دیدار شی از عربستان چه پیامی برای آمریکا دارد؟

"دیدار شی جینپینگ، رئیس‌جمهور چین از عربستان نه تنها نیاز پکن به نفت را سیراب می‌کند بلکه به نظر می‌رسد حاوی این پیام است که پکن شریک ژئوپلیتیک جدیدی در جهان یافته است."

به گزارش ایسنا، دویچه‌وله در تحلیلی نوشته است: دیدار رئیس‌جمهور چین از عربستان بزرگترین اقدام دیپلماتیک چین در خاورمیانه محسوب می‌شود. وزارت خارجه چین این دیدار سه‌روزه را "نقطه عطف تاریخ توسعه روابط چین و اعراب" توصیف کرده است.

شی جینپینگ در بدو ورود به فرودگاه با استقبال گرم وزیر خارجه عربستان روبرو شد. او سپس در ریاض با ملک سلمان، پادشاه و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان دیدار و گفت‌وگو کرد.

در این گفت‌وگوها قرار همکاری‌های مشترک گذاشته شد و شرکت‌های سعودی و چین در حاشیه این دیدار بر سر ۳۴ قرارداد سرمایه‌گذاری به توافق رسیدند.

قرار است دو کشور در حوزه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، فناوری اطلاعات، حمل و نقل، ساخت‌وساز و امور تدارکاتی با یکدیگر همکاری کنند. ارزش این قراردادها حدود ۳۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

نفت، دلیل اصلی همکاری دو کشور

تاگس شاو، وبسایت کانال یک تلویزیون آلمان نگاهی به این دیدار انداخته و در گزارش خود مصالح بزرگ اقتصادی را جان‌مایه ارتباط چین و عربستان دانسته است.

جان کالابرزه، کارشناس علوم سیاسی دانشگاه واشنگتن این سفر را بخشی از "اقدام تهاجمی" چین برشمرده است: «پرواضح است که اولویت اول این سفر نفت است.»

خلیج فارس برای چین که در صدد تأمین امنیت انرژی خود است بسیار ارزش دارد. چین بزرگترین مصرف‌کننده انرژی در جهان و مهم‌ترین شریک تجاری ریاض است.

عربستان در سال گذشته ۵۰ میلیارد دلار نفت به چین صادر کرد و به همین دلیل ریاض برای پکن یکی از ارزشمندترین تأمین‌کنندگان نفت است.

"پیامی واضح برای آمریکا"

ناظران این سفر را نه تنها به لحاظ مصالح اقتصادی مهم می‌دانند بلکه آن را پیام واضح ژئوپلیتیک عربستان و چین به آمریکا می‌شمارند، به این معنا که شریک جایگزین دیگری نیز در جهان وجود دارد.

آنگلا استانزل از بنیاد "علم و سیاست" می‌گوید، چند سالی است که چین و عربستان به یکدیگر نزدیک‌تر شده‌اند. چین با این رویکرد این پیام را می‌رساند که با ائتلاف با عربستان سعودی به‌نحوی "وارد حوزه نفوذ آمریکا" شده است.

دست کم از نظر رعایت حقوق بشر چین و عربستان تشابه سیاق دارند و آل سعود در دیدار با چین دیگر نباید نگران انگشت اتهامی باشد که سالهاست غربی‌ها به دلیل نقض حقوق بشر متوجه این کشور کرده‌اند.

در سال‌های اخیر قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد عربستان در استانبول روابط آمریکا و این کشور را سردتر از پیش کرد. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا تلاش کرد با سفر به خاورمیانه در تابستان جان تازه‌ای به این رابطه بدمد اما استقبال از او از سوی مقامات سعودی به اندازه استقبال از همتای چینی‌اش گرم نبود.

عربستان از عقب‌نشینی قدم‌به‌قدم واشنگتن از خاورمیانه ناراحت است و تضمین‌ امنیت خود را در خطر می‌بیند.

آمریکا نیز ناراحت است که عربستان، به مثابه مهم‌ترین کشور سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) درست پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای این کشور از کاهش تولید نفت خود خبر داده و بایدن را در مبارزات انتخاباتی به دلیل قیمت بالای بنزین و انرژی در وضعیت بدی قرار داد.

فلیم کینه، گزارشگر پولیتکو چند هفته پیش در مصاحبه با شبکه "سی‌بی‌اس" گفت: «تصمیم شی برای انتخاب عربستان دو هدف را تغذیه می‌کند: از سویی ائتلاف با مهم‌ترین صادرکننده انرژی را تقویت می‌کند که برای موتور اقتصاد چین بسیار سرنوشت‌ساز است. از دیگر سو از شی در عربستان با فرش قرمز استقبال می‌شود که بایدن مایل به آن نبود.»

رابطه با ایران و روسیه

با این حال رابطه عربستان با چین بدون خدشه نیست. چین با همه طرف‌ها مناسبات دارد، از جمله با ایران. ایران از متحدان نزدیک چین است و تهران این کشور تشنه به انرژی را با نفت خود سیراب می‌کند؛ واقعیتی که چندان به مذاق آل سعود خوش نمی‌آید.

چین با روسیه نیز رابطه تنگاتنگی دارد، اما این رابطه خاری در چشم عربستان نیست. چرا که عربستان با وجود رابطه با آمریکا همکاری اقتصادی نزدیکی با روسیه دارد و در تابستان مقادیر زیادی از نفت ارزان این کشور را برای مصارف خود می‌خرد، تا دستش برای فروش سودآور نفت خود به بازار جهانی باز باشد.

تاگس شاو در گزارش خود به حداکثر رساندن بازده اقتصادی را هدفی دانسته که پیش از همه به دیدار چین و عربستان معنا می‌دهد. به نظر می‌رسد کشورهای خلیج فارس دارند پیامی به جهان می‌فرستند: شرکای استراتژیک ما نه تنها در غرب، بلکه در آسیا نیز حضور دارند.