وضعیت شیوع کم‌شنوایی و ناشنوایی در ایران

رئیس اداره سلامت گوش و شنوایی وزارت بهداشت ضمن اشاره به گسترش روزافزون کم‌شنوایی و ناشنوایی در جهان، آخرین وضعیت بروز بیماری در کشور و نحوه ارائه خدمات به این دسته افراد را تشریح کرد.

دکتر سعید محمودیان در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی ۴۶۶ میلیون نفر در جهان دچار کم شنوایی معلولیت‌زا ( کم شنوایی که فرد را ناتوان می‌کند) هستند. از نظر بار کلی بیماری این اختلال ۶.۸ درصد بار بیماری‌ها را شامل می‌شود. یک شاخص مهم جهانی به نام YLD ( سال‌های سپری شده با ناتوانی یک فرد) وجود دارد که بُعد اقتصادی، جسمی و روحی کم شنوایی را بررسی می‌کند. در رده‌بندی این شاخص، کم شنوایی سومین عامل ناتوانی است.

گسترش روزافزون کم‌شنوایی و ناشنوایی در جهان

وی با اشاره به اینکه دو سوم افرادی که دچار کم شنوایی هستند در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند، بیان کرد: این یعنی آمار ذکر شده در کشورهایی که روند صنعتی شدن را طی می‌کنند، هستند. از آن مهم‌تر این است که بیش از ۵۰ درصد از موارد کم شنوایی یا ناشنوایی در بزرگسالان و ۶۰ درصد هم در کودکان قابل پیشگیری است یعنی با اجرای برنامه‌های مراقبت بهداشتی می‌توان جلوی این ناتوانی را گرفت. از سال ۲۰۱۰ تاکنون بر اساس گزارش‌های جهانی رتبه این بیماری از ۱۳ به رتبه سوم رسیده است که این نشان دهنده رشد روزافزون این بیماری در کشورها است.

عوامل بروز مشکل در شنوایی چیست؟

وی علل بروز کم شنوایی و ناشنوایی را به این صورت تصریح کرد: آلودگی‌های صوتی، استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها و بروز عفونت‌ها، و استفاده بی‌رویه از تجهیزاتی که سر و صدا ایجاد می‌کنند از عوامل مهم ایجاد ناشنوایی و کم شنوایی است.

وضعیت شیوع کم‌شنوایی و ناشنوایی در ایران

او درباره وضعیت ناشنوایی در ایران، تصریح کرد: در کشور ما نوزادانی که به کم شنوایی ناتوان کننده مبتلا می‌شوند حدود ۲.۷ نفر در هر ۱۰۰۰ تولد است. این متولدان جدید باید هرچه زودتر شناسایی شوند تا از مراقبت‌های تشخیصی و درمانی به موقع استفاده کنند. بهترین زمان غربالگری و شناسایی، زیر یک ماهگی است و والدین باید نسبت به این موضوع حساس باشند. در حال حاضر یکی از دستاوردهای مهم در کشور ما غرباگری‌های شنوایی نوزادان است که برای همه‌ نوزادان انجام می‌شود تا در سن زیر سه ماهگی تشخیص قطعی کم شنوایی یا ناشنوایی انجام شود که بتوانیم قبل از شش ماهگی اقدامات درمانی را آغاز کنیم.

محمودیان بیان کرد: درمان در همه ابعاد انجام می‌شود؛ کودکی ممکن است نیاز به سمعک داشته باشد و کودک دیگر ممکن است نیازمند کاشت حلزون باشد و یا در مواردی ممکن است نیاز به دارو درمانی وجود داشته باشد. شناسایی و درمان به موقع سبب نجات زندگی آن کودک می‌شود تا زندگی، تحصیل، اشتغال و ازدواج خوبی داشته باشند. در حال حاضر در تمام مراکز بهداشتی کشور، پزشک خانواده و مراقب سلامت وضعیت نوزاد از تمام جنبه‌ها از جمله شنوایی سنجی را پیگیری می‌کنند.

ازدواج‌های فامیلی عاملی برای تولد نوزاد با مشکل شنوایی

وی درباره سهم استان‌ها در میزان بروز ناشنوایی در نوزادان، اظهار کرد: آمار کلی ۲.۷ نفر در هر ۱۰۰۰ تولد است اما در برخی از استان‌ها این عدد تا حدود ۶ نفر در هر ۱۰۰۰ تولد پیش رفته است. استان‌های کهکیلویه‌ و بویراحمد، کرمانشاه، فارس، سیستان و بلوچستان و... شیوع بالاتر ناشنوایی و کم شنوایی دارند و یکی از علل افزایش آمار کم شنوایی و ناشنوایی، ازدواج‌های فامیلی است.

