سفر امیر قطر به تهران؛ میانجی‌گری یا تسهیل‌گری؟

" شیخ تمیم بن حمد آل ثانی" امیر ۴۲ ساله قطر در اواخر هفته جاری در پاسخ به سفر سه ماه پیش "سید ابراهیم رییسی" رئیس جمهور ایران به دوحه به تهران سفر می‌کند و ضمن دیدار با همتای ایرانی خود با تعدادی دیگر از مقامات عالی رتبه کشورمان دیدار و رایزنی می‌کند.

به گزارش ایسنا، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی که اولین مقام عالی رتبه کشورهای حاشیه خلیج فارس است که در دولت سیزدهم به تهران سفر می کند در جریان این سفر در مورد مسائل دوجانبه، منطقه ای و بین المللی گفت‌وهای فشرده و مهمی با مقامات جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت.

پیش از این سفر و در راستای اجرای موافقت نامه همکاری های سیاسی مشترک بین وزارت امور خارجه دو کشور ایران و قطر که سفر اخیر رئیس جمهور به دوحه به امضای مقامات دو کشور رسیده است، اولین جلسه کمیته سیاسی مشترک به ریاست علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و "احمد حسن الحمادی" دبیرکل وزارت خارجه قطر در روز سه شنبه در تهران برگزار شد.

طبق اعلام مقامات ایران و قطر، پیگیری و تلاش برای اجرای ۱۴ سند همکاری امضا شده بین مقامات دو کشور در سفر ابراهیم رییسی به قطر در اوایل اسفندماه ۱۴۰۰ در زمینه های هواپیمایی، تجاری، کشتی‌رانی، رادیو و تلویزیون، سیاست خارجی (لغو روادید)، برق، استاندارد و فرهنگی و آموزشی از جمله مهم ترین اهداف سفر امیر قطر به ایران در حوره روابط دو جانبه است.

برگزاری جام جهانی فوتبال در سال جاری در قطر فرصت خوبی است تا ایران بتواند از این فرصت برای گسترش گردشگری خود استفاده کند و سهمی از بازار ایجاد شده در این زمینه را از آن خود کند. چنانکه در همین راستا پیشنهاداتی از سوی مقامات ایرانی به مقامات قطری برای استفاده از پتانسیل جزایر کیش و قشم داده شده است و همچنین دو کشور در تلاش هستند که در این مدت تعداد خطوط پروازی بین دو کشور را نیز گسترش دهند.

در همین چار چوب مهدی صفری معاون وزیر امور خارجه در روز شنبه ۱۶ اردیبهشت ماه در پاسخ به سوالی درباره همکاری‌های ایران و قطر در طول برگزاری جام جهانی در این کشور عربی گفت: یک تیم از قطر آمد و از کیش و قشم بازدید داشتند و (به طور ویژه درباره عرضه) صنایع دستی صحبت شد.

وی با بیان این که وزارت صمت، گروه‌هایی را به قطر برده است و اتاق‌های بازرگانی مشترک راجع به کالاهای ایرانی فعال شده‌اند، افزود: روی عرضه صنایع دستی در کیش و قشم کار شده است.

صفری با اعلام اینکه صدور روادید برای تماشاچی‌های بازی‌های جام جهانی فوتبال در قطر جهت سفر به ایران رایگان شده است، اظهار کرد : در قطر تورهای مختلفی فعالیت می‌کنند تا در روزهای جام جهانی به ایران بیایند و بازدید کنند.

با توجه به این موضوع به نظر می رسد بررسی همکاری های دو کشور در زمان برگزاری این مسابقات و نهایی کردن ایده ها و پیشنهادات مطرح شده در این زمینه از جمله دیگر دستور کارهای مقامات ایران و قطر در حوزه دو جانبه در جریان این سفر است.

در روزهای اخیر برخی از رسانه های غربی و عربی منطقه در گزارش هایی با مضمون پشت پرده سفر امیر قطر به تهران عنوان کرده اند که با توجه به وفقه پیش آمده در برگزاری حضوری مذاکرات وین و باقی ماندن برخی چالش ها بین ایران و آمریکا در جریان برگزاری این مذاکرات، امیر قطر در این سفر با توجه رابطه خوبی که با مقامات دو کشور ایران و آمریکا دارد، تلاش خواهد کرد که به تسهیل این مذاکرات کمک کند.

با توجه به این که طبق خبرهای منتشر شده، امیر قطر بعد از سفر به تهران راهی، برخی از کشورهای غربی از جمله انگلیس و آلمان خواهد شد. او احتمالا در این سفرها دیدگاه های ایران را به مقامات غربی منتقل خواهد کرد تا در این فرایند در قامت یک میانجی و یا تسهیل کننده عمل کند.

به گزارش ایسنا چند روز پیش خبرگزاری رویترز به نقل از "یک منبع مطلع" که نام او را فاش نکرده است، در مورد این سفر نوشت: شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر از ایران بازدید خواهد کرد و سپس سفری به انگلیس و اتحادیه اروپا خواهد داشت.

