توسعه اقتصاد دانش‌بنیان اولویت معاونت علمی است

به گزارش صنعت نیوز، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری گفت: با توجه به ظرفیت قانون مترقی و پویای «جهش تولید دانش‌بنیان»، زیست‌بوم فناوری و نوآوری توانمند و قریب به ۱۰هزار شرکت دانش بنیان و خلاق، اولویت خود را توسعه اقتصاد دانش‌بنیان قرار داده‌ایم.

در نشست هم‌اندیشی معاونان دبیران ستادها و مدیران معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با دبیر و جمعی از مدیران شورای عالی انقلاب فرهنگی، موضوعات و مباحث توسعه علم، فناوری، برنامه‌های معاونت علمی برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و سازوکارهای هماهنگی و هم‌افزایی بین دو دستگاه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

روح الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری در این نشست، با بیان این‌که معاونت علمی دو منشأ و هدف اصلی را مبنی بر توسعه فناوری‌های راهبردی و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در دستور کار قرار داده است، اظهار کرد: مبتنی بر تأکیدات و نظرات رهبر فرزانه انقلاب مبنی بر ایفای نقش معاونت علمی مبنی بر راهبری، تسهیل‌گری و هماهنگ کنندگی عرصه علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان از یک سو و ترجمه سیاست‌ها و راهبردها در این عرصه توسط شورای انقلاب فرهنگی، نشان می‌دهد که قرابت‌های بین این دو بخش زیاد است.

دهقانی فیروزآبادی با اشاره به نقش‌آفرینی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در مسیر توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، ادامه داد: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان اکنون در چهارمین نسل مدیریتی خود قرار دارد و در طول فعالیت خود، به مدد الهی و نظارت عالیه رهبری، در مسیر درستی حرکت کرده است. این معاونت در مسیر امروز خود توسعه اقتصاد دانش‌بنیان را در دستور کار دارد و با توجه به ظرفیت قانون مترقی و پویای «جهش تولید دانش‌بنیان»، زیست‌بوم فناوری و نوآوری توانمند و قریب به ۱۰هزار شرکت دانش بنیان و خلاق، اولویت خود را توسعه اقتصاد این حوزه قرار داده است.

وی با بیان این‌که توسعه اقتصاد دانش‌بنیان از تاکیدات مقام معظم رهبری و لازمه رونق اقتصاد کشور است، ادامه داد: حلقه‌های اندیشه تا بازار از اندیشه و ایده، علم، فناوری، نوآوری و تولید به یکدیگر متصل نخواهند شد و به تکامل نخواهند رسید، مگر این که اقتصاد، مورد توجه قرار بگیرد. بنابراین تمرکز این دوره از معاونت علمی، مبتنی بر اقتصاد دانش‌بنیان است و ضمن آن‌که حرکت در مسیرهای قبلی با قوت ادامه پیدا می‌کند، اهدافی چون دسترسی سالیانه حداقل یک درصد از تولید ناخالص داخلی، کاهش سالیانه بیکاری یک درصد از متخصصین هر سال از محل اقتصاد دانش‌بنیان و دسترسی به ۱۰ ابرشرکت بزرگ که پیش‌برنده اقتصاد دانش‌بنیان باشند دنبال خواهد شد تا مردم طعم اقتصاد دانش‌بنیان را در زندگی خود حس کنند.

وی با اشاره به نقش پررنگ شرکت‌های دانش‌بنیان در رفع راهبردی‌ترین نیازهای کشور، اظهار کرد: اگر صرفه جویی دارویی به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان نبود، امروز کشور باید هزینه‌های سنگین را برای واردات دارو صرف می‌کرد.

به گفته دهقانی فیروزآبادی، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، اهداف خود را در ۵ حوزه تقسیم کرده است که عمدتا در عرصه جریان‌سازی و اجرا تعریف می‌شود. معاونت علمی در مقام سیاست‌گذاری مدیریت و اجرا در ستادها و دستگاه‌های اجرایی نقش راهبری و هدایت این جریان را بر عهده دارد. ۵ ماموریت این معاونت، شامل حمایت از حوزه اندیشه‌ورزی است. حوزه دوم الگوسازی در مسیر علم و در ادامه فناوری است، ساحت بعدی کارآفرینی و تولید و پنجمین عرصه نقش‌آفرینی در حمایت از توسعه اقتصاد دانش‌بنیان است.

وی با بیان این‌که مبتنی بر ۵ ماموریت یادشده، افراد، شرکت‌های نوپا، شرکت‌های توانمند، صنایع و دستگاه‌های دولتی جزو مخاطبان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری به شمار می‌روند، ادامه داد: برای نخستین‌بار در ادوار فعالیت معاونت علمی، برای هرکدام از این بخش‌ها برنامه و بودجه مشخص تصویب شده است. عطف به هریک از این حوزه‌ها معاونت مشخصی برای حمایت از آن حوزه تعریف شده است.معاونت سیاستگذاری وظیفه حمایت از جریان اندیشه‌ورزی را بر عهده دارد، بنیاد علم وظیفه حمایت از جریان توسعه علم را انجام می‌دهد، مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی رسالت توسعه و ایجاد فناوری‌ها را به شکل خاص و متمرکز بر عهده دارد. همچنین ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عهده‌دار توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در حوزه‌های خاص و به صورت بخشی، مبتنی بر اولویت‌های راهبردی کشور هستند.

