هزینه احداث یک نیروگاه خورشیدی چقدر است؟

هزینه احداث نیروگاه خورشیدی ۵ کیلوواتی حدودا ۱۲۵ تا ۱۴۰ میلیون تومان با در نظر گرفتن تمام جواب خواهد بود که در این بین وام نیروگاه‌های حمایتی اغلب هزینه احداث این نیروگاه را پوشش می‌دهد و به منازل و اداره‌ها در شهر و روستا برای احداث در پشت بام تعلق می‌گیرد.

به‌گزارش ایسنا، مجموع ظرفیت در حال برنامه‌ریزی برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر ۳۰ هزار مگاوات است، حدود ۱۱۶۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر با ساختگاه های مشخص در حال احداث است که قرار شده ظرف دو سال به سرانجام برسد.

شرکت‌ها و صنایع بزرگی نسبت به اخذ پروانه برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر اقدام کرده‌اند که از جمله آنها می‌توان به فولاد مبارکه با سرمایه گذاری ۶۰۰ مگاوات و صنایع مس ۱۰۰۰مگاوات سرمایه گذاری اشاره کرد تا بخش عظیمی از ناترازی برق، حل و برق پاک تولید شود.

 از سال ۱۳۷۲ تا سال ۱۴۰۰ میزان نیروگاه‌های پاک معادل ۸۵۸.۵ مگاوات بوده اما از آغاز دولت سیزدهم تاکنون ۲۲۵ مگاوات به این ظرفیت اضافه شده، ۷۹ درصد کل ظرفیت منصوبه انرژی‌های تجدیدپذیر مربوط به قبل از دولت سیزدهم بوده و ۲۱ درصد بعد از این دولت افزوده شده، استفاده از ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید، ماده ۱۶ قانون جهش دانش‌بنیان و مصوبه‌های شورای اقتصاد و روش خرید تضمینی برق از عوامل اثربخش در توسعه تجدیدپذیرهاست.

در این بین متوسط مصرف سالیانه مشترکان خانگی در سال ۱۴۰۱ در کل کشور برابر با ۳۱۰۶ کیلووات‌ساعت بود که تنها ۸ استان فارس، کرمان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، خوزستان و بوشهر از متوسط ذکر شده مصرف بیشتری داشته‌اند و غالب استان‌های کشور (۲۳ استان) از این متوسط، برق کمتری مصرف کردند.  

تعداد مشترکان بخش خانگی در انتهای سال ۱۴۰۲ به بیش از ۳۲ میلیون مشترک رسید و طی پنج سال آینده نیز این رقم به حدود ۳۶ میلیون مشترک خواهد رسید. یکی از راه‌های تأمین برق مورد نیاز مشترکان خانگی، استفاده از پنل خورشیدی است. یک پنل خورشیدی با ظرفیت یک کیلووات در اغلب نقاط جغرافیایی ایران سالانه می‌تواند ۱۵۰۰ کیلوات‌ساعت و به مدت ۲۰ سال، برق تولید کند.

این میزان برق به طور متوسط برابر با نیمی از برق مصرفی مشترکان خانگی در کشور است، در صورت تخصیص یک کیلوات پنل خورشیدی به ۳۶ میلیون مشترک خانگی در کشور، ظرفیت این نوع نیروگاه‌ها به ۳۶۰۰۰ مگاوات می‌رسد، با این روش می‌توان حداقل ۵۴ میلیارد کیلووات‌ساعت برق در سال تولید کرد.

این طرح در یک بازه زمانی میان‌مدت به ۱۴.۴ میلیارد دلار اعتبار نیاز دارد که برای تحقق این میزان اعتبار می‌توان از منابع حاصل از سوخت صرفه‌جویی شده در اثر تولید برق توسط نیروگاه‌های خورشیدی استفاده کرد. منابع حاصل از سوخت صرفه‌جویی شده در اثر تولید برق توسط نیروگاه‌های خورشیدی حتی اگر تماماً با نرخ گاز طبیعی هم در نظر گرفته شود (مثلاً ۲۰ سنت به ازای مترمکعب) و از بهای بالاتر سوخت مایع نیروگاه‌ها در فصل سرد سال نسبت به گاز طبیعی چشم‌پوشی شود، سالانه معادل ۳.۶ میلیارد دلار خواهد بود که می‌تواند سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی خانگی را ظرف ۴ سال پوشش دهد.

مساحت مورد نیاز برای احداث نیروگاه خورشیدی ۵ کیلوواتی

مساحت مورد نیاز برای احداث نیروگاه خورشیدی ۵ کیلوواتی حدود ۵۰ الی ۶۰ متر مربع است. همچنین به ازای هر کیلووات ۱۰ تا ۱۳ مترمربع نظر گرفته می‌شود. البته در فضای زیر ۵۰ مترمربع نیز نصب پنل‌ها امکانپذیر است ولی باید توسط شرکت طراح به صورت دقیق محاسبه و طراحی شود. مساحت دقیق فضای مورد نیاز با توجه به پارامترهای مختلفی نظیر راندمان پنل، محل جغرافیایی نصب، فاصله ردیف‌ها از یکدیگر، شیب زمین، نوع سازه (متحرک یا ثابت)، دو ردیفه یا تک ردیفه بودن، سایه اندازی اطراف، تقارن زمین، جهت زمین رو به جنوب ... مشخص می‌شود.

