چرا عراقی‌ها طلاق می‌گیرند؟

شوهر منال نه تنها از نظر مالی به خانواده‌اش وابسته بود بلکه این زوج با خویشاوندان او زندگی مشترک داشتند. منال می‌گوید: «او از نظر مالی مستقل نبود و همین موضوع باعث بروز مشکلات خانوادگی شد». بر اساس داده‌های منتشر شده توسط شورای عالی قضایی عراق استدلال او بازتاب دهنده استدلال ده‌ها هزار عراقی است. مقام‌های عراقی از مشکلات اقتصادی گسترده تر، ازدواج‌های زودهنگام و خیانت ناشی از فناوری‌های جدید به خصوص رسانه‌های اجتماعی به عنوان عوامل کلیدی در افزایش نرخ طلاق در عراق یاد می‌کنند.

 

بیش از ۷۳ هزار مورد طلاق در سال ۲۰۲۱ میلادی توسط دادگاه‌ها در سراسر عراق ۴۲ میلیون نفری تایید شده که تا حد زیادی با نرخ طلاق در آن کشور در سال ۲۰۱۸ میلادی برابری می‌کند.

 

این میزان از میانگین کم‌تر از ۵۱۷۰۰ مورد طلاق در فاصله سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۴ میلادی بیش‌تر است دهه‌ای که در آن از هر پنج ازدواج یک مورد به طلاق منجر شد.

 

بهتر است طلاق بگیری

 

نتیجه تحقیقی که شورای عالی قضای عراق در مورد علل طلاق در عراق منتشر کرده «زندگی با خانواده همسر که در بسیاری از موارد منجر به دخالت منفی در روابط می‌شود» در کنار «وابستگی مالی شوهر به خانواده» از جمله دلایل اصلی ذکر شده اند. هم چنین، مشکلات مربوط به یافتن شغل و خیانت‌های ناشی از اینترنت از جمله دلایل بعدی طلاق در عراق قلمداد شده اند.

 

ازدواج‌های زودرس و اغلب در سنین کودکی و نوجوانی نیز یکی دیگر از عوامل طلاق در عراق بوده اند. در مجموع ۴۰۹۲ دختر نوجوان در دو سال منتهی به پایان سال ۲۰۲۱ میلادی در عراق طلاق گرفتند. «هناء ادور» فمینیست پرسابقه عراقی اشاره می‌کند که «فشار مالی بر خانواده» نیز یکی از علل اصلی طلاق در عراق است.

 

او می‌گوید: «این موضوع یک بار روانی است و باعث ایجاد مشکل می‌شود». هم چنین، عراق از موج خشونت خانگی ناشی از همه گیری ویروس کرونا در امان نماند. اگرچه «ادور» زنان عراقی را به خاطر شهامت‌شان در طلاق گرفتن ستایش می‌کند. او می‌گوید این آگاهی در میان زنان عراقی ایجاد شده که اگر خشونت در زندگی آنان و فرزندان‌شان ادامه داشت بهتر است طلاق بگیرند.

 

با این وجود، در جامعه‌ای عمیقا مردسالار مانند عراق مرد مطلقه و زن مطلقه از موقعیت برابری برخوردار نیستند. ادور با اظهار تاسف می‌گوید زنان عراقی پس از طلاق گرفتن علاوه بر تلاشی دشوار به منظور کسب حضانت فرزندان‌شان اغلب در معرض «آزار و اذیت جنسی» توسط مردانی قرار می‌گیرند که معتقدند حق دارند از زنان مطلقه برای امیال جنسی خود استفاده کنند.

 

حتی برخی از خانواده‌ها از ترس «انگ» و «حرف مردم» اجازه نمی‌دهند زنان مطلقه مشغول به کار شوند و یا آزادانه به بیرون از خانه بروند. «ادور» می‌گوید: «در مورد مردان از نظر اجتماعی همه چیز قابل قبول است. او امروز طلاق می‌گیرد و فردا دوباره ازدواج می‌کند».

 

آمار افزایش طلاق نشان از افزایش ناامیدی زنان عراقی دارد. یک قاضی در سال ۲۰۱۹ میلادی در مطلبی منتشر شده در وب سایت شورای قضایی عراق گفته بود: «دادگاه‌ها افزایش طلاق را به طور خاص در یک دهه گذشته ثبت کرده اند». یک مددکار اجتماعی که پرونده‌های طلاق ثبت شده در دادگاه‌ها را بررسی می‌کند تا سعی نماید نقاط اشتراکی بین زوجین برای تداوم زندگی زناشویی پیدا کند اذعان می‌کند که طلاق در عراق بسیار متداول‌تر از قبل شده است.

 

او که نخواست نام‌اش فاش شود به «المانیتور» گفت: «تنها در مورد ۱۰ درصد موارد طلاق می‌توانیم راه حلی پیدا کنیم».

 

«منال» اکنون در خانه والدین‌اش زندگی می‌کند و برای یک سازمان دفاع از حقوق زنان مشغول به کار است. پسر نه‌ساله او «آدم» هر از گاهی پدرش را می‌بیند. منال علیرغم این که به دلیل ازدواج ناکام اول‌اش ناامید شده اما امکان ازدواج دوباره را رد نمی‌کند. او می‌گوید این بار باید بیش‌تر دقت کند و شرایط و خواسته‌هایش را مطرح نماید.

 

او می‌گوید شوهر آینده‌اش علاوه بر آن که باید پسرش را بپذیرد باید اهداف حرفه‌ای و شغلی او را نیز قبول کند. توصیه منال به دخترانی که قصد دارند زندگی زناشویی را آغاز کنند ساده است: «استقلال اقتصادی خود را تضمین کنید و در سن پایین ازدواج نکنید. شما باید صبر کنید. ازدواج نباید تنها هدف و آرزوی زندگی‌تان باشد».