تلاش برای شناسایی و درمان به موقع اختلال روانپزشکی

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند گفت: ارزیابی تدابیر پیشگیرانه، آسیب به خود، اغلب بر اساس آمار موجود در نظام ثبت آسیب به خود است و تا زمانی که آمار نظام ثبت نشانی از اثربخشی برنامه‌های پیشگیری نداشته باشد، باید در مورد نحوه اجرای صحیح این برنامه‌ها تردید کرده و به دنبال رفع چالش‌های مربوط به آن بود.

مجید شایسته در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: آسیب به خود یک پدیده پیچیده زیستی روانی ـ اجتماعی است و عوامل تنش آفرین در زندگی مثل مشکلات مالی، مشکلات اجتماعی، ناامیدی اجتماعی، ناپایداری شغلی می‌توانند باعث ایجاد خُلق افسرده و افکارآسیب به خود شوند.

وی افزود: در سبب شناسی اختلالات روانپزشکی افسردگی اساسی در صدر علل قرار دارند و در رده‌های بعدی، اختلالات مرتبط با سوء مصرف مواد، اختلالات شخصیت و یا دوره‌های افسردگی شدید اختلال دوقطبی قرار دارند.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بیان کرد: سازمان بهداشت جهانی، چهار راهبرد مؤثر را برای پیشگیری از آسیب به خود توصیه می‌کند که عبارتند از شناسایی و درمان به موقع اختلالات روانپزشکی،کاهش دسترسی به روش‌های شایع و مهلک اقدام به آسیب به خود، ثبت مسئولانه موارد اقدام آسیب به خود و فوت ناشی از آن و گزارش مسئولانه در رسانه‌ها.

شایسته ادامه داد: ارزیابی تدابیر پیشگیرانه، آسیب به خود، اغلب بر اساس آمار موجود در نظام ثبت آسیب به خود است و تا زمانی که آمار نظام ثبت نشانی از اثربخشی برنامه‌های پیشگیری نداشته باشد، باید در مورد نحوه اجرای صحیح این برنامه‌ها تردید کرده و به دنبال رفع چالش‌های مربوط به آن بود. ثبت آمار اقدام به آسیب به خود و فوت ناشی از آن، فرآیندی پیچیده و چند سطحی است که نیاز به تعامل پزشکی قانونی، مراکز بهداشتی دولتی، بیمارستان‌های دولتی و همچنین بیمارستان‌های بخش خصوصی داشته و افراد زیادی را در سطوح مختلف درگیر می‌کند.

وی افزود: در حال حاضر بر اساس روندنماهای ابلاغ شده برنامه تشخیص و مراقبت اختلالات روانپزشکی، از هر فرد مراجعه کننده به خانه‌های بهداشت و پایگاه‌های سلامت که در غربالگری اولیه، دارای دسترس روانشناختی شناخته شده باشد، در مورد افکار آسیب به خود پرسیده می‌شود که در صورت نیاز ارجاع به پزشک صورت بگیرد.

شایسته اظهار کرد: هدف از این فرآیند، کاهش میزان اقدام به آسیب به خود به عنوان مهم ترین پیشگویی کننده فوت بعدی ناشی از آسیب به خود است. همچنین تلاش برای شناسایی و درمان به موقع اختلال روانپزشکی نیز در نهایت منجر به کاهش اقدامات خواهد شد.

وی افزود: هدف کلان برنامه کشوری پیشگیری از آسیب به خود، کاهش میزان اقدام به آسیب به خود و فوت ناشی از آن در جمعیت عمومی است که از طریق اجرای فعالیت‌هایی هماهنگ از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور و با محوریت پیشگیری از طریق آموزش و توانمندسازی و افزایش ظرفیت پاسخ دهی نظام سلامت و تلاش فعالانه در راستای تقویت همکاری‌های بین بخشی در این زمینه صورت می‌پذیرد.

شایسته ادامه داد: بر اساس برنامه، حوزه معاونت بهداشت موظف به جمع آوری، تجمیع و ثبت تمامی موارد شناسایی شده اقدام به آسیب به خود و فوت ناشی از آن در سامانه ثبت رفتارهای آسیب به خود وزارت بهداشت می باشند.دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد به عنوان حوزه ستادی مسئول ثبت رفتارهای آسیب به خود بر این روند نظارت کامل داشته و آمار را به صورت ماهیانه رصد می‌کند و در مواقع و بر حسب مورد، مداخله می‌کند.

وی افزود: برنامه‌های آموزشی برای کارکنان سطوح مختلف ارائه دهنده خدمات اعم از بهورزان مستقر در خانه‌های بهداشت روستایی، کارشناسان مراقب سلامت مستقر در پایگاه‌های سلامت شهری، کارشناسان سلامت روان مستقر در مراکز خدمات جامع سلامت، پزشکان شاغل در مراکز خدمات جامع سلامت و همچنین مراکز بهداشتی درمانی روستایی برای مدیریت موارد شناسایی شده دارای افکار خودکشی و یا سابقه اقدام به آسیب به خود به صورت سالیانه انجام می‌شود.

شایسته اظهار کرد: این آموزش‌ها در قالب آموزش در کارگاه‌های کشوری سالیانه و تداوم آن‌ها به شکل کارگاه‌هایی در سطوح استان‌ها و شهرستان‌ها و نظارت بر فرآیندهای آموزشی در دانشگاه‌های علوم پزشکی است.