فردا؛ پایان عملیات هلال احمر در حج ۱۴۰۲

رییس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر با اعلام اینکه فردا دوم مردادماه عملیات حج ۱۴۰۲ پایان می‌یابد، ضمن تشریح مجموعه خدمات و اقدامات هلال احمر در سرزمین وحی، تاکید کرد که دیگر زائر بدحال در عربستان نداریم؛ زائرانی که بدحال بوده و زیر دستگاه تنفس مصنوعی بودند طی پروازهای گذشته به کشور اعزام شده‌اند.

دکتر سیدعلی مرعشی در آستانه پایان عملیات هلال احمر ایران در حج ۱۴۰۲، با حضور در ایسنا در تشریح اقدامات و خدمات مرکز پزشکی حج و زیارت هلال به زائران کشورمان در سرزمین وحی، با اشاره به ویژگی‌های خاص حج امسال گفت: از آنجا که در دو سال کرونا حج برگزار نشده بود و همچنین در سال ۱۴۰۱ بنا به دستورالعمل عربستان سعودی، ظرفیت برای همه کشورهای اسلامی ۴۰ درصد اعلام شد و محدودیت سنی بالای ۶۰ سال نیز لحاظ شد، بنابراین تعداد زیادی از زائران و همچنین زائران بالای ۶۰ سال سن از تشرف بازماندند.

وی در این باره ادامه داد: اما امسال این محدودیت وجود نداشت و طبیعی بود که تعداد زائران با سن بالا و البته دارای بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن نیز بیشتر بود که البته استطاعت جسمی همه زائرانی که در لیست اعزام قرار گرفتند، تایید شده بود. البته حدود ۹۰ نفر نیز استطاعت جسمی آنها در طی ویزیت‌ها و غربالگری‌ها، تایید نشد.

مرعشی افزود: از طرفی هم برنامه بعثه مقام معظم رهبری بر آن بود که با توجه به طولانی شدن مدت انتظار زائران برای تشرف به حج، سعی شود که ظرفیت‌هایی از کارگزاران اجرایی برای زائران آزاد شود. بر همین اساس هم کاهش چشمگیر اعزام عوامل اجرایی به حج امسال نسبت به سال ۹۸ را داشتیم؛ در نتیجه سهم مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر از این کاهش، ۱۰۵ نفر شد و به این ترتیب امسال نسبت به سال ۹۸ حدود ۱۰۵ نفر نیروی اجرایی کمتر بود.

مرعشی به برگزاری مناسک حج امسال در فصل گرما اشاره کرد و گفت: بنابراین کاهش کادر درمانی اعزامی، افزایش میانگین سنی زائران و گرمای هوا شرایط ویژه‌ای را فراهم کرده بود و تقریبا نیروهای ما به طور معمول کارشان در شیفت‌های ۱۲ ساعته بود و تلاش بیشتری در جهت سلامت زائران در طول ایام حج صورت گرفت.

رییس مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر با بیان اینکه امسال بیش از ۲۳۰۰ زائر بالای ۸۰ سال در حج داشتیم، افزود: بنابراین طبیعی بود که شرایط سنی زائران و تغییرات آب و هوایی و شرایط گرمای هوا، میزان موارد گرمازدگی را افزایش دهد. برهمین اساس نیز ما برنامه و پروتکل خاصی را برای گرمازدگی در نظر گرفتیم؛ هرچند که برخی ممکن است این موارد را رعایت نکنند؛ چراکه زائر حدود ۱۶ سال در نوبت تشرف مانده بود و تاریخ اسلام هم همه در مکه و مدینه است و همه مشتاق دیدن و بهره معنوی هستند؛ بنابراین این موضوع و همچنین اعمال در ایام تشریق بخصوص در منا و رمی جمرات نیز مستلزم طی مسافت‌هایی در طی روز و آفتاب است و همین موضوع هم شانس گرمازدگی را بیشتر می‌کرد.

مرعشی در عین حال گفت: اما با وجود این موارد امسال حج خوبی بود و خدماتی که داده شد مجموعا خدمات قابل قبولی بود؛ به طوری که در یکی از جلسات بعثه مقام معظم رهبری و در اواسط عملیات حج، اعلام کردند که طبق نظرسنجی صورت گرفته، رضایتمندی از خدمات بهداشتی و درمانی ۸۵ درصد بوده است که رقم قابل قبولی است؛ چراکه تقریبا بعد از سه سال حج کامل داشت برگزار می‌شد.

