی‌شناسی پایه و بالینی و ویروس‌شناسی پایه و بالینی یک لینک علمی و کاربردی برقرار کنند و به بحث پیشگیری و کارایی‌کردن واکسن نطر جامع‌تری مبتنی بر تجربیات کاربردی خود ارائه دهند. متخصصان بیماری‌های طیور کسانی‌اند که اولویت پیشگیری از عفونت نسبت به درمان را خوب لمس کرده‌اند. کسانی‌اند که در مواجه با بیماری‌ها از ابزارهای مهم و کارا از جمله کالبدگشایی، نمونه‌برداری، کشت ویروس، بررسی حدت ویروس و بررسی عوارض پاتولوژی ویروس بر ارگان‌های داخلی و همچنین رصد تاثیرات داروها و واکسن‌ها در همه وقت بهره می‌برند. این مزیت تجربی مواردی بسیار مهم است که سایر رشته‌های پزشکی و ویروس‌شناسی و ایمنولوژی از آن محروم است و به خاطر همین مزیت‌ها و نقش متخصصان دامپزشک در حوزه سلامت عمومی است که امروز موسسه رازی با افتخار در قله تولیدات خاورمیانه قرار دارد و محصولاتش به خیلی از کشورها صادر می‌شود. دامپزشکان و متخصصان طیور کسانی‌اند که سالیانه اپیدمی‌های مختلف ویروسی از جمله تب برفکی، آنفلوانزا و نیوکاسل و برونشیت و گامبورو را با موفقیت مدیریت می‌کنند تا بر سبد غذایی مردم خللی وارد نشود.

مسائل مهم و امنیتی آتی قطعا شیوع غیر مترقبه آنفلوانزا خواهد بود و امنیت بهداشتی و غذایی کشور با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه خواهد شد لذا متخصصان بیماری‌های طیور کسانی‌اند که حسب تجربه از بعد مدیریت پیشگیری می‌توانند نقش ارزنده‌ای در این رابطه داشته باشند.

شیوع کووید-۱۹ نمونه بی‌تجربگی وزارت بهداشت در بعد مدیریت کنترل و درمان بود؛ به نحوی که سوءمدیریت باعث شد که وضعیت به چنین شکل بحرانی سوق یابد اما در واقع، کروناویروس انسانی (کووید- ۱۹) همان برونشیت پرندگان است؛ برونشیتی که دامپزشکان بیش از دو دهه است که به صورت مستمر از نظر تولید واکسن‌های مختلف آن، کاربرد واکسن و مدیریت آن تجارب بسیار خوبی دارند.

در صنعت طیور وقتی برونشیت یا آنفلوانزا یا نیوکاسل شیوع می‌یابد، اگر در سالن کوران هوا باشد و علائم هیپوکسی نمایان شود، RVF و پرخونی کبد و ادم و التهابات ریوی در طیور علائم بارزی بود که سریعا شیوع عفونت‌های باکتری شکل می‌گرفت که منجر به CRD می‌شد که به تبع آن، سکته و مرگ‌های ناگهانی نیز به‌شدت بالا می‌رفت. لذا یکی از اقدامات پیشگیرانه برای کنترل عفونت‌های ایجادشده، استفاده از آنتی‌بیوتیک و رفع هیپوکسی و کمک به تسهیل جریان هوای سالن می‌بود که به تبع آن تلفات به‌صورت چشم‌گیر کاهش پیدا می‌کرد. اما مدیریت کنترلی وزارت بهداشت در مدیریت کرونا به‌سمت کروناهراسی و ایجاد هیپوکسی در جامعه با استفاده از ماسک پیش رفت که همین بی‌تجربگی باعث شد تا کلیه آن عوارضی که در صنعت طیور شاهد بودیم در جامعه انسانی نیز آشکار گردد.»