تاثیر منفی آلودگی نوری بر مسیریابی پرندگان مهاجر

موسس و مدیرگروه انجمن پرنده شناسی و پرنده نگری طرلان یکی از مهم‌ترین تاثیرات آلودگی‌های نوری بر پرندگان مهاجر را اختلال در مسیرهای مهاجرت آن‌ها بیان کرد.

علیرضا هاشمی در گفت وگو با ایسنا همزمان با روز جهانی پرندگان مهاجر (دومین شنبه ماه می میلادی) که با شعار«به خاطر پرنده‌ها شب‌ها نور چراغ‌ها را کم کنید» برگزار می‌شود، درباره تعیین مسیر مهاجرت پرندگان اظهارکرد: پرندگان مسیر مهاجرت خود را بر اساس نورهایی مانند نور ستارگان تعیین می‌کنند اما آلودگی نوری بیش از حد این مسیریابی را دچار اختلال می‌کند.

موسس و مدیرگروه انجمن پرنده شناسی و پرنده نگری طرلان ضمن اشاره به اهمیت طول شبانه روز و تاثیر آن بر سلامت این موجودات، یکی دیگر از تاثیرات منفی آلودگی نوری را عدم استراحت پرندگان در شب و کم یا زیاد شدن هورمون‌های خاصی در بدن آن‌ها ذکر کرد که سلامتی پرندگان را به خطر می‌اندازد.

وی به انواع آلودگی های نوری اشاره کرد و گفت: انعکاس نور بر شیشه و دیوارها این تاثیر را چند برابر می‌کند چراکه ممکن است پرنده را دچار خطای دید کند علاوه بر آن امکان دارد شدت نور بر پرنده تاثیر منفی بگذارد.

هاشمی با اشاره به مثالی درباره فانوس‌های دریایی در اقیانوس‌ها توضیح داد: این فانوس‌ها باعث می‌شوند سالیانه هزاران پرنده از بین بروند چون برخی پرنده‌ها در شب به یک منبع نور مانند ستاره‌ها، ماه و یا هر نور طبیعی دیگری که به طور غریزی به آن عادت کرده‌اند نگاه و به سمت آن حرکت می‌کنند. وقتی که منابع نور متفاوتی به‌ویژه نور مصنوعی و غیر طبیعی شکل می‌گیرد، امکان دارد پرندگان به عنوان یک منبع نور اشتباه به سمت آن حرکت کنند یا به علت خاصیت خیره‌کنندگی نور، پرندگان جهت را تشخیص ندهند و با عامل اصلی نور برخورد کنند. به همین علت سالانه بسیاری از پرندگان کشته می‌شوند به‌ویژه بر اثر برخورد با ساختمان‌های شیشه‌ای که منابع نوری مصنوعی و متعددی در کنار آن‌ها وجود دارد.

وی درباره تاثیر آلودگی نوری بر بقای پرندگان گفت: به علت آلودگی نوری، احتمال دارد پرندگانی که در روز زندگی می‌کنند و فعال هستند، در شب نتوانند به قدر کافی استراحت کنند. در واقع این وضعیت کم کم باعث ضعیف شدن و از بین رفتن آن‌ها می‌شود.

موسس و مدیرگروه انجمن پرنده شناسی و پرنده نگری طرلان در ادامه اذعان کرد: بررسی دقیق تاثیر آلودگی نوری بر جهت‌یابی پرندگان کار دشواری است که در ایران هنوز انجام نشده است.

وی درباره استفاده از نور در برخی کشورها در جهت به دام انداختن پرندگان گفت: وقتی از نور استفاده نابه‌جا می‌شود به عنوان آلودگی نوری محسوب خواهد شد. پرنده به دو حالت یا به علت جذب شدن به منبع نوری تلف می‌شود یا قدرت تصمیم گیری و حرکت از آن‌ها سلب می‌شود حتی ممکن است از مسیر خود منحرف شوند.

هاشمی با اشاره به یکی از روش‌های صید در ایران اظهارکرد: در این روش آسیب‌زا، با نورافکن به پرنده‌ای که در آب شنا می‌کند، نور خیلی شدیدی تابانده می‌شود و بر اثر شدت نور، پرنده نمی‌تواند جایی را ببیند؛ گویی میخکوب و مسحور شده است. در این حالت صیادان می‌توانند پرنده را صید کنند.

وی درباره تاثیر آلودگی نوری بر تولید مثل پرندگان گفت: تولید مثل نیاز به آرامش، استراحت و یک محیط امن دارد این در حالیست که آلودگی‌های نوری به‌راحتی محیط دنج و آرام پرنده را از بین می‌برد.

هاشمی با اشاره به پارک‌های خلوت، تاریک و امن برای زندگی مخفی پرندگان و تولید مثل آنان توضیح داد: اگر این پارک‌ها را با استفاده نابه‌جا از چراغ‌ها روشن کنیم، گویی پرنده پناهگاه خود را از دست می‌دهد و وقتی دائما این اتفاق برای آن‌ها رخ دهد، کم کم منقرض خواهند شد.

وی با اشاره به روش‌ کاهش آلودگی نوری گفت: این روش جلوگیری از تاباندن نور به مکان‌های غیرضروری است. امروزه در دنیا چراغ‌ها و نورپردازی مبلمان شهری به گونه‌ای است که پراکنش نوری زیادی نداشته باشند و فقط نقطه هدف را روشن کنند نه اینکه همه فضا روشن شود. از این روش در مکان‌های صنعتی هم می‌توان بهره برد و نور را فقط به نقاط لازم و ضروری تاباند. این کار موجب جلوگیری از اتلاف انرژی و کاهش آلودگی نوری می‌شود.

هاشمی در پایان به چراغ‌های استفاده شده در معابر در کشورهای پیشرفته اشاره کرد که بعضا در ایران نیز استفاده شده است و گفت: پوششی روی چراغ‌های استفاده شده در معابر وجود دارد که تا چراغ به سمت بالا نور ندهند و همه نور به سمت پایین تابانده شود. با این کار نه تنها از اتلاف انرژی جلوگیری می‌شود بلکه آلودگی نوری به حداقل می‌رسد.