احیای برجام یا حمله نظامی؟ آمریکا کدام را می‌خواهد

هیچ راه‌حل نظامی برای برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد و تلاش‌های گذشته اسراییل برای کاهش سرعت فعالیت هسته ای ایران نتیجه نداشته است.

عصرایران: "بیزنس اینسایدر" به نقل از کارشناسان حوزه امنیت ملی آمریکا از نبود هیچ طرح جایگزین موثری برای متوقف کردن برنامه هسته ای ایران در صورت شکست مذاکرات احیای برجام خبر داده است.

بر اساس این گزارش، احیای توافق هسته‌ای ایران یکی از اهداف اصلی سیاست خارجی "جو بایدن" از زمان روی کار آمدن او بوده است، اما به نظر می رسد که این توافق تاریخی در آستانه سقوطی غیرقابل بازگشت است، زیرا رهبران غربی به طور فزاینده ای نسبت به بازگشت تهران به میز مذاکرات احیای برجام، ناامید شده اند.

اگر مذاکره‌کنندگان نتوانند برجام را احیا کنند، کارشناسان هشدار می‌دهند که هیچ طرح جایگزین عملی (موسوم به پِلَنِ بی) برای بایدن وجود ندارد و چشم‌انداز درگیری در خاورمیانه می‌تواند افزایش یابد. ایران همچنان در حال نقض محدودیت های توافق هسته ای در حوزه غنی سازی اورانیوم است و همزمان جناح بازها (در آمریکا) نسبت به کوتاه شدن زمان گریز هسته ای ایران هشدار می دهند.

"باربارا اسلاوین" مدیر ابتکار آینده ایران در اندیشکده شورای آتلانتیک آمریکا، در این باره به بیزنس اینسایدر گفت که تمام امیدش به نجات این توافق را از دست نداده است و تاکید کرد که اقتصاد ایران "به اندازه کافی در وضعیتی شکننده" قرار دارد که انگیزه ای قوی به دولت ایران برای احیای برجام بدهد.

از نظر او چند عامل کلیدی در راه احیای برجام مهم خواهد بود: اینکه چین چقدر فشار وارد خواهد کرد تا ایران را متقاعد کند که حتی از کاهش کوتاه مدت تحریم‌ها سود می‌برد و اینکه آیا دولت بایدن می‌تواند این اطمینان را ایجاد می‌کند که ایالات متحده دستکم در طول دوران ریاست جمهوری بایدن به برجام پایبند خواهد بود.

بایدن اخیرا متعهد شد که ایالات متحده تنها در صورتی از توافق احیا شده خارج خواهد شد که شواهد روشنی وجود داشته باشد که ایران تعهدات خود را نقض کرده است.

اسلاوین گفت: "هیچ پِلَنِ بی وجود ندارد، فقط ادامه " پِلَنِ آ" وجود دارد: دیپلماسی به علاوه انگیزه کاهش تحریم ها. هیچ راه‌حل نظامی برای برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد و تلاش‌های گذشته اسراییل برای کاهش سرعت فعالیت هسته ای ایران از طریق عملیات های خرابکارانه و ترور، تنها ایران را برای سرعت بخشیدن به فعالیت هسته ای خود تشویق کرده است."

اسلاوین افزود: "ایران در حال حاضر یک کشور در آستانه اتمی شدن است، با تمام تخصص و مواد لازم برای ساخت بمب در صورت تصمیم به این کار. ایران این کار را نکرده است زیرا بر این محاسبه است که می‌تواند از تمامیت ارضی خود بدون سلاح هسته‌ای محافظت کند و رفتن به این مسیر فقط جرقه یک مسابقه تسلیحات هسته‌ای خطرناک جدید در خاورمیانه خواهد شد."

"جوزف سیرینچیون" عضو برجسته در موسسه "کوئینسی برای دولت‌های مسئول" روز دوشنبه در توییتی تاکید کرد که دیپلماسی بهترین و "تنها راه" برای "محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران و جلوگیری از جنگ جدید در خاورمیانه است."

مقامات اسراییلی هشدار داده اند که در صورت شکست مذاکرات، پاسخ نظامی علیه ایران ضروری است. "آنتونی بلینکن" وزیر امور خارجه آمریکا روز یکشنبه گزینه های نظامی علیه ایران در صورت شکست مذاکرات را رد نکرد.

