تغییرات دخل و خرج خانوارها در بودجه ۱۴۰۳

خراسان: دو روز قبل بخش هایی از لایحه بودجه ۱۴۰۳ در رسانه ها منعکس شد. با این حال، دیروز متن کامل بخش اول این لایحه رسماً منتشر و برنامه دولت برای بخش های مختلف از جمله حوزه هایی که مستقیماً به خانوارها مرتبط می شوند، مشخص شد.

تغییرات حقوق کارمندان و سقف معافیت مالیاتی درآمد، چگونگی حمایت از کسب و کارهای اینترنتی و کم و کیف مالیات خودروها و خانه های لوکس از جمله این محورها هستند که در این گزارش به آن ها خواهیم پرداخت.

تبصره 16 لایحه بودجه سال آینده تحت عنوان نظام اداری و حقوق و دستمزد، تکلیف معافیت مالیاتی و مالیات مجموع درآمد اشخاص حقیقی را مشخص کرده است. نکته قابل تامل این‎جاست که دولت اخیراً لایحه مالیات مجموع درآمد را به مجلس فرستاد. در صورت تصویب این لایحه در مجلس و اجرای آن در سال آینده، به جای آن که درآمد صرف بخش های اقتصادی و مشاغل برای محاسبه مالیات یا معافیت مالیاتی مدنظر قرار گیرد، مجموع درآمد سالانه اشخاص مبنای محاسبه مالیات خواهد بود. ضمن این که در قالب این مالیات، هزینه های قابل قبول مالیاتی نظیر آموزش، درمان، اجاره یا اقساط تسهیلات مسکن نیز به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی از سرجمع درآمدهای خانوار کسر می شود.

با این اوصاف، در لایحه بودجه سال آینده، سقف معافیت مالیاتی سالانه، 120 میلیون تومان (معادل متوسط ماهانه 10 میلیون تومان) تعیین شده است اما نکته عجیب این است که این سقف نسبت به قانون بودجه امسال تغییری نکرده است. به این ترتیب با توجه به افزایش 18 درصدی حقوق کارمندان و 20 درصدی حقوق بازنشستگان، بخش بیشتری از درآمد حقوق بگیران مشمول مالیات می شود و در حقیقت بخشی از افزایش حقوق کارمندان به عنوان مالیات از آن ها کسر خواهد شد.

جزئیات نرخ مالیات مجموع درآمد مازاد 120 میلیون تومان درآمد سالانه نیز به شرح جدول  روبه روخواهد بود.

مالیات ارزش افزوده عنوان پایه مالیاتی است که همه ما در فاکتورهای خرید با آن روبه‎رو شده ایم. از این مالیات به عنوان مالیات بر مصرف یاد می شود که البته کارکردهای دیگر نظیر شفافیت زنجیره عرضه کالا را هم دارد.  نرخ این مالیات ها تاکنون 9 درصد بوده است. با این حال به پیشنهاد دولت، این رقم در لایحه بودجه سال آینده 10 درصد تعیین شده است. این موضوع موجب می شود تا احتمالا از این منظر شاهد افزایش اندک کالاهای مشمول این مالیات در سال آینده باشیم.

بند س تبصره 6 لایحه بودجه سال آینده خودروهای گران قیمت را به این شرح مشمول مالیات کرده است: انواع خودروی سواری... دارای پلاک شخصی که قیمت روز آن ها بیش از 3 میلیارد تومان است، نسبت به مازاد این مبلغ مشمول مالیات سالانه خودرو به نرخ یک درصد می شوند.

از سوی دیگر طبق بند ش این لایحه نیز املاک گران قیمت به این شرح مشمول مالیات خواهند شد: زمین های فاقد اعیانی دارای کاربری مسکونی، اداری و تجاری، باغ ویلاهای مجاز (با احتساب عرضه و اعیان) و واحدهای مسکونی که ارزش آن ها بیش از 25 میلیارد تومان باشد، مازاد بر این مبلغ مشمول مالیات به میزان دو در هزار می شوند. این مالیات برعهده شخصی است که در ابتدای سال مالک املاک فوق بوده است.

بند دال تبصره 6 لایحه بودجه سال آینده به یک دسترسی ویژه به سازمان مالیاتی برای برداشت از حساب بدهکاران اشاره دارد. در این بند آمده است: به منظور جلوگیری از فرار مالیاتی و وصول به موقع درآمدهای مالیاتی، بانک مرکزی مکلف است ضمن ایجاد دسترسی برای سازمان امور مالیاتی کشور به سامانه‌های موجود از جمله سیاق و سرآمد و حسب درخواست سازمان امور مالیاتی کشور، نسبت به توقیف و برداشت از حساب یا حساب‌های بدهکاران مالیاتی به صورت سیستمی و برخط و بر اساس سامانه‌های موجود اقدام کرده و وجوه مربوط را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کند.

تفکیک حساب های تجاری و شخصی، موضوعی است که در سال های اخیر به انجام رسیده و طبق آن حساب های تجاری مشمول قوانین ویژه ای نظیر مدنظر قرار گرفتن آن ها در بحث مالیات شده اند. به عنوان مثال روزنامه ایران در 22 شهریور 1401 به نقل از «بک نظر» رئیس مرکز آموزش و برنامه ریزی سازمان مالیاتی آورده است که: طبق دستورالعمل بانک مرکزی، شاخص های شناسایی حساب تجاری دارا بودن 100 تراکنش ماهانه به ارزش 35 میلیون تومان است. با این اوصاف لایحه بودجه سالآینده در بند ذ تبصره 6 آورده است: در صورتی که جمع مبلغ و دفعات واریز به حساب های غیرتجاری هر شخص حقیقی در هر ماه، از جمع مبلغ و دفعات واریزی که تا پایان اردیبهشت سال 1403 توسط شورای پول و اعتبار تعیین می شود، بیشتر باشد، اثبات درآمدی نبودن تراکنش ها و ارائه اسناد و مدارک به عهده صاحب حساب است.

لایحه بودجه سال آینده یک تسهیل مالیاتی ویژه در راستای قانون حمایت از خانواده هم دارد. بر این اساس طبق جزء 9 بند ش تبصره 6، اشخاص حقیقی موضوع ماده 84 قانون مالیات های مستقیم با رعایت شرط مذکور در قانون حمایت از خانواده علاوه بر اعمال معافیت مذکور به ازای فرزند سوم و بیشتر در سال 1403 مشمول 15 درصد افزایش در تخفیف مالیاتی می شوند. در خصوص والدین دهه شصتی، این تخفیف مالیاتی 30 درصد خواهد بود.