به گفته این منبع که "نمی‌خواست نامش فاش شود"، محور اصلی گفت‌وگوها "پر کردن حفره" مذاکرات هسته‌ای خواهد بود که از ماه مارس به حالت تعلیق درآمده است.

رویترز نوشته است: هدف این سفر این است که طرفین توافق هسته‌ای با ایران را "به حد وسط جدیدی" برسانند.

برخی از کارشناسان عرصه بین الملل نیز معتقد هستند از آنجاکه طی هفته‌های اخیر روند مذاکرات بین ایران و کشورهای ۱+۴ در وین با مشکلاتی مواجه شده است، بنابراین امیر قطر که رابطه نزدیکی با دولت جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا دارد، سعی خواهد کرد این فضا را بشکند و خروجی قابل قبولی از مذاکرات وین به دست آورد.

این کارشناسان با تاکید بر این که قطر نقش بسیار مهمی در نزدیکی دیدگاه‌های ایران و کشورهای غربی و تهران و واشنگتن ایفا کرده است، مدعی هستند شیخ تمیم بن حمد آل ثانی به دلیل ارتباط نزدیکی که با شخص جو بایدن دارد احتمالا حامل پیامی از سوی آمریکا به ایران است و می تواند نقش مهمی را در رساندن نقطه نظرات ایران در خصوص حل مشکلات فی‌مابین و لغو تحریم‌های ظالمانه علیه ایران به آمریکایی‌ها و کشورهای غربی ایفا کند.

از دیگر سو از آنجایی که روسیه درگیر بحران اوکراین است و کشورهای اروپایی نگران امنیت انرژی خود هستند، این کارشناسان بین‌المللی معتقد هستند که مسئله تامین انرژی کشورهای غربی و همچین حفظ امنیت انتقال انرژی از خلیج فارس به کشورهای اروپایی هم در مدار توجه شیخ تمیم بن حمد آل ثانی خواهد بود و او احتمالا در سفر به تهران در ارتباط با این موضوع نیز با مقامات ایران رایزنی و گفت‌وگو می کند.

به گزارش ایسنا روزنامه "العرب" چاپ لندن نیز در روز دوشنبه در گزارشی در مورد اهداف سفر امیر قطر به ایران نوشت: "کشور قطر، جنگ اوکراین و روسیه و پیامدهای این جنگ بر بازار نفت را فرصتی برای موفقیت میانجیگری خود در خصوص توافق هسته‌ای ایران می‌داند؛ توافقی که به دلیل تداوم اختلافات میان تهران و غرب با مشکل مواجه شده است.

این روزنامه به نقل از این برخی از کارشناسان می نویسد: اوضاع کنونی جهان، فرصتی را ایجاد می کند که باعث می شود کار دوحه در قانع کردن اروپایی ها بر لزوم رسیدن به توافق با ایران ، آسان تر شود، دستیابی غربی‌ها به نفت و گاز ایران از طریق توافق هسته‌ای بهتر و راحت‌تر از دستیابی آن ها به نفت و گاز روسیه در شرایط جنگ با یک دشمن قوی است.

این روزنامه ادامه می دهد :تحرکات قطر در حالی است که اخیرا گزارش هایی مبنی بر توافق امنیتی در منطقه منتشر شده است؛ توافقی که آمریکا برای امضای آن میان تمام طرف های منطقه با هدف ایجاد فضای آرام و رفع نگرانی کشورهای عربی خلیج(فارس) تلاش می کند و بر نقش قطر در قانع کردن کشورهای خلیج (فارس) و ایران حساب باز کرده است.

به گزارش ایسنا، میزبانی قطر از جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۲۲، میزبانی از گروه های مقاومت فلسطینی، حضور دفتر سیاسی طالبان در قطر و انجام مذاکرات بین آمریکا و طالبان در دوحه، تلاش برای تبادل پیام بین ایران و آمریکا، نقش‌آفرینی برای آزاد کردن بخشی از پول های بلوکه شده ایران با توجه به سفر چندی پیش یک هیات قطری به ایران در این راستا، تلاش برای کاهش تنش در منطقه و... همه نشان می‌دهد که این کشور به دنبال نقش‌آفرینی جدی در عرصه سیاست خارجی منطقه ای و بین المللی است و تلاش دارد که از فرصت های پیش رو در این زمینه در راستای تامین منافع خود حداکثر بهره برداری را داشته باشد.

در اویل هفته جاری، ایران میزبان بشار اسد رییس جمهور سوریه بود و امیر قطر دومین مقام عالی رتبه یک کشور عربی است که در این هفته به ایران سفر می کند و این بیانگر عزم ایران برای گسترش روابط خود با کشورهای منطقه و همسایه در چارچوب سیاست حسن همسایگی است؛ موضوعی که نباید محدود به رفت و آمد مقامات شود و امید است که مردم ایران و منطقه اثرات اجرایی شدن این سیاست را هرچه زودتر در ایجاد هرچه بیشتر صلح، امنیت و توسعه اقتصادی منطقه و افزایش تبادلات تجاری بین کشورهای همسایه مشاهده کنند.