زوال فراموشی؛ آغاز آزمایش انسانی واکسن آلزایمر

همشهری: اخیرا 2واکسن برای بیماری آلزایمر در آزمایش‌های اولیه موفق بوده‌اند؛ نخستین مورد مربوط به یک واکسن استنشاقی است که به‌زودی روی انسان آزمایش می‌شود و آزمایش‌های دومین واکسن روی موش موفق بوده است.

واکسن استنشاقی

بیمارستان بریگهام بوستون اعلام کرد که ایمنی و کارایی یک واکسن تنفسی را با هدف پیشگیری و کاهش بیماری آلزایمر آزمایش خواهد کرد. شروع فاز اول این کارآزمایی بالینی کوچک‌مقیاس پس از نزدیک به 20سال تحقیق، به رهبری هاوارد ال. واینر، یکی از مدیران مرکز Ann Romney انجام می‌شود.

این کارآزمایی شامل 16شرکت‌کننده در سنین 60تا 85سال خواهد بود که همگی مبتلا به آلزایمر علامت‌دار اولیه هستند، اما در حالت کلی سالمند. این بیمارستان در یک نشست مطبوعاتی اعلام کرد که شرکت‌کنندگان 2دوز از واکسن را به فاصله یک هفته دریافت خواهند کرد. فاز اول کارآزمایی بالینی برای تعیین ایمنی و میزان دوز داروی جدید طراحی شده است. اگر این مرحله خوب پیش برود، آزمایش بسیار بزرگ‌تری برای بررسی اثربخشی آن لازم است.

این واکسن از ماده‌ای به نام پروتولین استفاده می‌کند که سیستم ایمنی را تحریک می‌کند. این بیمارستان توضیح می‌دهد: «پروتولین برای فعال کردن گلبول‌های سفید موجود در غدد لنفاوی طرفین و پشت گردن طراحی شده است تا به مغز برسند و باعث پاکسازی پلاک‌های آمیلوئید بتا (پروتئین آلزایمر) شوند.»

واینر می‌گوید: «راه‌اندازی نخستین کارآزمایی انسانی واکسن بینی برای آلزایمر یک نقطه عطف قابل توجه به شمار می‌آید. در طول 2دهه گذشته، ما شواهد بالینی مرتبط را جمع‌آوری کرده‌ایم که تأثیر این واکسن بینی را برای بیماری آلزایمر نشان می‌دهد. اگر آزمایش‌های بالینی روی انسان نشان دهد که این واکسن بی‌خطر و مؤثر است، می‌تواند یک درمان غیرسمی برای افراد مبتلا به آلزایمر باشد. همچنین می‌تواند زودتر از موعد برای کمک به پیشگیری از آلزایمر در افراد در معرض خطر، تجویز شود.»

نتایج امیدوارکننده

همچنین گروهی از دانشمندان واکسنی ساخته‌اند که علائم آلزایمر را در موش‌هایی که از مشکلات این بیماری رنج می‌برند، کاهش می‌دهد. مقاله مربوط به این کشف علمی در مجله Molecular Psychiatry منتشر شده است.

بیماری آلزایمر تقریباً دوسوم افراد مبتلا به زوال عقل را در بریتانیا تحت‌تأثیر قرار داده است. به همین‌خاطر، یک تیم تحقیقاتی در مرکز پزشکی دانشگاه گوتینگن و دانشگاه لستر با همکاری دانشمندان مؤسسه پژوهشیLifeArc برای توسعه یک رویکرد درمانی جدید به‌منظور یافتن علت اصلی زوال عقل، شروع به‌کار کرده‌اند.

این دانشمندان تأثیر تزریق آنتی‌بادی و یک واکسن مهندسی شده را روی 2نوع موش که دارای خصوصیات بیماری آلزایمر بودند، بررسی کردند. این درمان‌ها، شکل کوتاه شده پروتئین آلزایمر(آمیلوئید) را هدف قرار می‌دهند که سایر داروهای فعلی آلزایمر، تاکنون آن را هدف قرار نداده‌اند.

آنچه کشف شد

محققان پس از درمان، اسکن مغزی PET (نوعی تصویربرداری از مغز) موش‌ها را بررسی کردند. آنها دریافتند که این درمان، متابولیسم مغز را بهبود می‌بخشد و همچنین تعداد سلول‌های عصبی از دست رفته مغز را کاهش می‌دهد. آنها همچنین دریافتند که موش‌ها برای انجام یک رفتار مشخص، بهتر عمل می‌کنند.

سوزان کولهاس، مدیر پژوهش‌های مرکز تحقیقات آلزایمر انگلستان می‌گوید: «اطمینان از فرایند صحیح درمان‌های جدید برای ارائه گزینه‌های درمانی به افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند آلزایمر ضروری است. اکنون هیچ درمان تأثیرگذاری برای افراد مبتلا به آلزایمر در بریتانیا وجود ندارد.» او با این حال می‌گوید: «در این تحقیق که به‌نظر می‌رسد به‌طور کامل و مؤثر روی موش‌های مبتلا به بیماری آلزایمر انجام شده، دانشمندان با استفاده از یک واکسن تزریقی، هدف موردنظر را یافتند که به بهبود متابولیسم در نواحی مرتبط با حافظه و تفکر در مغز کمک می‌کند. نتایج اولیه در مورد انجام یک رفتار هم نشان می‌دهد که حافظه و تفکر در موش‌ها بهبود یافته است.»

کولهاس همچنین به این نکته اشاره می‌کند که «این نوع از درمان می‌تواند یک رویکرد جدید امیدوارکننده باشد که تاکنون در آزمایش‌های بالینی داروهای آلزایمر بررسی نشده است.» این پژوهشگر ادامه می‌دهد: «مانند هر داروی جدید، این درمان باید به وسیله تعدادی از آزمایش‌های بالینی روی افراد انجام شود. درحالی‌که این کشف امیدوارکننده است، اما موفقیت این روش در انسان همچنان جای بحث دارد.» کولهاس بر این نکته هم تأکید می‌کند که «برای سرعت بخشیدن به تحقیقات مرتبط با زوال عقل، رویکردهای جدید مانند این مورد باید در دستور کار قرار بگیرد. ما باید شاهد سرمایه‌گذاری مستمر در تحقیقات زوال عقل باشیم تا اطمینان حاصل کنیم که به این نوع تحقیقات اهمیت داده می‌شود.»

20 سال

شـروع فاز اول کارآزمایی بالینی واکسن آلزایمر پس از نزدیک به ۲دهه تحقیقات دانشمندان برای مبارزه با این بیماری صورت می‌گیرد