پتروشیمی‌ها، یک سر مشکلات تولید!

در هفته‌های اخیر گزارش‌هایی از مشکلات تامین مواد اولیه پتروشیمی در صنایع یونولیت و کفش منتشر شد، اما این موضوع جدیدی نیست و سال‌ها است که بخش‌های مختلف تولید از جمله بسته‌بندی، پوشاک، کفش، لوازم خانگی و غیره از توزیع نامناسب مواد اولیه وابسته به پتروشیمی‌ها گلایه دارند.

به گزارش ایسنا، برای مثال در هفته‌های اخیر بازار یونولیت دچار مشکل شده، تا جایی که قیمت هر متر مربع این محصول از حدود ۷۰ هزار تومان در شهریور به بیش از ۵۰۰ هزار تومان رسیده است. این وضعیت سازندگان مسکن را تحت تاثیر قرار داده و گفته می‌شود روی قیمت خانه اثر خواهد داشت. در این رابطه، اواخر مهرماه رئیس هیئت مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر گفت که این وضعیت به دلیل زیاده‌خواهی پتروشیمی‌ها ایجاد شده که نام آن را مهندسی عرضه گذاشتند. در مهندسی عرضه پتروشیمی‌ها با دلایل مختلف مثل تعمیرات می‌گویند فعالیت واحدها متوقف شده است. بنابراین توزیع قطره‌چکانی و ولع خرید بیشتر می‌شود. در این شرایط نهادهای نظارتی هم نمی‌دانند چگونه با آن‌ها برخورد کنند. با ادامه این روند، بار دیگر برای بررسی موضوع به سراغ دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت رفتیم و او هم علت را به تعطیلی پتروشیمی پارس نسبت داد، اما درباره دلایل این تعطیلی اطلاعی نداشت.

در همین روزها تولیدکنندگان کفش از مشکلات تامین مواد اولیه پتروشیمی خبر دادند؛ چرا که این صنایع صادرات را به جای تامین بازار داخل در اولویت قرار می‌دهند.

در مقطعی در تابستان سال ۱۳۹۹ این مشکل برای صنایع آب بسته بندی حل شد.

اما این وضعیت فقط مربوط به روزهای اخیر نیست. در سال‌های اخیر، به ویژه در فصل تابستان، همواره تولیدکنندگان آب‌های بسته بندی با افزایش قیمت یا کمبود پت (ماده اولیه بسته بندی بطری) مواجه بودند. صنایع نساجی هم در مقاطعی با مشکلات مشابهی دست به گریبان بوده‌اند. برای مثال مهر ماه دو سال پیش عضو هیئت مدیره جامعه متخصصان نساجی ایران گفته بود که پتروشیمی‌ها به اندازه نیاز صنایع مواد اولیه در بورس عرضه نمی‌کنند و در نتیجه عرضه قطره چکانی و کمتر از مصرف،  رقابت ایجاد می‌شود. در همان مقطع رئیس هیات مدیره کانون انجمن‌های صنفی صنایع غذایی نیز از افزایش ۱۳۰ تا ۱۵۰ درصدی قیمت مواد پتروشیمی و در پی آن افزایش هزینه‌های بسته بندی صنایع غذایی خبر داده بود.

البته در مقطعی در تابستان سال ۱۳۹۹ این مشکل برای صنایع آب بسته بندی حل شد. در آن سال معاون وقت امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت از تشکیل کمیته ویژه برای تعیین سهمیه واحدهای مصرف‌کننده Pet خبر داده و گفته بود که با برقراری ارتباط الکترونیکی بین سامانه وزارت صنعت، معدن و تجارت، پتروشیمی، بورس کالا و حمل و نقل و انبارها، مشکلات مربوط به تامین مواد اولیه بطری‌های پلاستیکی در سال جاری برطرف می‌شود و این موضوع محقق شد. هر چند که برای سال‌های بعد این شرایط آرام تکرار نشد.

به نظر می‌رسد تاکنون عظم جدی برای برطرف کردن این مشکل و ایجاد توازن بین عرضه مواد اولیه پتروشیمی در داخل و صادرات و برچیدن بساط دلالی در بازار مواد اولیه پتروشیمی وجود نداشته است.

بنابراین این وضعیت مربوط به دیروز و امروز نیست و پیش از تاریخ‌های عنوان شده هم نمونه‌هایی وجود دارد. بارها هم گزارش‌هایی از دریافت سهمیه مواد اولیه پتروشیمی از سوی برخی به اسم تولید و عرضه آن در بازار آزاد یا به زبان ساده دلالی در این بازار منتشر شده است. با این حال به نظر می‌رسد تاکنون عظم جدی برای برطرف کردن این مشکل و ایجاد توازن بین عرضه مواد اولیه پتروشیمی در داخل و صادرات و برچیدن بساط دلالی در بازار مواد اولیه پتروشیمی وجود نداشته است.

این شرایط در حالی است که برخی کارشناسان معتقدند بخشی زیادی از یارانه انرژی در اختیار صنایع بزرگ از جمله پتروشیمی‌ها است و آن‌ها از قِبَل همین یارانه انرژی خودشان را سودده نشان می‌دهند، اما بخش اعظمی از این سود ناشی از انرژی تقریباً رایگان است که دولت در اختیار آنها قرار می‌دهد.