فرصت از دست رفته ایران در ذخیره‌سازی گاز

یک کارشناس حوزه انرژی می‌گوید: باتوجه به پتانسیل‌های ایران در حوزه گاز، اگر طی سال‌های گذشته به موضوع ذخیره‌سازی توجه می‌شد، می‌توانستیم در حل مشکل ناترازی تولید و مصرف و همچنین صادرات گاز گام برداریم که متاسفانه با انحلال دو شرکت فعال در این حوزه در دهه ۹۰، از این غافله جاماندیم.

مهدی هاشم زاده در گفت وگو با ایسنا با اشاره به مطالعات صورت گرفته در حوزه ذخیره سازی گاز، اظهار کرد: یکی از موضوعاتی که در بحث تجارت گاز بررسی شده، موضوع ذخیره سازی گاز است. این موضوع نقش ویژه‌ای در حل بحران انرژی اروپا در حوزه تامین گاز خانگی داشت.

وی ادامه داد: مهم‌ترین اقدامی که دولت‌های اروپایی برای مقابله با بحران انرژی انجام دادند بحث ذخیره سازی گاز بود، این موضوع فقط مختص کشورهای اروپایی نیست و کشورهایی مانند روسیه، آمریکا و کانادا که جزو صادرکنندگان گاز به حساب می‌آیند نیز در این راستا برای مدیریت بحران انرژی و همچنین ارزآوری بیشتر در حوزه صادراتی فعال هستند.

این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه لازم است در یک زمان گاز ذخیره و در فصل دیگری عرضه شود چرا که زمستان قیمت گاز نسبت به تابستان بالاتر است، اظهار کرد: این مساله باعث می‌شود که ذخیره سازی بهینه باشد و عملا بتوانیم درآمد ارزی نیز داشته باشیم و از این طریق ارزآوری بیشتری حاصل شود.

هاشم‌زاده با تاکید بر این‌که اشتباه بزرگی که در سال ۹۵ – ۹۶ اتفاق افتاد این بود که دو شرکت که در بحث ذخیره سازی گاز طبیعی فعال بودند و عملا برای گذر از پیک مصرف زمستان تعبیه شده بودند تا ناترازی را کنترل کنند، منحل شدند، گفت: باتوجه به عدم درآمدزایی این دو شرکت به دلیل اینکه هدف اصلی آن‌ها مصرف داخلی بود، واگذاری از سمت خصوصی سازی در دولت قبل صورت نگرفت و در نهایت انحلال این دو شرکت کلید خورد و عملا شاهد این هستیم که هیچ گونه ذخیره سازی در کشور صورت نمی‌گیرد.

وی با بیان این‌که مهم‌ترین رویکرد دولت‌های اروپایی در بحث مواجهه با بحران انرژی موضوع ذخیره‌سازی انرژی و تقویت مخازن ذخیره سازی بوده است و از همین طریق توانسته‌اند بحران را تا حدی پشت سر بگذارند، اظهار کرد: در شرایط فعلی در کشور با یک مشکل جدی ناترازی مواجه هستیم.

این کارشناس حوزه انرژی افزود: در پیک حدود یک ماهه از اوایل دی‌ماه تا اواسط بهمن‌ماه با این بحران مواجهیم، این در شرایطی است که اگر ذخیره سازی مناسبی وجود داشت می‌توانستیم این مشکل را پشت سر بگذاریم. همچنین در حوزه صادرات نیز می‌توانستیم در زمان‌هایی که ناترازی نداریم از این طریق درآمدزایی داشته باشیم.

هاشم‌زاده با اشاره به تقاضای بالای گاز ایران در دنیا، اظهار کرد: اگر ذخیره سازی صورت گرفته بود می‌توانستیم درآمدهای ارزی در این بخش داشته باشیم اکنون آلمان که یکی از بزرگترین دارندگان مخازن ذخیره سازی گاز است یک ماه پیش به اندازه کل مخازن ذخیره سازی گاز انگلیس مخازن ذخیره سازی جدید احداث کرد تا از طریق آن بتواند بحران انرژی سال‌های آینده را کنترل کند.

