جزئیات مذاکرات احمد مسعود با طالبان در ایران

فعال فرهنگی افغانستانی به مدارا گفت: ایرانی‌ها از احمد مسعود خواهش کردند که بیاید و به صورت مستقیم با طالبان گفتگو و خواسته‌های مقاومت را مطرح کند. احمد مسعود با مشورت یک حلقه و تعدادی محدود پذیرفت و در نهایت احمد مسعود و امیر اسماعیل خان با وزیر خارجه طالبان به میزبانی ایران دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار در مورد موضوعات مهمی صحبت شده‌است.»

مدارا: نجیب بارور، شاعر و فعال فرهنگی ساکن ایران که اخیرا بعد از مذاکرات صلح با احمد مسعود دیدار داشته در مورد جرییات مذاکره مسعود و طالبان گفت: «قرار بر این بود که ایران به عنوان میزبان گفت‌و‌گوهای صلح در افغانستان مطرح شود و از این بابت همیشه از طالبان می‌خواست که مشکلات سیاسی امروز افغانستان را از طریق گفت‌وگو خصوصا با جریان مقاوت حل کند.

*طالبان همیشه جریان مقاوت را متهم می‌کرد که آنها آماده گفت‌و‌گو نیستند. ایرانی‌ها از احمد مسعود خواهش کردند که بیاید و به صورت مستقیم با طالبان گفت‌و‌گو و خواسته‌های مقاومت را مطرح کند. احمد مسعود با مشورت یک حلقه و تعدادی محدود پذیرفت و در نهایت احمد مسعود و امیر اسماعیل خان با وزیر خارجه طالبان به میزبانی ایران دیدار و گفت‌و‌گو کرد. در این دیدار در مورد موضوعات مهمی صحبت شده‌است.»

*او ادامه داد: «طالبان از زاویه پایین‌تر بحث می‌کردند اما هیات گفت‌و‌گوکننده از سوی جریان مقاومت مطرح کرده که مساله ما بحث ولایت‌ها و استان و استانداری نیست. ما به خاطر قدرت با شما گفت‌و‌گو نمی‌کنیم بلکه ما با شما در مورد افغانستان و سرنوشت آن با شما گفت‌و‌گو می‌کنیم. هیات گفت‌و‌گوکننده اعلام کرده که ما بر سر مسائل کشور و مباحث ملی با شما گفت‌و‌گو می‌کنیم نه مسائل جزئی. احمد مسعود تاکید کرده که ما با حضور طالبانی شده افغانستان مشکل داریم و این خواست مردم افغانستان نیست.

*این خواست یک گروه خاص قومی ست اما افغانستان پر از قومیت‌ها، فرهنگ‌ها و روایت‌های مختلف است که همه آنها باید در شکل‌گیری حکومت سهم داشته‌باشند. پیشنهاد مقاومت این بوده که حکومت موقت یا انتقالی شکل بگیرد. برای مسائل اختلافی از جمله پرچم، سرود ملی، قانون اساسی و ... انتخابات برگزار شود تا توافق عمومی شکل گیرد. همچنین از طریق انتخابات قدرت به گروهی که شایسته است و مردم آن را انتخاب می‌کنند، واگذار شود.»

*بارور افزود: «وزیر خارجه طالبان در پاسخ گفته است که من صلاحیت {اجازه} مذاکره در مورد افغانستان را با شما ندارم. آنچه به من سپرده شده یک وظیفه دیپلماتیک بوده پس در واقع من در این موارد مطرح شده صلاحیت مذاکره ندارم. از آنجا که ایرانی‌ها درخواست‌های مکرری برای برگزاری نشست با طالبان داشتند اما جبهه مقاومت نمی‌پذیرفت. ایرانی‌ها به جبهه مقاومت پیغام می‌دهند که برای آخرین بار شما راستی‌آزمایی کنید تا ما هم حجت داشته‌باشیم که بهانه‌ای وجود ندارد و همه چیز را بر گردن مقاومت نیندازند. بعد از این نشست دیدگاه هیات ایرانی به طالبان تغییر کرد و حتی گفته می‌شود که نماینده ایران در این جلسه به وزیر خارجه طالبان گفته‌بود شما که انقدر از شکست آمریکا در طالبان صحبت می‌کنید، در این راه تنها نبودید و خیلی کشورهای دیگر در بیرون کردن آمریکایی‌ها شما را همراهی کردند که به نحوی اشاره به همکاری ایران با طالبان داشته‌است.»

