تحلیل فایننشال‌تایمز از بن‌بست در مذاکرات وین

پس از ۵ روز مذاکره هسته‌ای میان هیات‌های ایرانی و غربی در هتل کوبرگ وین، دیپلمات‌ها برای مشورت به پایتخت‌های خود بازگشته‌اند. این در حالی است که از مجموع اظهار نظرها می‌توان ابراز تردید و ناامیدی نسبت به نتیجه گفتگوها را طرف غربی به روشنی دریافت. روزنامه فاننشال‌تایمز در تحلیلی به بررسی این موضوع پرداخته است.

روزنامه اینترنتی فراز: پس از ۵ روز مذاکره هسته‌ای میان هیات‌های ایرانی و غربی در هتل کوبرگ وین، دیپلمات‌ها برای مشورت به پایتخت‌های خود بازگشته‌اند. این در حالی است که از مجموع اظهار نظرها می‌توان ابراز تردید و ناامیدی نسبت به نتیجه گفتگوها را طرف غربی به روشنی دریافت. روزنامه فاننشال‌تایمز در تحلیلی به بررسی این موضوع پرداخته است.

ایالات‌متحده نیز برای احیای توافق ۲۰۱۵ باید از خود انعطاف‌پذیری نشان بدهد.

دو روز از از سر‎گیری مذاکرات ایران با قدرت‌های جهانی برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ نگذشته بود که اخباری مبنی بر آغاز غنی‌سازی اورانیوم با سانتریفیوژ‎های پیشرفته در نیروگاه فردو منتشر شد. همین خبر خود به تنهایی کافی بود معلوم شود که ایران از زمانی که دونالد ترامپ توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را نقض کرده، تا چه حد برنامه‌های هسته‌ای خود را گسترش داده است. این کشور در واکنش به اعمال مجدد تحریم‌ها از سوی امریکا، پای‌بندی خود را به تعهدات به کلی متوقف کرده و پیشرفت چشمگیری در فناوری‌های هسته‌ای کسب کرده است.

مطابق مفاد توافق ۲۰۱۵، ایران به هیچ وجه مجاز نبود در فردو به غنی‌سازی اورانیوم بپردازد. این کشور نه فقط فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر گرفته است، بلکه در حال پردازش این ماده‌ی شیمیایی با خلوص ۲۰‌درصد است... سطحی که بسیار بالاتر از ۳.۶۷‌درصدی است که منظور توافق بوده. در سایر بخش‌ها این غنی‌سازی به خلوص ۶۰‌درصد نیز می‌رسد، که بالاترین سطح تا این لحظه است و البته به درجه‌ی تسلیحاتی نزدیک. تخمین زده می‌شود که زمان لازم برای انباشت اورانیوم کافی و دست‌یابی به بمب هسته‌ای توسط این کشور، از یک سال به حدود یک ماه کاهش پیدا کرده است.

تمام این‌ها کنار هم نشان می‌دهند که چرا تلاش‌های دیپلماتیک برای حفظ توافق به مقطع حساسی رسیده است. پرزیدنت جو بایدن با تعهد به بازگشت مجدد به توافق و برداشتن تحریم‌های ایران در صورت بازگشت این کشور به مفاد معاهده‌ی ۲۰۱۵ وارد دفتر ریاست‌جمهوری شد. اما یک سال بعد و در بحبوحه نگرانی‌هایی که از پیشرفت‌های هسته‌ای این کشور وجود داشت، صبر غرب نیز در مقابل تهران رو به کم‌رنگ شدن رفت. زمان آن رسیده که ایران دست از فعالیت‌های هسته‌ای خود برداشته و دوباره به پای‌بندی به توافق برگردد.

مذاکرات هسته‌ای ایران سه ماه پس از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور محافظه‌کار این کشور از سر گرفته شد. حالا تیمی سر‌سخت‌تر و البته کم‌تجربه‌تر جایگزین تیمی شده‌اند که در نیمه‌ی اول سال از سوی دولت پیشین در حال مذاکره بودند. رئیس‌جمهور پیشین، برخلاف ابراهیم رئیسی از حامیان سر‎سخت توافق بود و احیای آن را پیگیری می‌کرد.

دولت ابراهیم رئیسی تا کنون به مواضع حداکثری خود پای‌بند بوده و به ویژه خواستار تضمین این است که هیچ دولت امریکایی به صورت یک‌جانبه نتواند توافق‌های آینده را نقض کند. همین‌طور که دولت او خواستار رفع تحریم‌ها و نه فقط تحریم‌های اعمال شده از سوی دولت زمان دونالد ترامپ است. میل تهران به گرفتن این تضمین‌ها پس از تلاش بی‌پروایی که دونالد ترامپ به طور یک‌جانبه برای از بین بردن مفاد توافق انجام داد، منطقی و قابل درک به نظر می‌رسد. اما مقامات ایرانی قطعاً می‌دانند که انجام این کار نیز برای هیچ رئیس‌جمهوری امریکایی بدون برداشتن هیچ گام مثبتی از سوی ایران ممکن نخواهد بود.

{غبری امیدوار است} که ایران با وجود انکار دائمی‌اش مبنی بر اینکه به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و نیست، رویکرد واقع‌بینانه‌تری جهت جلب اعتماد طرف مذاکره‌کننده‌اش اتخاذ کند. ایران باید بداند که تا ابد زمان ندارد. این کشور باید آگاه باشد که به موازات پیش‌روی‌هایش در فناوری‌های هسته‌ای، در حال محدود کردن عرصه دیپلماسی و کوتاه کردن بازه زمانی آن نیز هست.

ایالات‌متحده هنوز تمام ورق‌هایش را بازی نکرده است. واشنگتن شاید نتواند تضمین‌هایی را که می‌خواهد به ایران ارائه دهد، اما هنوز ضمانت‌هایی در باب منافع اقتصادی وجود دارند که روال پیشروی هسته‌ای این کشور را معکوس گردانند. این تضمین‌ها می‌توانند مجوز‎هایی باشند که به شرکت‌ها جهت تجارت در بخش‌های خاصی از ایران داده می‌شود و نیز تعهد به لغو انسداد وجوه نفتی در خارج از مرز‎های ایران.

معاهده‌ی ۲۰۱۵ به هیچ وجه کامل نبود. اما کماکان دست‌یافتنی‌ترین راه برای مهار جاه‌طلبی‌های هسته‌ای کشور ایران و جلوگیری از مسابقه‌ی تسلیحاتی او در خاور‎میانه است. حالا که ایالات‌متحده برای بازگشت به توافق خود را مشتاق نشان می‌دهد، ایران نیز باید به تعهداتش برگردد.