وی در پاسخ به سوال ایسنا درباره تعداد نیروهای اعزامی مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر به سرزمین وحی جهت ارایه خدمات بهداشتی و درمانی، گفت: استعداد نیرویی ما مجموعا ۴۲۰ نفر بود که در دو قسمت «بیمارستانی» و «پزشکان مجموعه و درمانگاهی» شکل گرفت. در مکه تقریبا در هر مکانی که زائران اسکان داشتند، بسته به تعداد زائران، پزشک حضور داشت. تقریبا به ازای هر ۴۰۰ زائر یک پزشک داشتیم و پزشکان نیز در مطب‌های هشت ساعته، ۱۶ ساعته و ۲۴ ساعته فعالیت می‌کردند. در مکه ۱۲ مکان هشت ساعته و مابقی همگی ۱۶ ساعته و ۲۴ ساعته بودند.

مرعشی همچنین گفت: در تخصص‌های بیمارستانی هم متخصص داخلی و زیرگروه‌های فوق تخصصی شامل فوق تخصص ریه، غدد، گوارش، متخصص قلب، اعصاب و روان، نورولوژی، رادیولوژیست، زنان و زایمان، طب اورژانس و دندانپزشک در بیمارستان هلال ایران در مکه حضور داشتند.

رییس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر همچنین درباره داروهای ارسالی به عربستان به ایسنا گفت: در زمینه دارو نیز بر اساس رصدی که از سال‌های قبل داشتیم و امکان بیماری‌های موجود، گروه فارماکوپه تخصصی مرکز پزشکی حج و زیارت شامل داروسازان آشنا به حج و تعدادی از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، مجموعا فارماکوپه دارویی شامل ۴۰۰ قلم دارو را تهیه می‌کنند و میزان آن بسته به مصارف سال‌های قبل با درصدی بیشتر با توجه به شرایط موجود انتخاب می‌شود.

وی افزود: عمده داروها از کشور خودمان خریداری و قبل از اعزام زائر، با هماهنگی سعودی ارسال می‌شود. داروها نیز با روش غیرمستقیم ارسال می‌شود چراکه پرواز مستقیم به جده و مدینه نداریم و در نتیجه باید با ایرلاین دیگری قرارداد ببندیم و دارو حمل شود به دبی یا استانبول و از آنجا برای جده بارگیری شود. این پروسه برای امسال هم صورت گرفت و بر همین اساس هم هزینه نسبتا سنگینی برای ارسال دارو تحمیل می‌شود. اما علیرغم این موارد باز هم صرفه به خرید داروی داخل کشور است؛ چراکه هم پشتیبانی از تولید داخل صورت گرفته، هم پزشکان کشورمان با این داروها آشنا هستند و همچنین این داروها با سلیقه و ذائقه زائر نیز سازگار است. البته هر سال بخشی از داروها نیز از عربستان خریداری می‌شود مثلا سرم یا بخشی از داروهای شربتی به دلیل وزن سنگین و قیمت و حمل و نقل به صرفه‌تر است که از همان جا خریداری شوند و این اقدام نیز صورت می‌گیرد.

مرعشی با بیان اینکه دوم مرداد عملیات حج مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر به پایان می‌رسد و اکنون تقریبا مکه خالی از زائر شده و مدینه همچنان ادامه دارد، درباره خدمات ارایه شده تا ۳۰ تیرماه گفت: مجموع خدماتی که در حج امسال داده شد بیش از ۶۸۰هزار خدمت بود که بیش از ۵۰۰ هزار مورد آن ویزیت در مجموعه‌ها و بیمارستان‌ها بود. همچنین ۳۲ هزار مورد از این ویزیت‌ها ویزیت تخصصی بوده است و بیش از ۳هزار خدمت رادیولوژی و سونوگرافی ارایه شده است؛ به طوری که بیش از ۲۱۰۰ رادیوگرافی و بیش از ۸۰۰ مورد سونوگرافی انجام است. همچنین بیش از ۲۵۰۰ مورد بیمار بستری در بیمارستان هلال ایران در عربستان و ۲۶۵ بستری در بیمارستان سعودی داشتیم.