نقش معاونت علمی در توسعه و شبکه‌سازی علم و فناوری کشور

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این نشست اظهار کرد: اگر معاونت علمی، بتواند نقش حلقه واسط را در میان حلقه‌های سلسله علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان اضافه کند، این عرصه در کشور تجلی خواهد یافت و کار این معاونت به یک نوع حکمت تبدیل می‌شود.

وی افزود: معاونت علمی، علاوه بر نقش تصدی‌گری، می‌بایست در عرصه سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری نیز نقشی پررنگ ایفا کند، تدوین راهبردها و اسناد حوزه فناوری‌های راهبردی و اقتصاد دانش‌بنیان، کاری است که خود معاونت علمی به خوبی می‌تواند انجام دهد. نقش خود را در سه حوزه سیاستگذاری تنظیم‌گری و تصدی‌گری فعال کند و در دو رکن سیاستگذاری و تنظیم‌گری به کمک شورا بیاید.

خسروپناه با تاکید بر شکل‌گیری کرسی‌های علم و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، اظهار کرد: بنیاد علم ایران برگزارکننده این کرسی‌ها باشد تا بستری فراهم بیاید که موضوعات حکمت و دانش مورد مباحثه و گسترش قرار بگیرد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با تاکید بر توجه به علوم انسانی گفت:هر کار فناورانه‌ای مبتنی بر علوم انسانی است و حکمرانی علم و فناوری در حوزه علوم‌انسانی است. اگر بخواهیم در کشور توسعه پیدا کنیم باید فناوری‌های نرم و اجتماعی را توسعه دهیم.

وی با اشاره به ضرورت شکل‌گیری «اتاق وضعیت علم و فناوری کشور» گفت: تعداد قابل توجهی اتاق و مرکز رصد وظیفه کار رصد حوزه علوم اجتماعی را انجام می‌دهند، اما در حوزه رصد علم و فناوری در کشور ضعف داریم.

خسروپناه تصریح کرد: یک مدل حکمرانی علم و فناوری را از ساحت سیاستگذاری و تنظیم گری و تصدی‌گری در کشور راه‌اندازی کنیم که الگویی برای سایر کشورها باشد.

فناوری عاملی است که سبک زندگی را تغییر می‌دهد

شقایق حق‌جوی جوانمرد، رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری نیز در این نشست با اشاره به جریان علم و فناوری در ایران و کلان‌روندهای جهانی در این حوزه، اظهار کرد: فناوری آن عاملی است که سبک زندگی را تغییر خواهد داد و به تبع آن اقتصاد را نیز دچار تغییر مسیر خواهد کرد.

وی با اشاره به اقدام مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی در رویکردهای توسعه فناوری مبتنی بر تقویت حوزه‌های گوناگون فناوری و نقش آفرینی فعال در این عرصه گفت: در مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی رویکرد تقویت گرا و نفوذگرا که مورد توجه سیاست کشورهای خواهان توسعه در این عرصه بوده، در اولویت قرار گرفته است.

حق‌جوی جوانمرد ادامه داد: حوزه‌های اولویت‌دار و جریان‌ساز فناوری‌های راهبردی، طی مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته احصاء شدند و به دنبال دستیابی به فناوری‌های کلیدی هستیم که مزیت‌های فناورانه را افزایش داده و خلق قابلیت‌های کلیدی را رقم بزند؛ موضوعی که مورد تاکید نقشه جامع علمی کشور نیز هست.

رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی، ادامه داد: توسعه و نفوذ فناوری راهبردی منجر به ارتقاء و خلق صنعت و ارزش اقتصادی، انتخاب امروز ایران است و برنامه‌های رسوخ فناوری و افزایش ظرفیت جذب و اشاعه فناوری‌ها یکی از راهبردهای علمی و فناوری در دوره جدید است.

حق‌جوی با بیان این‌که مرکز توسعه فناوری یک نهاد میانجی نوآوری است که علاوه بر کمک به خلق نوآوری یک هم‌افزایی و هماهنگی بین نهادهای فناوری و نوآوری ایجاد می‌کند، ادامه داد: در رویکرد خود علاوه بر رصد و پایش نیازهای فناورانه، مساله‌یابی فعال و شبکه‌سازی برای حل این چالش‌ها را وظیفه این مرکز می‌دانیم.

