شناسایی ۷ مبتلا به جذام در سال گذشته

مدیر کشوری برنامه کنترل سل و جذام وزارت بهداشت با اشاره شناسایی هفت مورد جدید مبتلا به جذام در کشور طی سال قبل، گفت: وقتی در یک سال تنها هفت مورد بیمار مجذوم شناسایی می‌شوند به این معناست که همه دانشجویان پزشکی این شانس را ندارند که در طول دوره تحصیل با بیمار مبتلا به جذام روبرو شوند، در نتیجه مهارت تشخیصی پرسنل و پزشکان کاهش می‌یابد.

دکتر مهشید ناصحی همزمان با روز جهانی پیشگیری و حمایت از بیماران مبتلا به جذام در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه جذام یک بیماری کاملا قابل درمان با منشأ عفونی است، گفت: میکروب جذام یک باکتری میله‌ای شکل است که ویژگی‌های خاصی دارد؛ بطور مثال دمای مناسب برای رشد آن ۳۰ تا ۳۳ درجه است و از آنجایی که دمای بدن انسان به صورت متعارف ۳۷ درجه سانتی‌گراد است، میکروب بیشتر تمایل دارد بافت‌های سردتر بدن مانند پوست، اعصاب محیطی و راه‌های هوایی فوقانی را درگیر کند و به همین دلیل است که علائم اولیه بیماری نیز در همین بافت‌ها آشکار می‌شود.

تنفس؛ عمده‌ترین راه انتقال جذام

وی با بیان اینکه راه انتقال بیماری جذام عمدتا تنفسی است، اظهار کرد: خیلی کم ممکن است که انتقال بیماری از طریق پوست آسیب دیده هم رخ دهد. به دلیل اینکه عمده راه انتقال تنفسی است یکی از سیاست‌های ما این است که وقتی یک بیمار مبتلا را شناسایی کردیم، با اجازه آن فرد، افراد خانواده‌اش را که طولانی مدت زیر یک سقف باهم زندگی کردند را هم طی یک دوره ۳ تا ۵ ساله بررسی می‌کنیم.

لزوم افزایش آگاهی جامعه از بیماری

وی افزود: وقتی داغ اجتماعی نسبت به یک بیماری وجود دارد و فرد می‌ترسد که دیگران با او بد برخورد کنند و از خانواده و جامعه طرد شود، این احتمال وجود دارد که نخواهد اجازه دهد ما اطرفیان او را بررسی کنیم بنابراین؛ باید اطلاعات جامعه از بیماری جذام افزایش یابد تا از آن نترسند و آن را پنهان نکنند.

او با اشاره به دیر تکثیر بودن عامل این بیماری، بیان کرد: از زمانی که باکتری جذام وارد بدن فرد می‌شود به طور متوسط سه تا پنج سال طول می‌کشد تا علائم بیماری ظاهر شود. از سوی دیگر میکروب‌های جذام برای زنده ماندن و تکثیر نیازمند حضور در داخل سلول‌های زنده بدن میزبان بوده و با خروج از بدن، در مدت زمان کوتاهی از بین می‌روند.

ایمنی ذاتی ۹۵ درصد افراد به جذام

ناصحی با بیان اینکه بر خلاف باور عمومی مبنی بر سرایت بالای بیماری جذام، ۹۰ تا ۹۵ درصد آحاد بشر هرگز جذام نمی‌گیرند، تاکید کرد: به عبارت دیگر اغلب انسان‌ها نسبت به جذام ایمنی ذاتی دارند، به این معنا که حتی اگر میکروب این بیماری وارد بدن آنها شود، قادر به ایجاد بیماری نخواهد بود. مخزن بیماری، انسان است و در بیماری که به واسطه دیر تشخیص داده شدن جذام، دچار معلولیت شده است، بیماری جذام او را می‌توان با درمان به طور کامل برطرف کرد؛ ولی متأسفانه معلولیت ناشی از آن دیگر قابل بازگشت نیست. موضوعی که همواره مورد تاکید ما است توجه به این امر است که اگر فردی در گذشته جذام داشته و درمان کاملی دریافت کرده، اما معلولیت دارد، به هیچ عنوان نمی‌تواند عاملی برای سرایت به دیگران باشد.

حذف جذام در ایران از ۳۰ سال قبل

وی افزود: در ایران از سال ۱۳۷۱ با تعریفِ میزان شیوع کمتر از یک نفر در هر ۱۰ هزا نفر، به مرحله حذف جذام رسیدیم و سال ۱۳۷۶ حتی در سطح شهرستان‌های کشور، هیچ شهرستانی وجود نداشت که به مرحله حذف نرسیده باشد و این موضوع تاکنون ادامه یافته است. در سال ۱۴۰۰ طی آخرین جمع بندی‌ها ۷ مورد جدید جذام پیدا کردیم که همه این افراد بالای ۱۵ سال سن داشتند و حتی عمده آنها بالای ۶۰ سال بودند ‌و در منطقه شهری زندگی می‌کردند. ۶۰ درصد این تعداد نیز به دلیل تشخیص دیر هنگام دچار معلولیت درجه ۲ شده بودند.