رییس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر، افزود: در این مدت ۹۴ مورد عمل جراحی صورت گرفته که اکثر این اعمال، جراحی ارتوپدی بوده که ناشی از زمین خوردن و شکستگی‌های مختلف در اندام‌ها بوده است. بیشترین شکستگی نیز شکستگی گردن استخوان ران بوده که تحت عمل قرار گرفتند. بیش از ۵۰۰ مورد دیالیز نیز برای ۱۹ بیمار دیالیزی که در این سفر همراه ما بودند انجام شده و این بیماران به طور معمول به هفته‌ای دو تا سه مرتبه دیالیز نیاز داشتند. یک عمل جراحی قلب باز و سه مورد هم استنت گذاری عروق قلب در این مدت برای زائران و البته به صورت رایگان انجام شده است.

به گفته مرعشی، مسن ترین زائر حج امسال فردی ۱۱۱ از کردستان و کوچکترین هم شیرخوار ۹ ماهه از استان کرمان بوده است.

وی همچنین در پاسخ به ایسنا درباره بیشترین بار مراجعات زائران به پزشکان در حج امسال، گفت: بیشترین مراجعات در درجه اول ناراحتی‌های تنفسی بوده است؛ چرا که آنجا زائران از همه کشورهای اسلامی حضور دارند و تجمع هم خیلی فشرده است و این موارد باعث می‌شود که عفونت‌های تنفسی که سرعت انتقال زیادی دارند سریع منتقل شوند. همین موضوع هم دلیل مراجعات زیاد می‌شود؛ چراکه زائر حدود ۳۰ روز در آنجا حضور دارد و تمایل دارد که حداکثر استفاده را از زمان ببرد و در صورت بیمار شدن نیز خواهان تسریع در بهبودی است. این درحالیست که در این بیماری‌ها نیز عمده تجویزها مصرف مایعات گرم و استراحت است. زائری را داشتیم در این سفر ۱۸ مرتبه برای ویزیت مراجعه کرده است. بنابراین فرهنگسازی هم در این زمینه نیاز داریم چرا که وقتی مراجعات زیاد شود ممکن است در کیفیت خدمات تاثیرگذار باشد.

مرعشی، دومین علت مراجعه به پزشکان را گرمازدگی عنوان کرد و گفت: امسال تقریبا ۴۶۰۰ گرمازده در منا و عرفات داشتیم؛ این‌ موارد از شدت‌های کم تا شدید که منجر به نارسایی کلیه می‌شود، وجود داشته است. با توجه به گرمای هوا، هم دولت سعودی اقداماتی را برای ایام تشریق انجام داده بود و هم ما مثل هر سال و با توجه به تجربه تیم پزشکی‌مان در اربعین، اقداماتی را انجام دادیم؛  به این ترتیب هم در منا و هم در عرفات تونل‌های هوای سرد را تعبیه  کرده بودیم تا زائرانی که گرمازدگی شدید دارند از آن استفاده کنند. سرم سرد هم به مقدار کافی آماده وجود داشت تا به محض ورود زائر گرمازده، رگ‌گیری شده و با استفاده از این سرم‌ها درجه حرارت وی پایین آید. به دنبال همین اقدامات نیز امسال در منا و عرفات فوتی ناشی از گرمازدگی نداشتیم.

رییس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر افزود: هم در منا و هم در عرفات دو اورژانس کامل با تخت‌های زیاد فراهم کردیم. لازم به ذکر است که کل مجموعه پزشکی ۴۲۰ نفره در ایام تشریق تقسیم می‌شوند؛ چراکه همزمان تعدادی زائر بیمار داریم که از مکه با اتوبوس آمبولانس، آمبولانس و تیم پزشکی به منا و عرفات منتقل و سپس به بیمارستان در مکه بازگردانده می‌شوند. در نتیجه همزمان باید یک تیم در بیمارستان مکه داشته باشیم. یک تیم هم در منا داریم؛ چراکه در حالی که همه زائران ما در عرفات هستند به دلیل اینکه اهل سنت در فقه‌شان هست که باید اول به منا مشرف شوند و بعد به عرفات بروند، در نتیجه روز هشتم هم در مکه بیمارستان‌مان فعال است هم در منا یک تیم پزشکی داریم هم در عرفات یک تیم کامل داریم. البته سال‌های گذشته عمده فعالیت‌مان در مجموعه بیمارستانی‌مان در عرفات و منا بود؛ اما امسال در قسمت‌های مختلفی که زائران حضور داشتند؛ شامل هشت منطقه در عرفات و هشت منطقه در منا؛ هشت درمانگاه شبانه‌روزی نیز با تیم‌های پزشکی مستقر شدند تا دسترسی زائر آسان‌تر باشد و در این هوای گرم رفت و آمد به بیمارستان نداشته باشند. بر همین اساس هم خوشبختانه سرویس مناسب و خوبی داده شد.

