روسیه و آسیای مرکزی؛ ۳۰ سال دوستی و همکاری

تهران - ایرنا - روسیه تاکنون فعالانه از منافع ژئوپلیتیکی خود در آسیای مرکزی دفاع کرده است و وضعیت ژئوپلیتیک جدیدی را در منطقه ایجاد کرده است. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در مقاله ای وضعیت روابط روسیه و این کشورها را طی ۳۰ سال گذشته ، مرزهای جدید پیوند دوستی و اعتماد نامید.

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در این مقاله نوشته است؛ سال جاری با سی امین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک میان روسیه و کشورهای آسیای مرکزی شامل قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان مصادف است. برای گرامیداشت این سالگرد برنامه های متنوع فرهنگی و کنفرانس های علمی در حال اجراست.

سال های گذشته ما مسیر بزرگی را طی نمودیم. در کار مشترک با یکدیگر، تکیه­ گاه ما پیوندهای تاریخی و دوستانه بین ملت های ما، سنت های غنی کمک به یکدیگر، اعتماد و احترام بوده است.

در مقاله لاوروف تاکید شده است: روسیه مانند هر عضو مسئول جامعه بین المللی به ایجاد یک فضای بین المللی مثبت، حفظ حسن همجواری و تعامل سازنده با همه کشورها و مهمتر از همه همسایگان علاقه مند است. در این راستا، موجب خوشحالی است که روابط راهبردی با کشورهای آسیای مرکزی و با بیشتر آن ها روابط اتحادی، روسیه و این کشورها را با یکدیگر پیوند داده است.

همکاری های ما فراگیر است. گفتگوی های پربار با هدف دستیابی به نتایج عملی در بالاترین سطح از طریق وزارتخانه ها و نهادهای مختلف برقرار شده است. یک چارچوب نظارتی و قانونی محکم شکل گرفته است که بیش از ۹۰۰ معاهده دوجانبه و موافقت نامه های بین دولتی را شامل می شود.

تشریک مساعی برای مقابله با همه گیری ویروس کرونا کشورها و ملت های ما را بیش از گذشته به هم نزدیک نمود. روسیه نه تنها به درخواست های دوستان خود در آسیای مرکزی برای تهیه واکسن پاسخ داد، بلکه فناوری آن را نیز با آنها اشتراک گذاشت و امکان تولید واکسن را در قزاقستان و ازبکستان فراهم کرد.

روابط تجاری و اقتصادی بدون توجه به نوسانات ژئوپولتیکی به طور پویا درحال گسترش است. تجارت دوجانبه تقریبا با تمام دولت های منطقه در حال رشد است. این تجارت شامل مواد خام، کالاهای صنعتی، محصولات کشاورزی، محصولات شیمیایی، پتروشیمی، داروسازی، متالورژی و خودروسازی است.

فقط در طول سال های ۲۰۱۰-۲۰۲۱ حجم سرمایه گذاری های انباشته روسیه حدود ۳۰.۵ میلیارد دلار بوده است. بیش از ۱۰۰۰۰ شرکت روسی و شرکت های سرمایه گذاری مشترک در کشورهای آسیای مرکزی فعالیت می کنند و ۹۰۰۰۰۰ شغل ایجاد نموده اند.

پروژه های مشترک بزرگ با موفقیت در حال اجرا هستند. به ویژه، کار بر روی اجرای توافق ها بین روسای جمهور روسیه و ازبکستان در مورد ساخت اولین نیروگاه هسته ای در آسیای مرکزی ادامه دارد. نمونه ممتاز همکاری اقتصادی روسیه و تاجیکستان ساخت نیروگاه آبی «سانگنودا» است که حدود ۱۲.۵ درصد از کل تولید برق در تاجیکستان را تامین می کند. در سال ۲۰۲۱ قرارداد کاماز برای تامین حدود ۲۰۰۰ دستگاه خودرو برای ترکمنستان تکمیل شد. در ژانویه گذشته، روسای جمهور روسیه و قرقیزستان کار بر روی معدن طلای تالاس را راه اندازی کردند. تولید مشترک کودهای معدنی در منطقه ژامبیل قزاقستان ایجاد شده است. همه این ها تنها بخش کوچکی از تلاش های مشترک ماست.

همکاری های استانی نقش ویژه ای در حفظ فضای حسن همجواری ایفا می کند. انجمن های همکاری بین استانی با مشارکت سران کشورها کمک زیادی به رشد بیشتر آن می کنند. این کار ابتدا با قزاقستان و سپس با ازبکستان شروع شده است.

گسترش همکاری های ما به توسعه روند همگرایی اوراسیایی منجر میشود. قزاقستان و قرقیزستان از اعضای فعلی اتحادیه اقتصادی اوراسیا هستند. از سال ۲۰۲۰، ازبکستان به عنوان ناظر در کار اتحادیه شرکت می کند. تاجیکستان و ترکمنستان به فعالیت های اتحادیه ابراز علاقه مندی کرده اند. جذابیت اتحادیه به دلیل مزایای ملموس آن برای اعضا از جمله رشد تجارت متقابل، رفع موانع تجارت کالا، سرمایه، خدمات و تامین منابع نیروی کار است. در چارچوب اتحادیه، اجرای یک سیاست هماهنگ و یکپارچه در بخش‌های کلیدی اقتصاد تضمین می‌شود و همچنین کار برای ایجاد بازار مشترک برای صنعت برق، نفت و گاز در حال انجام است.

