دو قطبی جنگ روسیه علیه اوکراین در ایران

روزنامه توسعه ایرانی در گزارشی با اشاره به لشگرکشی پوتین به خاک اوکراین اینگونه تحلیل کرده که جنگ روسیه علیه اوکراین در ایران دو قطبی تازه‌ای رقم زده است.

در بخشی از این گزارش آمده:

* بیش از 10 روز از حمله نظامی روسیه به اوکراین می‌گذرد و در طول این مدت شاهد موضع‌گیری‌های مختلفی از سوی دولت‌ها و ملت‌ها بودیم. مواضعی که اکثرا به نفع اوکراین و در محکومیت اقدام روسیه بود. در ایران اما به خصوص در یکی دو روز آغازین جنگ مواضعی از سوی برخی مسئولان اتخاذ شد که در تضاد آشکار با موضع مردم در قبال این جنگ قرار داشت. هنوز هم داستان اوکراین محل مناقشه است.

* بسیاری براین باورند که هم محاسبه مقامات ایران در پیروزی سریع روسیه اشتباه از آب درآمد و هم فشار افکار عمومی آنان را ملزم به تعدیل مواضع کرد.

شعردوست، سفیر سابق کشورمان در تاجیکستان درباره ذهنیت منفی مردم ایران نسبت به روسیه می‌گوید:

* مردم ما از قدیم نسبت به روسیه یک ذهنیت منفی داشتند. در این میان مردم آذربایجان و شمال ایران با توجه به اینکه ماجرای اشغال و فجایع دوران اشغال را پشت سرگذاشته‌اند، ذهنیت منفی بیشتری نیز وجود دارد، به طوریکه این موارد و اتفاقات رخ داده هنوز هم نقل محافل است.

* (با اشاره به رای ممتنع ایران در شورای عمومی سازمان ملل متحد به قطعنامه علیه روسیه): «در موضع‌گیری‌های مسئولان ایرانی با توجه به فشار افکار عمومی اعتدالی به وجود آمده است. افکارعمومی در هر کشوری اثرگذار است و طبعاً در کشور ما هم تاثیر خود را دارد.»

مهدی نوربخش، استاد روابط بین‌الملل:

* وقتی به رابطه ایران و آمریکا نگاه می‌کنیم، نگاه خصمانه‌ای وجود دارد. اما در رابطه ایران و شوروی هیچگاه چنین نگاهی وجود نداشته است حتی در دوره پهلوی هم چنین نگاهی وجود نداشته است که شاه برای گرفتن امتیاز از غربی‌ها به سمت شوروی متمایل شود. اما در چهار دهه اخیر نوعی تقابل میان گفتمان رسمی و گفتمان عمومی در مورد روسیه وجود دارد و ما گاهی می‌بینیم که یکی از دلایل خصومت با روسیه نقد چهار دهه سیاست خارجی جمهوری اسلامی نسبت به روسیه است.

* گفتمان عمومی بدبینی نسبت به روسیه هم نتیجه یک دیدگاه تاریخی است. روابط ایران و روسیه هم توسط منتقدین داخلی و خارجی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نقد می‌شود و ترکیبی از همه این مسائل باعث می‌شود افکار عمومی ما نسبت به روسیه نگاه بدبینانه داشته باشد.

سعید شریعتی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب:

* (با اشاره به حساسیت افکار عمومی ایرانیان نسبت به جنگ روسیه با اوکراین): «به طور طبیعی رهبران ایران به خاطر مسائلی که بین ایران و روسیه وجود دارد و چرخشی که نظام ایران به سمت شرق داشته است در ابتدا موضوع همدلانه ای با روسیه در رابطه با حمله به اوکراین داشتند. ولی ظرف چند روز برخورد مردم ایران و موضع نیمه‌رسمی طوری بود که بسیاری از مقامات هم هم‌راستا با مردم موضع معتدلی نسبت به این واقعه گرفتند.»

* این فعال سیاسی تجاوز در افکار عمومی مردم ایران را امری قبیح می‌داند و بر این باور است که ایرانیان خود سال‌های سال قربانی تجاوز بوده‌اند و بعد از نادر شاه به این سو هرگز در جایگاه متجاوز قرار نگرفته‌اند و کشورگشایی نکرده‌اند و این موضوع نیز در رویکرد همدلانه مردم با کشوری که به آن تجاوز شده موثر است.

* جنگ روسیه علیه اوکراین صحنه دیگری از قطبی‌سازی روایت‌ها و دیدگاه‌ها میان افکار عمومی و قرائت رسمی در ایران است. واضح است که همیشه و در هر جامعه‌ای دوگانه‌هایی از این دست وجود دارد؛ اما زنگ خطر آنجایی به صدا درمی‌آید که درصد قابل توجهی از جامعه درگیر چنین تقابلی شوند.

* متأسفانه علیرغم گذر چند دهه، این وضعیت تغییر چندانی نکرده و گروهی از ایرانیان همچنان هر موضوعی را بدل به فرصتی برای نشان دادن مخالفت خود با حکومت می‌کنند. در مقابل نیز، حامیان حکومت که در تمام این سال‌ها، دلیل اصلی خود برای تقابل با آمریکا را مخالفت با خوی اشغالگری دولت این کشور می‌دانند، آشکار و نهان به تحسین پوتین و اقدام او پرداخته‌اند.