ضرورت تهیه شناسنامه برای گسل‌ها در کشور

یک زلزله شناس بر ضرورت تهیه شناسنامه برای گسل‌ها در کشورمان تاکید کرد.

مهدی زارع در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به نحوه شناسایی گسل‌های جدید گفت: بر اساس علم زمین شناسی، مفهومی به نام گسل جدید وجود ندارد و گسل‌ها به وجود نمی‌آیند؛ گسل ها وجود دارند اما ممکن است به سطح زمین نرسیده باشند و پنهان باشند که در صورت نمایان شدن ما آنها را شناسایی می‌کنیم. این روند پنهان در یک بررسی ژئوفیزیکی ممکن است مشخص شود. به عنوان مثال ممکن است یک زلزله‌ای رخ دهد و گسیختگی گسل‌ها از آبرفت‌ها رد شود و به سطح زمین برسد و اینگونه باعث کشف گسل شود.

استاد پژوهشکده زلزله پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به اولین روش شناسایی گسل های جدید ادامه داد: هنگامی که زلزله طبس رخ داد، گسل طبس خودش را در دشت ها نشان داد. در آن منطقه فقط گسل شتری شناخته شده بود اما گسل زمین لرزه‌ای بر اثر زلزله خودش را نشان داد که زیر آبرفت‌ها پنهان شده بود. 

زارع با اشاره به دومین روش شناسایی گسل های جدید گفت: همچنین گسل پردیسان که از وسط شهر تهران و در کنار کتابخانه ملی و برج میلاد نیز می گذرد و به موازات اتوبان‌های شهید زین الدین، شهید همت و شهید سلیمانی و تا پارک چیتگر ادامه دارد. در نقشه‌های گذشته، به عنوان گسل ایوبی شناخته شده بود اما بسیار کوچک بود اما امروزه گسل پردیسان، همان ایوبی است که با مطالعات بیشتر، قسمت های بیشتری از آن را شناسایی کرده‌اند. در واقع گسل ایوبی بخش کوچکی از گسل پردیسان است که از شرق و غرب تهران می‌گذرد.  

وی درباره سومین روش نیز افزود: روش دیگر شناسایی هنگام حفر است. به عنوان مثال وقت یکه پارک چیتگر ساخته شد و اطراف آن برخی شهرک‌های مسکونی ساخته شدند هنگام حفاری زمین آن منطقه، متوجه شدند که گسل پردیسان تا آن منطقه نیز کشیده شده است. 

این زلزله شناس ادامه داد:حدود شش سال پیش در یک پروژه‌ای ما مطالعه کردیم که در اطراف برج میلاد چه گسل هایی وجود دارد و نقشه سه بعدی آن نیز طراحی شد. بنابراین در بسیاری از مواقع هنگامی که قصد ساخت ساختمان، جاده و برج‌هایی مانند برج میلاد وجود داشته باشد؛ مطالعاتی نیز انجام می‌شود که به شناسایی موارد جدیدی می انجامد.

زارع در پاسخ به این سوال که آیا قبل از ساخت هر نوع سازه‌ای، بررسی های گسلی انجام می شود یا خیر؛ گفت: به نظر من قطعا این بررسی ها باید قبل از ساخت انجام شود اما متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد.به نظر من بین ساخت یک ساختمان و ساخت یک شهر بسیار تفاوت وجود دارد.

این استاد زلزله شناسی معتقد است هنگامی که مسئولان قصد شهرسازی در نقاط مختلف را دارند؛ باید آن منطقه را از جهات مختلف زمین شناسی، ایمنی و ... مورد بررسی قرار دهند تا در بحران ها مشکلات بیشتری ایجاد نشود.

زارع در پاسخ به این پرسش که آیا در سایر کشورها بررسی برای شناخت گسل‌های جدید انجام می‌شود یا خیر، افزود: گسل ها یکی از پارامترهای خطر هستند و به عنوان مثال در کشور فرانسه یا ژاپن آنها در نقشه ها مشخص شده‌اند و شهرداری ها در  موظف هستند هنگام ساخت و ساز یا توسعه شهرها به آن توجه کنند.

استاد پژوهشکده زلزله پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ادامه داد: همچنین در ژاپن نقشه های گسل های این کشور کاملا رسم شده اند و کاملا شرایط آنها توضیح داده شده و هر گسل شناسنامه دقیق دارد. در برخی از شهرها درکشورما نیز اقداماتی آغاز شده که من امیدوارم زودتر نهایی شود.