وی با اشاره به این‌که ستادها قرارگاه‌های توسعه فناوری هستند که هوشمندانه و منعطف شکل می‌گیرند تا توسعه فناوری‌ها را در حوزه‌های خاص توسعه دهند، ادامه داد: با مطالعه مراکز بزرگ به کلان‌روندهای فناوری رسیده‌ایم و در نهایت، ۸ حوزه به عنوان ستادهای توسعه فناوری‌های راهبردی انتخاب شدند که مبتنی بر کلان‌روندها و مطالعات در حوزه فناوری فعالیت می‌کنند.

حق‌جوی افزود: در مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی تمرکز روی حوزه‌های خاص، تعالی برای دستیابی به بالاترین کیفیت، رهبری برای هماهنگ‌سازی و هدایت جریان‌های فناوری و نوآوری کشور مورد توجه قرار گرفته است.

توسعه زیرساخت‌های مکمل با سیاست تقاضامحور

در ادامه این نشست، جواد مشایخ معاون توسعه اقتصاد دانش‌بنیان با اشاره به این‌که زیرساخت‌ها، راهبردها و حمایت‌ها مبتنی بر توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در جریان هستند، ادامه داد: مبتنی بر رویکرد و سیاست نفوذ علم و فناوری و رهیافت مبتنی بر تقاضا، زیرساخت‌های متناسب مانند آزمایشگاه‌های ملی مراکز هم آفرینی و ..‌ برخی از زیرساخت‌هایی هستند که به عنوان زیرساخت‌های مکمل و متناسب با سیاست تقاضا محور توسعه می‌یابند.

وی افزود: ۱۲ عنوان موضوعی برای توسعه ستادهای بخشی احصاء شده است که تا کنون ۱۰ ستاد شکل گرفته‌اند. برخی از این ستادها اساسا همان ستادهای قبلی بودند که متناسب با ماموریت جدید جانمایی و تعریف شدند و ستادهای جدید در حال استقرار هستند.

مشایخ درباره برنامه‌های ملی در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، گفت: برخی از موضوعات به دلیل این که مسایل شناخته شده و مورد اجماع هستند در قالب برنامه ملی تعریف شده‌اند که یک هدف خاص را دنبال می‌کنند که توسعه میکروالکترونیک، شیلات و گلخانه‌های تجاری برخی از این موارد به شمار می‌رود. جلوگیری از خروج ارز، ارزآوری و استفاده از حداکثر ظرفیت کشور برخی از اهداف این ستادها به شمار می‌روند. در همین راستا، ۳۷ توافق‌نامه، ۱۷۶ پروژه که ۱۶ توافق‌نامه امضا شدهاست، بازارهایی مجموعا به ارزش ۵ میلیارد دلار را هدف‌گذاری کرده است. این توافق‌نامه‌ها با دستگاه‌های اجرایی، وزارتخانه‌ها، شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ صنعتی در جریان هستند.

در برنامه هفتم توسعه، حوزه علم و فناوری به مواردی تا سطح آموزش عالی تقلیل یافته

مهدی الیاسی، معاون سیاستگذاری و توسعه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری نیز اظهار کرد: رابطه بین معاونت و شورای عالی انقلاب فرهنگی همواره تعاملی کارآمد و اجرایی بوده است و این هماهنگی همچنان رو به جلو است. شورای عالی یک چارچوب شفاف را ترسیم کرده است و نسبت معاونت علمی را نسبت به کشور و سایر دستگاه‌ها مشخص کرده است.

الیاسی به نقش معاونت علمی، در اجرای قانون جهش تولید دانش‌بنیان اشاره کرد و افزود: با گذشت ۶ ماه از تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان در کم‌تر از ۶ ماه، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها نهایی شده و اکنون قانون در حال اجرا است.

وی افزود: متاسفانه در برنامه هفتم توسعه، حوزه علم و فناوری به مواردی تا سطح آموزش عالی تقلیل یافته است. بی‌توجهی کامل به توسعه فناوری، نوآوری و اقتصاد دانش بنیان، تخریب و بی اثرسازی اقدامات انجام شده در اقتصاد دانش بنیان و عدم تعیین ماموریت‌های بخشی توسعه اقتصاد دانش بنیان از مشکلات این حوزه است که می‌تواند به کمک شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان نهاد بالادستی و سیاست‌گذار اصلاح شود.

تحول در ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان

به نقل از معاونت علمی ریاست‌جمهوری، رضا اسدی فرد، معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، با اشاره به تحول در ارزیابی این شرکت‌ها، گفت: در گذشته فضایی برای حمایت از شرکت‌های فناوری محور تعریف شده بود، اکنون زمان آن فرارسیده است که این شرکت‌ها متناسب با ظرفیت و اندازه و نیاز خود حمایت شوند و بتوانند اثرگذاری لازم را در فضای کشور داشته باشند.

وی افزود: شرکت‌های نوپا، فناور و نوآور، در نظام ارزیابی جدید متناسب با نیازشان حمایت دریافت می‌کنند. شرکت‌های بزرگی که می‌توانند لکوموتیو حرکت شرکت‌های دانش‌بنیان باشند، به عنوان پیشران‌های اقتصاد دانش‌بنیان تعریف شده و مورد حمایت قرار می‌گیرند.