"راندا اسلیم" کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه در این باره به بیزنس اینسایدر گفت: "اگر مذاکرات وین شکست بخورد، چشم انداز تشدید تنش نظامی بین ایران و اسراییل افزایش می یابد."

در حالی که تنش ها همچنان بالاست، ایالات متحده در آخر هفته گذشته یک بمب افکن B1-B را در کنار جت های جنگنده اسراییل، بحرین، مصر و عربستان سعودی بر فراز خاورمیانه به پرواز درآورد.

دونالد ترامپ رییس‌جمهوری سابق آمریکا، در ماه می 2018 آمریکا را از این توافق خارج کرد و مجموعه‌ای از رویدادها را رقم زد که تنش‌ها را بین واشنگتن و تهران به اوج تاریخی رساند – که باعث ایجاد درگیری‌های متعدد در خلیج فارس شد. ترامپ استراتژی "فشار حداکثری" را علیه ایران به مورد اجرا در آورد و از تحریم‌های اقتصادی فلج‌کننده با هدف کشاندن ایران به میز مذاکره با آمریکا برای رسیدن به توافقی سخت گیرانه تر از برجام استفاده کرد، اما او در این هدف خود شکست خورد.

اگرچه ایران در ابتدا به برجام پایبند بود، اما پس از دستور ترامپ به حمله پهپادی که منجر به کشته شدن (شهادت) ژنرال ارشد این کشور" قاسم سلیمانی" در ژانویه 2020 شد، به تدریج از این توافق فاصله گرفت و عملا آن را به کلی رها کرد. ایران اکنون اورانیوم را با خلوص 60 درصد غنی می کند و دسترسی بازرسان بین المللی به تاسیسات هسته ای خود را محدود کرده است.

برنامه هسته ای ایران به حدی رسیده که دولت بایدن هشدار داده که احیای برجام به زودی بی معنی خواهد شد.در ماه آوریل امسال مذاکرات غیرمستقیم بین ایالات متحده و ایران در وین با هدف بازگرداندن هر دو کشور به برجام آغاز شد. ایالات متحده تاکنون از کاهش تحریم های ایران امتناع کرده است، در حالی که ایران از دولت بایدن خواسته است که تحریم ها را کاهش دهد تا به پایبندی خود به تعهدات برجامی بازگردد.

مذاکرات در ابتدا نشانه های مثبتی داشت، اما ایران در ماه ژوئن پس از انتخاب " ابراهیم رییسی" رییس جمهوری جدید خود، مذاکرات را به حالت تعلیق درآورد و آن را عقب انداخته است. ایران هفته گذشته اعلام کرد که آماده است تا پایان نوامبر به مذاکرات بازگردد، اما هنوز تاریخی مشخص نشده است. دولت بایدن از این تحول استقبال کرده است.

رییسی از منتقدان سرسخت ایالات متحده و غرب است که پس از پیروزی او در انتخابات ریاست جمهوری، نگرانی ها از شکست مذاکرات وین برای احیای برجام افزایش یافته است.

بایدن و رهبران بریتانیا، فرانسه و آلمان (طرف‌های غربی برجام) روز شنبه با انتشار بیانیه‌ای مشترک "گام‌های تحریک‌آمیز هسته‌ای" ایران را محکوم کردند.در این بیانیه از ایران خواسته شده تا "روش خود را تغییر دهد" و از رییسی خواسته شده است "از این فرصت استفاده کرده و به تلاش با حسن نیت برای احیای مذاکرات بازگردد."

ایران مدت‌ها مدعی است که تمایلی به ساخت سلاح هسته‌ای ندارد، اما قدرت‌های غربی عمیقا در این مورد تردید دارند.اما در ایالات متحده نیز منتقدان کم نیستند و تعدادی از گروه های مدافع برجام از بایدن خواسته اند که برای تقویت مذاکرات هسته ای به ایران کمک های بشردوستانه ارائه دهد.

"مانی مستوفی"، مدیر گروه MIANN در مقاله‌ای در "بیزنس اینسایدر" از بایدن خواست تا تحریم‌ها علیه ایران را کاهش دهد - به‌ویژه در شرایطی که همه‌گیری کووید-19 همچنان این کشور را آزار می دهد.مستوفی نوشت: "سعادت مردم ایران نباید گروگان سیاست مسموم بین تهران و واشنگتن باشد. دولت بایدن این فرصت را دارد که فراتر از لفاظی های تکراری وارد عمل شود."