قوانین بازدارنده در جابجایی و پذیرش محققان

رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری عدم استفاده از ظرفیت و اجرایی‌سازی سند جامع روابط علمی بین‌المللی، نگاه دستگاهی و جزیره‌ای به دیپلماسی علم و فناوری در کشور، قوانین بازدارنده در جابجایی و پذیرش محققان، دانشجویان و اساتید را از چالش‌های دیپلماسی علمی در کشور نام برد و گفت: اجرایی‌سازی سند جامع روابط علمی بین‌المللی و ایجاد تعاملات علمی با محوریت نیازهای علمی و فناورانه از مهمترین راهکارهای رفع این چالش‌ها است.

به گزارش ایسنا، محمدصادق خیاطیان امروز در نشست تخصصی «دیپلماسی علمی و فناوری؛ فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارها» که در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، موضوع دیپلماسی علمی را از چند بعد با اهمیت دانست و افزود: یکی از جنبه‌های آن گفتمان دولت است. دال مرکز گفتمان دولت، مردمی بودن و عدالت محوری است و رئیس جمهور نیز به عدالت محوری تاکید دارد و ما وظیفه داریم گفتمان محتوایی و تئوریک مردمی بودن را با اتکا به عدالت تبیین کنیم. 

وی با تاکید بر اینکه ما به عنوان مرکز استراتژیک وظیفه داریم از دو منظر تبیین گفتار و بعد محتوایی از دید دولت سیزدهم را ادبیات سازی کنیم، خاطر نشان کرد:  در حال حاضر دیپلماسی علم و فناوری در وزارتخانه‌های مختلف پیگیری می‌شود، ولی جنبه تئوریک دیپلماسی فناوری ترجمه‌های مختلفی در ساحت‌های مختلف دارد که باید گفتمان آنها پیاده‌سازی شود.

خیاطیان با بیان اینکه ما نباید دیپلماسی علمی و فناوری را در قالب گفتمان نگه داریم، ادامه داد: ما باید بدانیم عدالت محوری چگونه باید خودش را در سیاست‌ها نشان دهد و این گفتمان می‌تواند در بحث دیپلماسی خصوصا دیپلماسی علمی و فناوری در وزارت امورخارجه هم معنا داشته باشد و ما می‌توانیم روابط بین‌الملل را در این حیطه تعیین کنیم. دیپلماسی علمی از این بُعد که نخبگان جامعه علمی به عنوان یکی از مظاهر علمی بودن هستند و می‌توانند با کشورهای دیگر ارتباط بگیرند، مهم است.

رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری دیپلماسی علمی را موضوع «راهبردی علمی» دانست و ادامه داد: دیپلماسی علمی از این جهت راهبردی است که زیربنایی برای سایر دیپلماسی‌ها است و نخبگان کشور می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و این موضوع، سایر ارتباطات بین‌المللی را رقم می‌زند.

وی با اشاره به چالش‌های علم و فناوری در کشور گفت: عدم استفاده از ظرفیت و اجرایی‌سازی سند جامع روابط علمی بین‌المللی، نگاه دستگاهی و جزیره‌ای به دیپلماسی علم و فناوری در کشور، قوانین بازدارنده در جابجایی و پذیرش محققان، دانشجویان و اساتید از چالش‌های دیپلماسی علم و فناوری در سطح کلان هستند.

خیاطیان با اشاره به راهکارهای رفع چالش‌های دیپلماسی علم و فناوری، افزود: اجرایی‌سازی سند جامع روابط علمی بین‌المللی، تعاملات علمی با محوریت نیازهای علمی و فناورانه، داخلی و توانمندسازی خارجی یکی از راهکارهای رفع چالش‌های دیپلماسی علمی به شمار می‌رود.

وی  تشکیل کارگروه دیپلماسی علم و فناوری جهت هماهنگی و یکپارچگی در تدوین و اجرای اقدامات و برنامه‌های دیپلماسی علم و فناوری را از دیگر راهکارهای رفع چالش دیپلماسی علم و فناوری نام برد و یادآور شد: «بازنگری و تسهیل در مقررات جابجایی و پذیرش محققان، دانشجویان، اساتید و اعزام استاد یا دانشجو به مراکز بین‌المللی»، «تسهیل مقررات اقامت موقت برای دانشجویان و اساتید خارجی در ایران»، «اجبار در ارائه پیوست علمی و فناوری با کمک دانشگاه‌های داخل کشور» نیز از دیگر راهکارهای رفع چالش‌های دیپلماسی علم و فناوری در سطح کلان و سیاست‌گذاری به شمار می‌رود.

رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری با اشاره به چالش‌های دیپلماسی علم و فناوری که مربوط به وزارت علوم می‌شود، گفت: «عدم معرفی مناسب توانمندی‌های دانشگاه‌های برتر کشور در عرصه جهانی»، «عدم معرفی مناسب توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان»، «توانمندی کم شرکت‌های دانش‌بنیان برای حضور در بازارهای بین‌المللی» و «بهره‌گیری کم از ظرفیت نخبگان و متخصصان ایرانی خارج از کشور از جمله چالش‌های وزارت علوم در حوزه دیپلماسی علمی و فناوری به شمار می‌روند.

خیاطیان با اشاره به چالش‌های دیپلماسی علم و فناوری در وزارت امورخارجه، گفت: توجه ناکافی سفارتخانه‌ها و رایزن‌های فرهنگی به دیپلماسی علم و فناوری ، عدم وجود متولی مشخص برای دیپلماسی علمی در سفارتخانه‌های ایران، مشکلات کنسولی برای اقامت موقت دانشجویان و یکپارچگی نسبتا کم امور مربوط به دیپلماسی علمی در وزارت امورخارجه نیز از دیگر چالش‌های دیپلماسی محسوب می‌شود.

وی با اشاره به راهکارهای این چالش گفت: گسترش فعالیت و رویکرد فعال در استفاده از ظرفیت سازمان‌های بین المللی خصوصا در سطح جهان اسلام، تعیین مقام مسئول دارای اختیار هماهنگی و اجرایی در وزارت خارجه، اولویت قرار گرفتن دیپلماسی علمی در سطح دیپلماسی اقتصادی از دیگر راهکارهای رفع چالش‌های دیپلماسی علم و فناوری در وزارت امورخارجه به شمار می‌رود.

رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری اضافه کرد: همچنین تعریف پروژه‌های بزرگ بین‌المللی بین کشورهای منطقه در خصوص مشکلات مشترک نظیر مشکل ریزگردها و حمایت مالی جهت ترویج اهمیت و مزایای دیپلماسی علم و فناوری نیز راهکارهای بهبود دیپلماسی مطرح هستند.