کاهش میانگین استنادات نشریه‌های ایرانی

بر اساس گزارش تازه سامانه «نما»، میانگین امتیاز استنادی نشریه‌های ایرانی در مقایسه با سال گذشته، کاهش یافته است.

به گزارش ایسنا، تازه‌ترین گزارش سامانۀ «نما» با عنوان «نمای نشریه‌ها ۲۰۲۱: جایگاه نشریه‌های ایرانی در نظام‌های ارزیابی جهانی» توسط پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران وابسته به وزارت علوم منتشر شد.

در این گزارش جایگاه نشریه‌های ایرانی در نظام‌های جهانی ارزیابی در سال ۲۰۲۱ آمده است که داده‌های آن از عملکرد نشریه‌ها در سال ۲۰۲۰ گردآوری شده‌اند. افزون بر این، روند سالانۀ شمار و میزان تأثیر نشریه‌های ایرانی در این نظام‌ها به همراه جدول‌های مقایسه‌ای با کشورهای منطقه نیز گزارش شده است. حضور در نمایه‌نامۀ «وب آو ساینس»، حضور در نمایه‌نامۀ «اسکوپوس»، ضریب تأثیر، امتیاز استنادی، شاخص «اسنیپ» و رتبه‌بندی نشریه‌های «سکیمگو» از سرنویس‌های این گزارش هستند.

با افزایش شمار نشریه‌ها در نیمۀ دوم سدۀ بیستم، متخصصان علم‌سنجی کوشیدند سنجه‌هایی برای ارزیابی اعتبار و کیفیت آنها درست کنند. از این روی، سنجه‌هایی کمی و کیفی ساخته شدند و پس از آن نظام‌هایی جهانی برای بررسی اعتبار و کیفیت نشریه‌ها بر پایۀ این سنجه‌ها پدید آمدند. دو نمایۀ استنادی «وب آو ساینس» و «اسکوپوس» نخستین نظام‌ها برای سنجش کیفیت و اعتبار نشریه‌ها بوده‌اند که حضور یک نشریه در این نمایه‌ها خود گویای سطحی از کیفیت است، ولی در یک دهۀ گذشته نهادهای علم‌سنجی دیگری نیز کوشیده‌اند چارچوبی برای این کار طراحی کنند. در این میان مؤسسۀ علم‌سنجی «سکیمگو»(سایمگو) و «مرکز مطالعات علم و فناوری» در دانشگاه لایدن هلند نامدارترند.

بر پایۀ گزارش تازۀ سامانۀ «نما»، ۴۰ نشریۀ ایرانی دارای ضریب تأثیر در نمایه‌نامۀ «وب آو ساینس» حضور داشته‌اند و بر این پایه ایران در جایگاه دوم میان کشورهای منطقه پس از ترکیه با ۵۶ نشریه جای دارد. افزون بر نشریه‌های دارای ضریب تأثیر، ۱۱۱ نشریه دیگر ایرانی نیز در «نمایه استنادی منابع نوپدید» هستند که ضریب تأثیر ندارند. روی هم، میانگین ضریب تأثیر نشریه‌های ایرانی نمایه‌شده در «جی. سی. آر.» ۱.۷۷۴ و میانه آنها ۱.۴۶۵ است. بر پایۀ گزارش «جی. سی. آر.» در سال ۲۰۲۱ میلادی شمار ۱۲ هزار و ۳۱۵ نشریه در ویرایش ۲۰۲۰ این پایگاه «ضریب تأثیر» گرفته‌اند. بر پایۀ این گزارش، ایران سه نشریه در چارک نخست، یک نشریه در چارک دوم، ۱۶ نشریه در چارک سوم و ۲۰ نشریه در چارک چهارمِ سیاهۀ نشریه‌های نمایه شده در این پایگاه دارد. همچنین، ۲۱۶ نشریۀ ایرانی در نمایه‌نامۀ «اسکوپوس» حضور داشته‌اند که ۱۹ عنوان بیشتر از سال پیش است.

بر پایۀ گزارش نمای نشریه‌ها ۲۰۲۱، میانگین امتیاز استنادی نشریه‌های ایرانی ۱.۱۷ بوده که در برابر اندازه سال پیش (۱.۲۳) کاهش یافته است. افزون بر این، گزارش نشان می‌دهد که میانگین شاخص «اسنیپ» نشریه‌های ایرانی ۰.۵۳ است. همچنین، ۲۰۶ نشریۀ ایرانی نیز در سیاهه رتبه‌بندی نشریه‌های «سکیمگو» دیده می‌شوند که پنج عنوان در برابر گزارش سال پیش افت داشته است و بر این پایه، ایران در جایگاه دوم کشورهای منطقه پس از ترکیه جای دارد.

بنابر اعلام روابط عمومی وزارت علوم، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) با راه‌اندازی سامانۀ «نما» (جایگاه علم، فناوری و نوآوری ایران در جهان) می‌کوشد نتایج نظام‌های گوناگون ارزیابی علم، فناوری و نوآوری را پایش کند و گزارش‌هایی کاربردی در دسترس سیاست‌گذاران بگذارد. سامانۀ «نما» در نشانی NEMA.IRANDOC.AC.IR در دسترس همگان است.