درواقع دو نوع نیروگاه خورشیدی (نیروگاه متصل به شبکه (آنگرید) و نیروگاه آفگرید) وجود دارد. نیروگاه‌های خورشیدی متصل به شبکه (On Grid) به شبکه برق سراسری وصل می‌شوند و برق مستقیما به شبکه تزریق می‌شود، اما نیروگاه آفگرید جهت استفاده ساختمان بوده و برای تامین برق در شب به باتری نیاز دارد. اداره برق (یا سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره وری ایران-ساتبا) فقط برق تولیدی نیروگاه‌های آنگرید (متصل به شبکه) را خریداری می‌کند.  

علاوه بر اثرات زیست محیطی، ایجاد این نیروگاه‌ها می‌تواند به درآمدزایی خانوارها نیز کمک می‌کند، بر همین اساس این روزها با حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) برای خانوارهای تحت پوشش این دست نیروگاه‌ها نصب می‌شود، روندی که نشان می‌دهد درآمدزایی از نیروگاه‌های خورشیدی ۵ کیلوواتی از طریق فروش برق تولیدی به شبکه یا استفاده بهینه از برق تولیدی برای کاهش هزینه‌های برق مصرفی امکان‌پذیر است.

وام نیروگاه حمایتی اغلب تمام هزینه‌های راه‌اندازی و نصب را پوشش می‌دهد

محاسبه درآمد نیز بستگی به عواملی مانند میزان تابش خورشید، موقعیت جغرافیایی و نرخ خرید تضمینی برق دارد. طبق گزارش‌های به دست آمده وام نیروگاه حمایتی اغلب تمام هزینه‌های راه‌اندازی و نصب را پوشش می‌دهد که با سود ۴ درصد و بازپرداخت آن طی  ۷ ساله باید توسط سرمایه‌گذار بازپرداخت شود.

طبق ابلاغیه وزیر نیرو و اعلام ساتبا قیمت خرید برق حمایتی برای هر کیلووات ساعت ۳۰۰۰ تومان در سال اول خواهد بود که طبیعی است با تعدیل قیمت در سال‌های بعد این رقم تا ۳۰ درصد هم افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه درآمد حاصل از فروش تضمینی برق علاوه بر پازپرداخت وام حمایتی خانواده تحت پوشش، به تامین معیشت آن نیز کمک می‌کند؛ مزیت دیگر وام‌های اعطایی به خانوارهای تحت پوشش این است که مبلغ قسط برای احداث و راه‌اندازی طی دوره ۷ ساله ثابت خواهد بود و بدین ترتیب درآمد خانواده‌ها افزایش پیدا می‌کند، چرا که قرارداد ساتبا برای این نیروگاه‌ها مدت ۲۰ سال به طول می‌انجامد.

دولت می‌تواند به اتکای این روش تأمین مالی نسبت به واگذاری تدریجی پنل خورشیدی به کلیه مشترکان برق (به میزان یک کیلووات به ازای هر مشترک) به صورت رایگان و یا با دریافت حداکثر ۲۰ درصد هزینه آن، اقدام کرده و در قبال این اقدام، مشترک مکلف شود نسبت به حفظ و نگهداری پنل خورشیدی در طی عمر مفید آن (حداقل ۲۰ سال) و تولید برق اقدام و از برق تولیدی پنل خورشیدی برای تأمین بخشی از برق مورد نیاز خود استفاده کند.

در صورتی که در انتهای هر سال، میزان برق تولیدی پنل خورشیدی نسبت به کل مصرف برق مشترک خانگی در آن سال بیشتر باشد، برق تولیدی مازاد در اولین صورت‌حساب برق مشترک در سال بعد با نرخ روز تابلوی سبز بورس انرژی، تسویه و در صورتی که برق تولیدی از حد متعارف تولید پنل خورشیدی با توجه به عمر باقیمانده آن کمتر باشد با همان نرخ در اولین صورت‌حساب برق مشترک در سال بعد با او تسویه شود.

همچنین در صورتی که در ساخت‌وسازهای جدید، سازندگان بر اساس الزام قانونی، مکلف شوند که برای هر واحد مسکونی به میزان یک کیلووات نیروگاه خورشیدی در محل ساخت مسکن احداث کنند، سالانه به طور متوسط ۷۰۰ مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی اضافه خواهد شد.

صرفه‌جویی سالانه ۱۸ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی یا معادل آن سوخت مایع در نیروگاه‌های حرارتی، توسعه ظرفیت کارخانجات داخلی تولید پنل خورشیدی، افزایش پایداری شبکه برق سراسری و رفع ناترازی، افزایش امنیت انرژی، رفع ناترازی تولید و مصرف در فاصله زمانی کمتر، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و حفظ محیط زیست با کاهش سوخت‌هایی مانند مازوت، افزایش راندمان انرژی ازجمله موضوعات مهمی است که صنعت برف را به سمت استفاده بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر سوق می‌دهد.