طوفان‌ تهران «قرمز» بود یا «نارنجی»؟

گرچه هشدار قرمز هواشناسی بیش از دو رنگ دیگر جلب توجه می‌کند اما هر سطح از هشدار، حامل پیامی از خطرات احتمالی است. زرد، نارنجی و قرمز سه سطح هشدار هواشناسی است که بر اساس یک نظم و قاعده جهانی دسته بندی شده و صادر می‌شود. از سال ۹۹ هشدارهای هواشناسی بر خلاف رویه قبل که در قالب صدور اطلاعیه و اخطاریه خلاصه می‌شد، سطح‌بندی شد و رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا تاکید دارد که هر سطح از هشدار، متناسب با شرایط جوی و میزان آسیب‌پذیری فعالیت‌های مختلف، اهمیت ویژه‌ای دارد.

به گزارش ایسنا، هشدارهای سازمان هواشناسی کشور با هدف افزایش آگاهی عمومی و اطلاع‌رسانی دقیق و گسترده‌تر رنگی شد. در این میان اما توجه به هشدار قرمز به دلیل ماهیت پرخطرش، بیشتر از سایر سطوح است و دیگر سطوح یعنی هشدارهای زرد و نارنجی با توجه کمتری روبرو می‌شود این در حالیست که اگرچه دامنه خطر هشدار زرد و نارنجی کمتر است اما به هیچ وجه بی‌اهمیت نیست. در حقیقت اگر پدیده‌ای‌ خطر و خسارتی به دنبال نداشته باشد و صرفا یک پدیده جوی معمولی در نظر گرفته شود، در هیچ کدام از دسته‌بندی‌های هشدار قرار نمی‌گیرد و تنها در پیش‌بینی‌های روزانه هواشناسی به آن‌ اشاره خواهد شد.

رنگ‌بندی هشدارها ترکیبی از احتمال وقوع یک پدیده هواشناسی و میزان خسارت آن است. در حال حاضر اگر پدیده‌ای‌ داشته باشیم که خطر و خسارتی به دنبال نداشته باشد و صرفا یک پدیده جوی معمولی باشد در هیچ کدام از دسته‌بندی‌های هشدار قرار نمی‌گیرند و تنها در پیش‌بینی‌های روزانه هواشناسی به آن‌ها اشاره خواهد شد.

بر همین اساس بی‌توجهی به این هشدارها که گاه به طور ویژه برای گروه‌های خاص، مناطق مشخص یا فعالیت‌های خاصی صادر می‌شود، ممکن است خسارت‌های قابل توجه جانی و مالی به دنبال داشته باشد.

با این حال به نظر می‌رسد که درک عمومی از این نظام هشدار دهی با گذشت چندسال، هنوز با چالش‌هایی همراه است، به همین سبب در باور جمعی البته به اشتباه، تنها هشدار قرمز است که از ارزشی برای توجه برخوردار است و دیگر سطوح جوانب احتیاط را یادآوری می‌کند این در حالیست که هر سطح از هشدار، متناسب با شرایط جوی و میزان آسیب‌پذیری فعالیت‌های مختلف اهمیت ویژه‌ای دارد.

صادق ضیاییان در گفت‌وگو با ایسنا درباره شدت طوفان اخیر تهران و بسنده کردن هواشناسی به صدور هشدار نارنجی اظهارکرد: طوفان شدیدی رخ داد اما در نظام هشداردهی بین‌المللی، تمایزی میان پدیده‌های بسیار فراگیر و کشنده با پدیده‌های میانه‌ وجود دارد. برای مثال برای حوادثی مانند سیل‌های بزرگ در خوزستان یا سیل‌های مانسونی که منجر به جان باختن ده‌ها نفر شد، هشدار قرمز صادر می‌شود. این موارد اتفاقاتی است که کل کشور را درگیر می‌کنند و رفع مشکلات ناشی از آن‌ها زمان‌بر است.

وی در پاسخ به این پرسش ایسنا که آیا سه رنگ هشدار زرد، نارنجی و قرمز برای مدیریت پدیده‌های جوی کافیست یا خیر؟ گفت: در شرایطی مانند طوفان اخیر تهران، نیروهای محلی توان رفع و رجوع مشکلات را داشتند و نیازی به بسیج کشوری نبود بنابراین سطح هشدار زرد یا نارنجی در چنین مواردی کفایت می‌کند. این سازوکار بر اساس استانداردهای جهانی تنظیم شده است و ابتکار داخلی نیست بنابراین در تمام دنیا از جمله در کشورهای پیشرفته‌ای مانند انگلستان، هشدارها در همین سه سطح رنگی زرد، نارنجی و قرمز صادر می‌شود.