مرعشی همچنین به اقدام جدید مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر در حج امسال برای استفاده از ظرفیت کادر درمان حاضر در کاروان‌ها، گفت: با توجه به مشخص بودن شغل زائران در زمان ثبت نام اولیه در کاروان‌ها، قبل از اعزام کاروان‌ها با این افراد تماس گرفته شد که آیا حاضر هستند ضمن این که زائر هستند به تیم پزشکی هم کمک کنند، درصدی از این افراد نیز اعلام آمادگی کردند و به این ترتیب از خدمات آنها در همان مجموعه‌هایی که خودشان ساکن بودند استفاده شد و بعضا هم برخی از آنها حتی بیش از یک شیفت کاری ارایه خدمات داشتند.

وی همچنین به ایسنا اعلام کرد که دیگر زائر بدحال در عربستان نداریم؛ زائرانی که بدحال بوده و زیر دستگاه تنفس مصنوعی بودند طی پروازهای گذشته به کشور اعزام شدند. در حال حاضر نیز سه - چهار مورد بستری ناشی از شکستگی استخوان داریم که می‌توانند با شرایط عادی طی دو - سه روز آینده به کشور منتقل شوند و مشکل خاصی ندارند.

رییس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر در پاسخ به سوالی درباره مذاکرات هلال احمر ایران با کشورهای دیگر در ایام حج، گفت: امسال برای اولین بار در ایام حج ما دعوتی از بعثه‌های طبی کشورهای اسلامی داشتیم و استقبال خوبی نیز صورت گرفت؛ به طوری که بیش از ۳۰ نفر از کشورهای مختلف از جمله کشورهایی که بعثه‌های طبی فعال دارند مانند ترکیه، سنگال، عراق، اندونزی، پاکستان و ... (مجموعا از ۱۰ کشور) حضور یافتند و جلسه خوبی در جهت انتقال تجربیات برگزار شد و البته امکانات بیمارستان ما در مکه برایشان بسیار جالب بود. در آن جلسه عنوان شد که اگر نشست‌هایی را داخل ایران داشته باشیم و این تبادل اطلاعات صورت گیرد، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. بر همین اساس هم مقرر شد بعد از اربعین کنگره‌ای را در این زمینه داشته باشیم و از این کشورها دعوت شود.

وی همچنین درباره همکاری عربستان در حج امسال به ایسنا گفت: امسال همکاری‌ها بسیار خوب بود. عمده مشکلاتی که ما هر سال داشتیم یکی در مورد ترخیص دارو بود و دیگری گرفتن مجوزهای مراکز درمانی؛ این موارد امسال به نسبت سال‌های گذشته بسیار تسهیل شده بود و همکاری نزدیک‌تر بود. نشستی را نیز دکتر کولیوند با رییس جمعیت هلال احمر عربستان داشتند که جلسه بسیار مفید و سودمندی بود و روابط و ارایه خدمات را تسهیل کرد. همچنین نشستی هم با روسای بیمارستان‌های سعودی و بازدیدی از بیمارستان‌هایشان داشتیم که مانند هر سال موثر بود.

رییس مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال احمر در بخش پایانی صحبت‌هایش به ایسنا گفت: به طور طبیعی آسیب شناسی هر عملیاتی به بهبود آن عملیات برای سال بعد کمک می‌کند؛ بنابراین این آسیب‌ناشی را در ایام حج انجام دادیم و به بعثه مقام معظم رهبری، سازمان حج و زیارت و همچنین ریاست محترم هلال احمر ارایه دادیم و امیدواریم با رفع برخی چالش‌ها، خدمات سال آینده بهتر  انجام شود.

وی گفت: بنابراین اگر حج عمره نیز راه بیفتد که امیدواریم امسال این کار انجام شود، خدمات بهتر و راحت‌تر می‌تواند انجام شود؛ چراکه قسمتی از زیرساخت‌های ما در زمان عمره باید آماده و در موسم حج از آن استفاده شود.