وی با بیان این‌که بحران گاز اروپا امسال به گونه‌ای بود که تنها توانستند در حوزه گرمایش بخش خانگی گام بردارند اظهار کرد: هرچند اروپا در حوزه تامین گاز بخش صنعت با مشکل مواجه شد اما نکته قابل توجه این است که با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته توانست چالش‌ اصلی را پشت سر بگذارد و اکنون نیز برای آینده برنامه ریزی‌های گسترده‌ای را در دستور کار دارند.

به گفته این کارشناس حوزه انرژی ۹۵ پروژه ذخیره سازی با حجم بالا با ظرفیت ۷۰ میلیارد مترمکعبی در دستور ساخت در کل دنیا وجود دارد که به احتمال زیاد تا سال ۲۰۲۵ به بهره‌برداری می‌رسد، اظهار کرد: این دیتا مربوط به قبل از بحران اروپا است و قطعا تاکنون این عدد افزایش یافته است. هاشم‌زاده اضافه کرد: اروپا سرمایه‌گذاری‌های سنگینی را روی مخازن ذخیره سازی انجام می‌دهد و پیش بینی این است که حجم مخازن ذخیره سازی به نسبت کل گاز مصرفی دنیا ۱۵ تا ۲۰ درصد معادل ۵۰ تا ۶۰ روز مصرف گاز دنیا ‌شود که عدد بسیار بالایی است.

وی با بیان این‌که بسیاری از کشورهای دنیا بین ۱۰ تا ۱۲ درصد گاز مصرفی خود را ذخیره سازی می‌کنند در حالی که در ایران چنین اتفاقی نیفتاده و عقب ماندگی گسترده‌ای در این حوزه داریم، گفت: میزان ذخیره سازی گاز در ایران عدد جدی‌ای نیست، با این حال قرار است با توجه به صحبت‌های صورت گرفته تغییراتی در این حوزه صورت بگیرد، دو سازمانی که دراین حوزه فعال بودند پیشتر منحل شده‌اند و برای این‌که بخواهیم مجدد ذخیره سازی‌ها را آغاز کنیم حداقل یکسال زمان نیاز است.

این کارشناس حوزه انرژی اضافه کرد: دولت جدید در این زمینه قدم هایی برداشته است اما باید سریع‌تر در این حوزه گام برداریم، گزارش ناترازی گاز که از سوی کمیسیون انرژی در آبان ماه امسال مطرح شد سه نکته مهم را در برداشت که یکی از این موارد موضوع ذخیره سازی گاز بود. در رابطه با ذخایر موجود، ما حدود ۳.۵ میلیارد مترمکعب مخازن ذخیره سازی در سراجه و شوریجه داریم که در پیک مصرف گاز حدود ۳۵ میلیون مترمکعب روزانه برای حدود دو ماه پیک سرما، امکان برداشت گاز را خواهیم داشت. از زمستان سال گذشته نیز دو الی سه تا طرح جدید در حال ساخت است که سال آینده اجرایی خواهد شد و مجموعا حدود ۳ میلیارد مترمکعب ذخیره‌سازی رو افزایش می‌دهد ولی باید با توجه به منطق اقتصادی مرتبط با ذخیره سازی گاز، میزان ذخیره سازی افزایش بیشتری پیدا کند زیرا این حجم ذخیره سازی به یک درصد کل گاز تولیدی کشور هم نمی‌رسد.

به گفته هاشم‌زاده این مساله درآمد بسیار خوبی برای کشور خواهد داشت و منابع بسیار خوبی برای آن پیش بینی شده که باید مورد توجه قرار بگیرد، همچنین با توجه به موضوع افت فشار و افزایش مصرف می‌توانیم به این سمت حرکت کنیم معمولا در فصل گرم حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب اضافه برداشت داریم که با ذخیره سازی آن می‌توانیم اقدامات مثبتی را انجام دهیم.