۶۷ درصد موارد جدید جذام در آسیای جنوب شرقی

مدیر کشوری برنامه کنترل سل و جذام وزارت بهداشت در خصوص وضعیت جهانی بیماری، تصریح کرد: طی سال گذشته از ۱۴۳ کشور دنیا مواردی از جذام گزارش شده است و بیش از ۱۴۰ هزار نفر مبتلای به جذام در دنیا شناسایی شدند که ۶۷ درصد این موارد در آسیای جنوب شرقی، ۱۵ درصد در قاره آفریقا و ۱۴ درصد در قاره آمریکا بودند.

چالش آموزشی پزشکان جوان با کاهش بار بیماری

وی با اشاره به بروز بسیار پایین جذام در کشور، تاکید کرد: وقتی در یک سال تنها ۷ مورد بیمار مجذوم شناسایی می‌شوند به این معناست که همه دانشجویان پزشکی این شانس را ندارند که در طول دوره تحصیل با بیمار مبتلا به جذام روبرو شوند، در نتیجه مهارت تشخیصی پرسنل و پزشکان کاهش می‌یابد. از طرفی وقتی اسم بیماری کمتر شنیده شود خود مردم هم به آن فکر نمی‌کنند و ممکن است دیر به پزشک مراجعه کنند و نهایتا نگرانی ما این می‌شود که بیماری پس از بروز معلولیت تشخیص داده شود؛ درحالی که این امکان وجود دارد که در مرحله‌ای بیماری را تشخیص دهیم که هنوز معلولیتی اتفاق نیفتاده است.

وی افزود: سعی کردیم برای موضوع کاهش مهارت تشخیصی پزشکان تا اندازه‌ای راهکار بی‌اندیشیم، به این معنی که حداقل اگر در دوره پزشکی عمومی موردی از بیماری جذام پیش نمی‌آید که به دانشجو نشان دهیم، برای رشته تخصصی پوست و رزیدنت‌های پوست به صورت چرخشی ۲ تا ۴ هفته در مرکز پوست و جذام دانشگاه تهران دوره مخصوص برگزار کنیم. همچنین در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور یک نفر از متخصصین پوست، به عنوان فوکال پوینت بالینی جذام انتخاب می‌شود تا برای موارد مشکوک بیماری به پرسنل بهداشتی و درمانی مشورت دهند. در نقاطی هم که ممکن است متخصص پوست وجود نداشته باشد، این کار به عهده متخصص عفونی و یا داخلی است.

درمان جذام رایگان است

ناصحی ادامه داد: از اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی درمان قطعی، موثر و چند دارویی برای جذام به دنیا معرفی شد به شکلی که از آن زمان تاکنون ۱۸ میلیون مبتلای به جذام درمان شدند و این سبب شد ۹۵ درصد میزان شیوع جذام کاهش یابد. اکنون که این درمان قطعی در کشور ما هم به صورت رایگان در شبکه بهداشتی _ درمانی کشور به مردم ارائه می‌شود، فرصت این است که اذهان عمومی روشن شوند و تفکرات اشتباه پیرامون جذام کنار گذاشته شود. جذام سرایت بسیار ناچیزی دارد و اکنون که درمان قطعی وجود دارد دیگر حتی آن تعداد ناچیزی هم که مبتلا می‌شوند نباید از بیماری بترسند. از طرفی جذام یک بیماری ارثی نیست.

بیماران مجذوم نباید در تنهایی زندگی کنند

وی با یاد از دکتر حسین مُبین _ پدر جذامیان ایران، ادامه داد: ایشان خود را تا زمان مرگ خود در آسایشگاه بابا باغی تبریز، وقف جذامیان ایران کردند. از زمانی که درمان چند دارویی جذام یافت شد سیاست دنیا و حتی کشور ما این شد که بیماران در نقاط خاص ایزوله نشوند و در جامعه عمومی زندگی کنند؛ بنابراین سال‌های زیادی است که تاکید کردیم نباید چنین آسایشگاه‌هایی وجود داشته باشد.

مدیر کشوری برنامه کنترل سل و جذام وزارت بهداشت تاکید کرد: تعداد بسیار محدودی از بیماران مجذوم قدیمی که معلویت بسیار پیشرفته دارند که ممکن است حتی توان انجام کارهای شخصی خود را هم نداشته باشند در این اماکن ساکن هستند. البته در مورد آسایشگاه بابا باغی تبریز با هماهنگی نهادهای ذی‌ربط تلاش شد تا این افراد در کنار جامعه زندگی کنند اما ظاهرا خود آنها تمایلی به این کار ندارند و این موضوع نیازمند بررسی ابعاد بیشتری است.