*او تاکید کرد: «بر همین اساس گفت‌و‌گو نتیجه خاصی در پی نداشته و قرار بوده که وزیر خارجه طالبان بعد از این مذاکرات به سفارت برود اما وقتی این گفت‌و‌گوها نتیجه خاصی نداشته، او را به میدان هوایی رهنمود کردند و از آنجا به کابل برگشته است.»

*این کنشگر افغانستانی در مورد جزییات دیدارش با احمد مسعود گفت: «آقای مسعود دیروز در تهران بود. بعد ازظهر به مشهد آمدند. من هم چون نسبت به مذکره ایشان با طالبان دید اعتراضی داشتم، دعوت شدم و حدود نیم ساعتی در مورد این مسائل با هم گفت‌و‌گو کردیم. اینجا در مشهد یک دفتر فرهنگی با عنوان بنیاد احمد شاه مسعود فعال شده‌است که بعد از این نشست آقای مسعود فرماندهان نظامی که در برابر طالبان می‌جنگند را جمع کرد و فرمان داد که آمادگی در برابر طالبان را دوباره بسیج کنید تا دوباره بجنگیم. در واقع نیروهای پراکنده را جمع کردند و به آنها گفته شد که علیه طالبان بسیج شوند.»

*بارور ادامه داد: «همان‌طور که می‌دانید در افغانستان مساله فقط احمد مسعود نیست. مسعود چهره برازنده ضد طالبانی است اما همه جریان ضدطالبانی در افغانستان نیست. در افغانستان سیاسیون گذشته، روشنفکران و ... حضور دارند که همه با مسعود همراه نیستند. احمد مسعود بخشی از جریان مقاومت افغانستان است که نتوانسته همه روایت‌های ضدطالبانی را یک جا جمع کند. امروز شما می‌بینید که یک شورای رهبری در استانبول حضور دارد. عناصر پراکنده دیگری در سایر کشورها هستند. همگی با احمد مسعود همگام نیستند و طالبان از همین حیث است که مسائل مطرح شده جریان مقاومت را جدی نمی‌گیرد. تا زمانی که یک هیات همه شمول از تمام جریان‌های فکری افغانستان که در آن رهبران جهادی سابق ، مقاومت امروز، زنان،‌جامعه مدنی، روشنفکران، تاجران افغانستان و ... نقش داشته‌باشند، شکل نگیرد و رو در رو با طالبان مذاکره نکنند، مذاکرات فردی جریان‌های کوچک نتیجه نمی‌دهد.»

*او در مورد نقش ایران و سایر کشورها در سرنوشت مذاکرات صلح نیز توضیح داد: «تمام اتفاقات افغانستان در ۳ کشور فارسی زبان سبک و سنگین می‌شود. تهران و دوشنبه دو جغرافیای نزدیک به کابل هستند. هر چند اسلام‌آباد هم به عنوان یکی از نیروهای مخرب در این جغرافیا دخیل است. امروز تهران و دوشنبه دو محور جنگ و صلح افغانستان هستند. مرکزیت مقاومت در دوشنبه است و مذاکرات در تهران انجام می‌شود.

*ایران به عنوان بازیگر سیاست‌های خود و چین و تاجیکستان به عنوان بازیگر سیاست‌های خود و روسیه امروز نقش موثری دارند. جغرافیای فارسی زبان سرنوشت مشترک دارند. بدون رای تاجیکستان و ایران هیچ وقت در افغانستان یک حکومتی که بتواند بقا داشته‌باشد، به وجود نمی‌آید. این جغرافیا،‌ جغرافیای فرهنگ و تمدن فارسی است و بدون رای همه اعضا کسی نمی‌تواند حکومت کند. این اصل بسیار واضحی ست. ایرانی‌ها در مساله افغانستان دست بالایی دارند و تصمیم‌گیرنده چگونگی آینده نظام طالبانی در افغانستان هستند اما متاسفانه ایران و دستگاه دیپلماسی ایران از افغانستان شناخت محدودی دارند. افغانستان را محدود به جریانی می‌دانند که افغانستان به این جریان خلاصه نمی‌شود افغانستان متشکل از روایت‌های پراکنده و گوناگونی ست اما امروز دو صف وجود دارد؛ یک صف طالبان و صف دیگر تمام کسانی که طالب نیستند. در صف مقابل طالب آنچه عمومیت دارد نه جریان مقاومت است و نه تشکیلاتی دیگر. اینجا عمومیت وجود دارد که هنوز نمود پیدا نکرده‌است و به ساختارمندی نرسیده‌است.»