او با اشاره به اینکه در حال حاضر تمام تمرکز وزارت بهداشت این است که تمام افرادی که شناسایی می‌شوند وارد زنجیره دریافت خدمات شوند، ادامه داد: یکی از موارد درمانی استفاده از سمعک است که از بدو شناسایی باید در اختیار کودک قرار داد.

چالش‌های کم شنوایی در سالمندان

وی با بیان اینکه در سالمندان عدد ناشنوایی گاهی تا بالای ۶۰ درصد هم می‌رود، بیان کرد: با توجه به هرم جمعیتی کشور که با افزایش میزان سالمندان مواجه هستیم باید از مشکلات کم شنوایی در این سنین آگاه باشیم که اگر زود شناسایی نشوند و مراقبت لازم دریافت نکنند، ممکن است سبب بروز مشکلات دیگری از جمله دمانس و یا آلزایمر شود. از سوی دیگر سالمندان با بیمای‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا فشارخون هم مواجه هستند و به دلیل کم شنوایی ممکن است خدمات مربوط به این بیماری‌ها را هم به دلیل کم شنوایی به درستی متوجه نشوند. چالش‌های کم شنوایی یا ناشنوایی در سالمندان زیاد است؛ زیرا برخی سالمندان از گذاشتن سمعک اکراه دارند که در این زمینه نیازمند فرهنگسازی بیشتری هستیم که استفاده از وسایل کمک شنوایی در سلامت افراد موثر است.

سالانه ۱۰۰۰ عمل کاشت حلزون در ۱۴ مرکز

او با تاکید بر لزوم توسعه عدالت محور سمعک در میان افراد کم شنوا یا ناشنوا در جامعه، تصریح کرد: زنجیره خدمت باید پیوسته باشد تا افرادِ دچار این مشکل در سامانه‌های ما ثبت شده و خدمات مربوطه را دریافت کنند.

وی افزود: یکی از تجهیزات کمک شنوایی کاشت حلزون است که از طریق عمل جراحی برای افرادی که کم‌شنوایی شدید یا عمیق دارند، استفاده می‌شود. تاکنون بیش از ۱۵ هزار عمل جراحی در این زمینه انجام شده است و بیش از ۱۴ مرکز کاشت حلزون در کشور فعال هستند که به مردم خدمت رسانی‌ می‌کنند تا سالانه حدود ۱۰۰۰ عمل کاشت حلزون انجام شود. البته در مورد کودکان باید یک دوره شش ماهه استفاده از سمعک صورت گیرد تا وارد مرحله کاشت حلزون شوند.

او تاکید کرد: در زمینه کاشت حلزون میزان زیادی از هزینه را دولت از طریق هیئت امنای ارزی وزارت بهداشت و درمان تقبل می‌کند و بخش دیگری هم توسط بهزیستی و خیریه‌های مردم نهاد تقبل می‌شود. در زمینه کاشت حلزون پوشش خوبی وجود دارد و بخش کمی از هزینه‌ها توسط افراد ( حدود ۲ تا ۳ میلیون تومان) پرداخت می‌شود. البته اگر موردی وجود داشته باشد که از پس این هزینه هم برنیایند، خیریه‌ها به کمک می‌آیند.

محمودیان در زمینه هزینه‌های تعمیر و نگهداری کاشت حلزون، بیان کرد: کاشت حلزون پروسه گران قیمتی است که نگهداری از آن بسیار مهم است. تعمیر یا تعویض قطعات مربوطه توسط وزات بهداشت از طریق هیئت امنای ارزی تامین می‌شود؛ تصور می‌کنم سالانه حدود ۶ میلیون تومان هزینه تعمیر و نگهداری است. معمولا افراد به مشقت نمی‌افتند اما به دلیل تحریم‌ها مشکلاتی وجود دارد.

وی افزود: در زمینه خرید سمعک هم بیمه‌ها پرداختی‌هایی دارند ولی الان موضوع کمبودهایی است که وجود داشت که به سرعت در صدد رفع آن هستیم. در زمینه سمعک‌ها سازمان بهزیستی فعالیت جدی دارد تا از این طریق سمعک به مددجویان برسد.

نحوه ارائه خدمات حوزه شنوایی به اتباع

رئیس اداره سلامت گوش و شنوایی وزارت بهداشت درباره ارائه خدمات ارائه سمعک و کاشت حلزون به اتباع، گفت: در این زمینه با اتباع قانونی مانند ایرانیان برخورد می‌شود و برای کاشت حلزون به مراکز مربوطه معرفی می‌شوند. در مورد اتباع غیرقانونی شاید نتوان اقدام کاملی انجام داد اما با این وجود برای دریافت خدمات به مراکز معرفی می‌شوند.