روابط فرهنگی و بشردوستانه نیز میان روسیه و کشورهای آسیای مرکزی بسیار غنی و پربار است به گونه ای که در این کشورها مراکز علمی و فرهنگی روسیه دایر است و شعبات دانشگاه های مطرح روسیه و نیز مدارس روسی زبان در این منطقه فعالیت دارند.

شهروندان کشورهای آسیای مرکزی علاقه زیادی به بازار کار روسیه نشان می دهند. این امر از جمله به دلیل سیستم لغو روادید با اکثریت قریب به اتفاق کشورهای منطقه و عدم وجود موانع زبانی تسهیل میشود. کشورهای ما در حال توسعه همکاری نزدیک در زمینه مقررات مهاجرت، بهبود چارچوب تخصصی قراردادی و قانونی در این زمینه هستند. در سال ۲۰۱۷، یک توافقنامه بین دولتی در مورد استخدام سازمان یافته شهروندان ازبکستان برای کار در روسیه امضا شد. قرارداد مشابهی که در سال ۲۰۱۹ با تاجیکستان امضا شد که اجرایی گردید. سند بین دولتی مشابهی با قرقیزستان در حال تدیون است.

همکاری های امنیتی در حال تقویت است. رایزنی ها به طور منظم در مورد مسائل مبارزه با تروریسم بین المللی برگزار می شود، پروژه های دوجانبه مربوطه در حال اجرا هستند و کمک هایی در زمینه آموزش پرسنل حرفه ای [به این کشورها] ارائه می شود.

همکاری نظامی و نظامی-فنی به طور فعال در حال توسعه است. برنامه های میان مدت و بلند مدت برای ارائه کمک های نظامی-فنی با هدف مدرن سازی نیروهای مسلح قرقیزستان و تاجیکستان در حال اجراست. حضور ۲۰۱ امین پایگاه نظامی روسیه مستقر در تاجیکستان و گروه جنگنده های هوایی روسیه در قرقیزستان یک عامل کلیدی برای تضمین سیستم یکپارچه امنیت جمعی در منطقه و خنثی کردن تهدیدات تروریستی است.

من به طور ویژه به کار مشترک در زمینه ساختارهای ضد تروریستی و مبارزه مواد مخدر در سازمان پیمان کشورهای مشترک المنافع، سازمان پیمان امنیت دسته جمعی و پیمان شانگهای اشاره میکنم. اقدامات موثر نیروهای حافظ صلح سازمان پیمان امنیت جمعی در ژانویه امسال برای کمک به قزاقستان در تثبیت وضعیت سیاسی داخلی در برابر شورش هایی که از خارج حمایت میشد به دلیل روشنی از بلوغ و قابل اطمینان بودن این سازمان تبدیل شده است.

دولت های ما به طور سنتی مواضع یکسان یا بسیار نزدیکی را درمورد بسیاری از مشکلات کلیدی اتخاذ میکنند و به طور ثمربخش در سازمان های چندجانبه مختلف از جمله سازمان ملل تعامل دارند. بر خلاف برخی از کشورهای غربی، روسیه منطقه آسیای مرکزی را به عنوان عرصه ای برای رویارویی ژئوپلیتیک در چارچوب مفهوم استعماری «بازی بزرگ» نمی بیند.

وزیر امور خارجه روسیه در نوشته خود تاکید کرده است: ما به تعامل در فرمت گفتگوی «آسیای مرکزی + روسیه» در سطح وزرای خارجه اهمیت زیادی قائل هستیم. این ساز و کار خود را به عنوان یک پلتفرم مفید برای تبادل نظر در مورد موضوعات موضوعی دستور کار منطقه ای و بین المللی تثبیت کرده است. این ساز و کار در حال به دست آوردن ابعاد جدیدی از جمله ابعاد پارلمانی است. به ابتکار ترکمنستان در اردیبهشت امسال عشق آباد میزبان مجمع بین المجالس کشورهای آسیای مرکزی و روسیه و همچنین نشست گفتگوی زنان آسیای مرکزی و روسیه خواهد بود.

لاوروف در پایان این مقاله آورده است : روابط برابر و دارای منافع متقابل میان ما نمونه بارز این است که چگونه در قرن بیست و یکم همکاری بین دولتی باید ایجاد شود. تمایل متقابل برای گسترش و تعمیق همکاری ها وجود دارد. ما شاهد پتانسیل زیادی برای توسعه بیشتر همکاری ها در زمینه های تجاری، اقتصادی، انرژی، علمی و فنی، تحقق فرصت های ترانزیتی برای یکدیگر هستیم. همه پیش نیازهای لازم برای رساندن روابط ما به مرزهای جدید وجود دارد. مهمترین آن ها پیوندهای دوستی و اعتماد است که مردمان ما را متحد می کند.