شناسایی قدیمی‌ترین سکونتگاه انسان در ایران

سومین فصل از کاوش مشترک باستان‌شناسان ایران و فرانسه در غار «قلعه کرد آوج» در استان قزوین آغاز شد. این غار قدیمی‌ترین سکونتگان انسان در ایران معرفی شده است؛ جایی که دندان شیری یک کودک انسان نئاندرتال به قدمت ۱۵۵هزار سال در آن کشف شد.

به گزارش ایسنا، روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، کاوش در غار «قلعه کرد آوج» به سرپرستی سرپرستی مشترک حامد وحدتی‌نسب از دانشگاه تربیت مدرس و ژیل بریون از موزۀ انسان‌شناسی پاریس با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در حال انجام است.

حامد وحدتی‌نسب ـ سرپرست هیأت باستان‌شناسی قلعه‌ کرد آوج ـ در این باره توضیح داد: این غار از زمره مهمترین محوطه‌های پارینه‌سنگی در ایران و خاورمیانه است که قبلا توسط باستان‌شناسان استان قزوین، شناسایی و مطالعۀ مقدماتی شده بود.

او افزود: نخستین و دومین فصل کاوش این محوطه در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ توسط هیأت مشترک ایران و فرانسه، در حالی پایان یافت که بیشترین زمان کاوش صرف خواناسازی گودال‌های ایجاد شده توسط حفاران غیرمجاز شد.

این باستان‌شناس، مهمترین دستاورد فصل دوم کاوش غار قلعه کرد را کشف دندان کودک انسان نئاندرتال با قدمت ۱۵۵ هزار سال پیش، اعلام کرد و یادآور شد: این دندان هم‌اکنون در موزۀ قزوین قابل بازدید است.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی قلعه کرد آوج در ادامه گفت: وقفه‌ای سه ساله در کاوش به خاطر وقوع کرونا، این فرصت را به پژوهشگران داد تا مطالعات سن‌سنجی مطلق را با روش‌های متنوعی در این غار انجام دهند.

وحدتی‌نسب این توضیح را اضافه کرد: به دلیل قدمت بالای مواد فرهنگی غار قلعه کُرد، انجام سن‌سنجی به روش معمول کربن ۱۴ که تنها تا گسترۀ ۴۵۰۰۰ سال امکان‌پذیر است، در این غار ممکن نبود، از همین روی از دو روش تشدید چرخش الکترون (ESR) و اورانیوم/توریم استفاده شد.

این باستان‌شناس گفت: نتایج مقدماتی حاکی از سنی فراتر از ۴۰۰ هزار سال برای نهشته‌های فرهنگی این محوطه است که این سن، غار قلعه کُرد را مبدل به قدیمی‌ترین سکونتگاه بشر در ایران کرده است.

او با بیان این‌که سن یادشده در کنار دست‌افزارهای سنگی به‌دست آمده از این غار، حاکی از این است که غار قلعه کُرد، پیش از انسان نئاندرتال نیز محل سکونت گونه‌های دیگر انسانی همچون انسان «هایدلبرگ» و یا احتمالا نوعی از انسان راست‌قامت بوده است، اظهار کرد: تاکنون دو نوع اسب پیش از تاریخِ منقرض شده، گوزن، خرس قهوه‌ای و کرگدن در بقایای جانوری به‌دست آمده از این محوطه شناسایی شده است.

وحدتی‌نسب با اشاره به اینکه بودجۀ کاوش‌های یادشده توسط ادارۀ کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین تأمین شده است، گفت: سه فصل کاوش در غار قلعه‌کُرد به روشنی حاکی از این امر است که این محوطه حداقل نیازمند ۱۰ سال کاوش مستمر است.

به گفته این باستان‌شناس، انسان نئاندرتال نوعی از انسان است که قبل از ما در این محدوده جغرافیایی زندگی می‌کرده است، این انسان‌ها که از ۲۵۰ هزار سال تا ۴۰ هزار سال پیش در این منطقه زندگی می‌کردند، شکارچی بودند و در دسته‌های کوچک زندگی می‌کردند و احتمالا بعد از ورود انسان هوشمند منقرض می‌شوند. در بازسازی‌های انجام شده این انسان از نظر حجم بدن و رفتارشناختی شبیه ما بودند و بیش از آنچه که تصور می‌شد به ما شبیه هستند، اما از نظر جمجه با ما تفاوت دارند، از نظر قامتی نیز کوتاه‌تر و عضلاتی‌تر بودند.