آیا مرزهای ناتو به آسیا می‌رسد؟

تهران- ایرنا- در آستانه نشست سران ناتو در مادرید و دعوت از سران چهار کشور حوزه آسیا-اقیانوسیه، گمانه‌زنی‌ها بر سر ایجاد یک ناتوی کوچک آسیایی و گسترش مرزهای این ائتلاف نظامی از آن سوی اقیانوس اطلس تا منطقه هند و اقیانوس آرام با هدف مقابله با چین بالا گرفته‌است.

به گزارش روز شنبه ایرنا، منابع نزدیک به رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی می‌گویند وی به همراه سران کشورهای ژاپن، استرالیا و نیوزلند در حال بررسی برگزاری نشستی چهارجانبه در حاشیه اجلاس هفته آینده ناتو در اسپانیا هستند. به نظر می‌رسد این نشست از سوی چهار کشور مذکور در راستای تلاش برای مقابله با آنچه که کنترل فزاینده نفوذ چین در منطقه هند و اقیانوس آرام ارزیابی شده، برگزار می‌شود.

پایگاه خبری رسمی ناتو در گزارشی در وبسایت خود درج کرده‌است: ناتو و شرکای آسیایی و اقیانوسیه آن توافق دارند که گفت‌وگوهای سیاسی و همکاری عملی را در چندین زمینه از جمله فضای سایبری، فناوری‌های جدید و مقابله با اطلاعات نادرست افزایش دهند. و از آنجایی که چالش‌های جهانی راه‌حل‌های جهانی می‌طلبد، در زمینه‌های دیگر مانند امنیت دریایی و تغییرات آب و هوایی هم با یکدیگر همکاری می کنند.

روزنامه چینی گلوبال تایمز هم در گزارشی نوشته‌است: چهار کشور مذکور سالهاست که همراه با ۹ شریک ناتو در این ائتلاف نظامی گنجانده شده‌اند و نشست پیشنهادی آنها در حاشیه اجلاس پیش‌روی ناتو با هدف گسترش نفوذ منطقه‌ای و جهانی چین و استفاده از شرکای جهانی ارزیابی شده‌است. به باور ناظران، ناتو قصد دارد بازوهای خود را از آنسوی اقیانوس اطلس تا آسیا و اقیانوسیه گسترش دهد و از این رو حضور کشورهایی نظیر ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و نیوزیلند برای رسیدن به این هدف ضروری به نظر می‌رسد.

این روزنامه در ادامه یادآور شده است: ناتو در نشست سال گذشته خود، چین را آشکارا یک "چالش سیستمی" معرفی کرد و این بار به نظر می‌رسد با نیت مهار چین، کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی را که از نظر جغرافیایی بسیار نزدیک به چین هستند و دارای منافع در هم تنیده‌ای می‌باشند به سمت خود متمایل کرده و سعی دارد نمونه اولیه یک «ناتو کوچک آسیایی» را در منطقه آسیا و اقیانوسیه بنا نهد.

این چهار کشور از منظر ارزشی و نگرانی‌های ژئوپلیتیکی در آسیا و اقیانوسیه نماینده منطقه بشمار می‌روند و علاوه بر این، منافع امنیتی پیچیده‌ای با چین دارند. بنابراین دلیل انتخاب آنها از سوی ناتو این است که چین را از نظر امنیتی کنترل کند.

گلوبال تایمز می افزاید: فارغ از این، «جو بایدن» رئیس‌جمهوری آمریکا در سفری که به تازگی به ژاپن داشت ضمن ارائه چارچوب اقتصادی هند و اقیانوسیه، پیشنهاد حضور این چهار کشور را ارائه داد. این امر خود دلیلی بر این مدعا است که چنانچه کشورها بتوانند در ائتلافی کوچک یکی شوند، امکان دارد بتوانند به دو شکل امنیتی و اقتصادی چین را احاطه کنند.

اما اینکه چنین اقدامی جواب می دهد یا خیر، بسته به نتیجه این نشست چهار جانبه و توانایی آن برای ایجاد هیاهو در افکار عمومی بین‌المللی دارد. چراکه این چهار کشور یک گروه یکپارچه نیستند و به عنوان مثال نیوزلند در دیپلماسی نسبتا خودمختار است و از سوی کشورهایی مانند ژاپن و استرالیا مجبور به حضور در گروهی علیه چین نخواهد شد.

از سوی دیگر، ناتو به عنوان یک ائتلاف نظامی که هدف اصلی آن رویارویی نظامی است، برای بقای خود با تضادها و بحران‌های داخلی بسیاری مواجه است و باید با بر سر زبان انداختن شایعه تهدید روسیه و چین، بقای خود را دوام بخشد. و از سوی دیگر، ژاپن، کره‌جنوبی، استرالیا و نیوزلند، به عنوان کشورهای آسیایی و اقیانوسیه که دور از مرزهای ناتو قرار دارند، بعید است که خطر توسعه پایدار خود را برای تطبیق با راهبردهای آمریکا و ناتو به خطر بیندازند.

فارغ از این مسائل، چهار کشور مزبور چنانچه بخواهند ناتوی دیگری تشکیل دهند، تجربیات پیمان آتلانتیک شمالی را سرمشق قرار می‌دهند و به معنای کامل کلمه گروهی شبیه به ناتو ایجاد نمی کنند. هرچند این فرضیه را که آنها در پی ایجاد یک ائتلاف چندجانبه نظامی و امنیتی هستند را نمی‌توان رد کرد، اما انسجام چندانی میان این چهار کشور وجود ندارد و از آنجایی که اختلافات درونی ناتو رو به افزایش است، بعید است این چهار کشور متحد شوند.

علاوه بر این، چهار کشور مذکور در بسیاری از مسائل دیگر هم دیدگاه‌های متفاوتی دارند. به عنوان مثال، از منظر نگرانی‌های امنیتی، کره جنوبی به جای تمرکز بر تهدیدات از جانب چین، عمدتا کره شمالی را اولویت قرار می‌دهد و نگاه نیوزیلند هم به تسلط و هژمونی استرالیا در منطقه اقیانوس آرام‌جنوبی است.

اما موضوع در مورد ژاپن کمی متفاوت است؛ این کشور تمایل به تشکیل یک ناتوی آسیایی دارد و خواهان ایفای نقشی حیاتی در آسیا و اقیانوسیه است. استرالیا هم به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان آکوس (پیمان سه جانبه ای کشور با آمریکا و انگلیس)، جاه‌طلبی های نظامی بزرگی در منطقه دارد. اما در مورد کره جنوبی و نیوزلند اینطور نیست. بعلاوه، بعید به نظر می رسد این دو کشور از ایده تشکیل یک ائتلاف میان این چهار کشور حمایت کنند.

ژاپن و استرالیا به‌عنوان کشورهایی با انگیزه‌های نسبتا بزرگ، روابط دوجانبه بسیار نزدیکی در زمینه نظامی و امنیتی دارند.

این روزنامه در پایان خاطرنشان می‌کند: با وجود مکانیسم چهارجانبه ای که میان آمریکا، ژاپن، هند و استرالیا برقرار است، چین باید هوشیار باشد تا از ایجاد یک ائتلاف نظامی از سوی توکیو و کانبرا، به عنوان دست نشانده‌های واشنگتن و ناتو جلوگیری کند.