آگاهی ناچیز زنان باردار از «اهدای خون جفت و بند ناف»

اهدا و ذخیره خون بند ناف و جفت نوزاد، به دلایل پزشکی و درمانی به عنوان یکی از اقدامات مهمی که نیاز به ترویج بیشتر دارد مطرح است. محققان کشور این موضوع را از طریق سنجش آگاهی زنان باردار مورد مطالعه قرار داده و نتایج ناامیدکننده‌ای گرفته‌اند.

به گزارش ایسنا، بخش های باقیمانده جفت و بند ناف که قرن‌ها به عنوان زباله پزشکی مطرح بوده اند، حاوی سلول‌هایی هستند که به عنوان سلول‌های بنیادی بند ناف شناخته می‌شوند. سلول‌های بنیادی، سلول‌هایی هستند که در یک محیط رشد مناسب می‌توانند به سلول‌های دیگر تمایز پیدا کنند. منبع سلول‌های بنیادی خون ساز می‌تواند مغز استخوان، خون محیطی و یا بند ناف و جفت باشد. به دنبال افزایش بیماری‌هایی که با سلول‌های بنیادی قابل درمان هستند، از جمله بیماری‌های هماتولوژیک، لوسمی ها، لنفوم ها، نقص‌های ایمنی اولیه، اختلالات متابولیک، اختلالات تولید مثلی و چسبندگی های رحمی، استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

آن گونه که متخصصان می گویند، اجزای اصلی خون بند ناف شامل سلول‌های بنیادی خون ساز، سلول‌های بنیادی مزانشیمی، سلول‌های بنیادی شبه رویانی، سلول‌های اندوتلیال، لنفوسیت‌ها، سلول‌های کشنده طبیعی، سلول‌های دندریتیک و اریتروسیت ها هستند. اولین پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز بند ناف در یک پسر بچه مبتلا به نوعی کم خونی به نام آنمی فانکونی در حدود ۴۰ سال قبل انجام شده است. پس از کشف خون بند ناف به عنوان منبع ارزشمند سلول‌های بنیادی، بانک‌های خون بند ناف در سراسر جهان تأسیس شدند. بانک‌های ذخیره خون بند ناف، ذخیره و نگهداری طولانی مدت واحدهای خون بند ناف و متعاقب آن بازیابی کافی سلول‌های عملکردی و زنده را پس از ذخیره طولانی مدت انجام می‌دهند.

محققانی از دانشگاه علوم پزشکی زابل با توجه به اهمیت موضوع فوق، تحقیقی را انجام داده اند که در آن میزان آگاهی و نگرش زنان باردار نسبت به ذخیره و اهداء خون بندناف مورد بررسی قرار گرفته است.

این مطالعه روی ۵۰۰ نفر از زنان باردار مراجعه کننده به بیمارستان ها انجام شده و ابزار گردآوری داده‌ها برای آن، پرسشنامه استاندارد بوده است.

بر اساس نتایج این پژوهش که در ماهنامه علمی پژوهشی «زنان، مامایی و نازایی ایران» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی مشهد منتشر شده اند، با توجه به کاربرد سلول‌های بنیادی خون بند ناف در درمان بیماری‌های مختلف، اطلاع‌رسانی و برنامه‌ریزی آموزشی مناسب به‌منظور ارتقاء آگاهی و نگرش زنان باردار ضروری به‌نظر می‌رسد.

در این خصوص، فاطمه میرزائی، پژوهشگر دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی زابل و دو همکار دیگرش می گویند: «طبق یافته‌های ما، نزدیک به ۹۳ درصد از زنان شرکت‌کننده در این تحقیق، اطلاعات کافی راجع به ذخیره‌سازی و اهدای خون بند ناف نداشتند و تقریبا تمام آن ها، دارای نگرش خنثی نسبت به این اقدام بودند».

به گفته این محققان، «با توجه به نتایج پژوهش و اهمیت و کاربرد سلول‌های بنیادی خون بند ناف در درمان بیماری‌های مختلف، پیشنهاد می‌شود برنامه‌های آموزشی به منظور ارتقای آگاهی و نگرش زنان باردار در زمینه ذخیره و اهداء خون بند ناف برنامه ریزی و اجرا گردند».

بر اساس این تحقیق، نداشتن دانش کافی می‌تواند منجر به حالت عاطفی منفی و ترس بالقوه در مورد غیراخلاقی یا غیرقانونی بودن استفاده از خون بند ناف گردد و این مسئله می‌تواند منجر به ایجاد نگرش منفی راجع به اهدای خون بند ناف گردد.

به عقیده میرزائی و همکارانش، «نگرش خنثی یا بی تفاوت که در مطالعه ما نیز مشخص گردید، ممکن است به علت نداشتن اطلاعات کافی در زمینه کاربرد ذخیره خون بند ناف باشد. لذا ارائه اطلاعات اولیه به زنان بارداری که راجع به اهدای خون بندناف تصمیم نگرفته‌اند، ممکن است منجر به تصمیم گیری و افزایش احتمال اهدای خون بند ناف گردد».