ماجرای «قاتل عنکبوتی» از ایران تا کن

کارگردان فیلم «عنکبوت» می‌گوید: در حالی که کشورهای پیش‌رو در قانون کپی رایت سختگیری زیادی در حفظ اطلاعات آثار هنری خود دارند، به دور از انصاف و عدالت است که فیلمسازان ایرانی پیش از ساخت یک فیلم مجبورند همه اطلاعات خود را کامل ارائه کنند و تازه بعد نظاره‌گر نمایش آثاری مشابه در خارج از کشور و بدون مجوز باشند.

به گزارش ایسنا، در روزهای گذشته فیلم «عنکبوت مقدس» ساخته علی عباسی در جشنواره کن رونمایی شد و بازتاب‌های مختلفی را هم به همراه داشت. داستان این فیلم برگرفته از ماجرای سعید حنایی و قتل‌های زنجیره‌ای او در چند دهه قبل در مشهد است که پیش‌تر سوژه فیلم ابراهیم ایرج‌زاد نیز در فیلمی با نام «عنکبوت» شده بود.

برخی حرف‌های عباسی در کنفرانس خبری فیلمش در کن واکنش ایرج‌زاد را به دنبال داشت و او در صفحه شخصی خود در فضای مجازی به علی عباسی انتقاد کرده و در بخشی از آن نوشته است: « ای کاش در آنجا می‌گفتی که تاریخ ثبت فیلمنامه‌ت ۱۳۹۷/۱۱/۰۳ (شب بلند - نام اول فیلم عنکبوت مقدس) در بانک فیلمنامه اختلاف چند ماهه دارد با تاریخ ثبت فیلم من ابراهیم ایرج‌زاد ۱۳۹۷/۰۶/۰۴ (اتاق شرعی - نام اول فیلم عنکبوت).

ایرج‌زاد در گفت‌وگویی با ایسنا با تاکید براینکه حرفش بر سر این نیست که چون او درباره این موضوع کار کرده کسی دیگر نباید کار کند، بیان کرد: اتفاق‌هایی در این ماجرا پیش آمده که نمی‌توان به سادگی از کنارشان عبور کرد، مثلا عجیب است که ۲۰ سال پس از ماجرای سعید حنایی من تصمیم بگیرم فیلم بسازم و ناگهان شش ماه بعد یک نفر دیگر هم دقیقا روی همین موضوع کار کند. من در سال ۹۷ به استناد تاریخ ثبت در بانک فیلمنامه درگیر ساخت فیلم «عنکبوت» شدم و منتظر پروانه ساخت بودم. بعد از چند ماه شنیدم یک نفر از دانمارک آمده و روی این قصه مشغول کار است و بخش عجیب این بود که شنیدم از ساخت فیلم توسط من هم آگاه است.

او خاطرنشان کرد: در تماسی با او صحبت کردم و گفتم که شیوه کار در ایران و اروپا فرق دارد و اینجا باید پروانه ساخت بگیریم و اگر امکان ساخت بدون مجوز بود، من خیلی زودتر فیلم را در مشهد ساخته بودم، اما او معتقد بود که هر دو می‌توانیم بسازیم و مشکلی نیست منتها مسئله اینجا بود که من نمی‌توانستم به راحتی بسازم، چون باید فیلمنامه را ارائه می‌کردم و مجوز می گرفتم و طبق قوانین ایران براساس ثبت تاریخ فیلمنامه و پروانه ساخت اولویت تولید با کسی است که زودتر مجوز گرفته و بعد از نمایش آن فیلم، نفر بعدی می‌تواند اقدام کند. البته در نهایت من مجبور به شکایت رسمی درباره این موضوع شدم و برخلاف آنچه گفته که وزارت ارشاد اجازه ساخت به او نداده و به فیلمی از ایران مجوز دادند، باید بگویم که در واقع شکایت من مانع شد، ضمن اینکه من با اندیشه و بودجه مستقل خودم فیلم ساختم.

او با این ادعا که دو سال قبل «عنکبوت» در لیست کوتاه جشنواره فیلم کن بود ولی بعد ایمیلی دریافت کرده که «بعد از بحث و گفتگوی طولانی حول محور فیلم عنکبوت در نهایت تصمیم بر این شده که جشنواره هیچ انتخابی از سینمایی ایران نداشته باشد»، گفت:‌ جای فیلم مرا به فیلم دیگری که بعد از «عنکبوت» ساخته شد، دادند و فکر می‌کنم اگر یکسری پیگیری‌ها را در طول تحقیقاتم برای فیلم انجام نمی‌دادم، خبر ساخت چنین فیلمی پخش نمی‌شد و این اتفاق‌ها هم نمی‌افتاد.

کارگردان «تابستان داغ» که یکسری حذف شدن‌های فیلم «عنکبوت» از جشنواره‌های اروپایی را اتفاقی نمی‌داند، ادامه داد: فیلمسازی مثل تارانتینو با همه عظمتش در کشوری مثل آمریکا با همه قدرتی که در بحث کپی رایت دارد، وقتی می‌خواهد فیلمی را بسازد به دی‌کاپریو یک نسخه دست‌نویس می‌دهد تا همانجا بخواند. با برد پیت هم همین کار را می‌کند چون مسئله مراقبت از اطلاعات اینقدر مهم است، اما منِ فیلمساز داخل ایران در همان بدو امر مجبورم مُشتم را باز کنم و به شورای پروانه ساخت، به رسانه‌ها و ... خبر دهم که می‌خواهم بر روی چه موضوعی کار کنم. در این میان ممکن است افرادی حق مطلب را سوغاتی از ایران ببرند، آن هم در حالی که خود من در جشنواره‌های داخلی ایران هم بلاک می‌شوم.

فیلم «عنکبوت» ساخته ابراهیم ایرج‌زاد با بازی محسن تنابنده در نقش سعید حنایی، ساره بیات، شیرین یزدان‌بخش، ماهور الوند و... ساخته و در ایران اکران شد. «عنکبوت مقدس» به کارگردانی علی عباسی هم که پیش‌تر فیلم «مرز» را کارگردانی کرده بود، با بازی مهید بجستانی در نقش سعید حنایی و زهرا امیرابراهمیمی در نقش خبرنگاری که ماجرا را روایت می‌کند در کشور اردن ساخته شده است.