هشدارهای هواشناسی چه زمان و بر چه اساسی رنگی شد؟‌
ضیاییان درباره روند تغییرات نظام هشداردهی در سال‌های اخیر اظهار کرد: پیش‌تر هر کشور برای خودش نظام هشداردهی متفاوتی داشت. برای نمونه آمریکا طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها از زرد تا بنفش را برای پدیده‌های مختلف به کار می‌برد یا انگلستان شیوه خاص خود را داشت اما حالا دنیا به این توافق رسیده است که همه کشورها با سه رنگ مشترک هشدار بدهند تا فهم متقابل و هماهنگی بین‌المللی بیشتر شود. به همین دلیل، از سال ۱۳۹۹ در ایران نیز هشدارهای هواشناسی را بر اساس این سه سطح رنگی صادر می‌شود. 

هیچ‌ یک از سه رنگ هشدار شوخی ندارد!

رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا ادامه داد: مردم باید هشدار نارنجی را جدی‌ بگیرند حتی در برخی موارد هشدار زرد نیز اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. میزان اهمیت هر هشدار بستگی به شرایط فردی و نوع فعالیت اشخاص دارد. برای مثال اگر کسی در بستر رودخانه فعالیت می‌کند حتی در صورت صدور هشدار زرد نیز باید فعالیت خود را متوقف کند یا فعالیت‌هایی مثل کار در ارتفاع در شرایط باد شدید در سطح هشدار زرد می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

ضیاییان تاکید کرد: به همین دلیل لازم است که مردم و دستگاه‌ها، متناسب با موقعیت و حساسیت فعالیت خود به هشدارهای هواشناسی توجه ویژه‌ای داشته باشند چراکه رعایت این هشدارها می‌تواند از بروز خسارات سنگین جانی و مالی جلوگیری کند.

پاسخ به یک اظهارنظر؛ هواشناسی به مدیریت بحران هشدار نداده بود؟ 
رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا در پاسخ به سخنان رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران، درباره هشدار سازمان هواشناسی  نیز گفت: هشدارهای زرد و نارنجی از روزهای قبل صادر شده بود؛ علیرغم اینکه نیاز به اطلاع‌رسانی مجدد نبود و دستگاه‌های اجرایی باید مجهز و آماده می‌شدند، با این وجود ساعت ۱۶ و ۳۰ دقیقه ۷ اردیبهشت ماه موضوع به سازمان مدیریت بحران اعلام شد این در حالیست که نخستین نشانه‌های این پدیده در شهر تهران حدود ساعت ۱۸ ظاهر شد بنابراین تقریباً یک ساعت و نیم تا دو ساعت قبل از شروع طوفان، اطلاع‌رسانی مجدد انجام شده بود. زیرنویس‌های تلویزیونی و رسانه‌ها نیز هشدارهای هواشناسی را منتشر کردند. 

ضیاییان در پایان با تأکید بر لزوم آمادگی دستگاه‌های امدادی و مدیریت بحران اظهار کرد: کار مدیریت بحران آمادگی است. 

به گزارش ایسنا، زمانی که سازمان هواشناسی هشدار سطح زرد صادر می‌کند به معنای این است که پدیده‌ای جوی رخ خواهد داد که ممکن است در سفرها و انجام کارهای روزمره اختلالاتی را ایجاد کند. هشدار زرد رنگ برای آگاهی مردم صادر می‌شود تا بتوانند آمادگی لازم را برای مواجهه با پدیده‌ای جوی که از حالت معمول کمی شدت بیشتری دارد، داشته باشند. از سوی دیگر مسئولان نیز در جریان این هشدارها قرار می‌گیرند تا اگر لازم باشد تمهیداتی را بیندیشند.

 هشدار سطح نارنجی شدت بیشتری از هشدار زرد رنگ دارد. در این نوع از هشدار پیش‌بینی می‌شود که پدیده‌ای جوی اثرات منفی به دنبال داشته باشد و خسارت‌های احتمالی را سبب شود. هشدار نارنجی رنگ جهت آماده‌باش دستگاه‌های مسئول برای مقابله با یک پدیده خسارت‌زا صادر می‌شود.

هشدار سطح قرمز بالاترین سطح هشدار است که ما پیش‌بینی می‌کنیم یک پدیده جوی می‌تواند خسارت‌های وسیعی به دنبال داشته باشد. از این‌رو با صدور هشدار قرمز به دستگاه‌های مختلف اعلام می‌کنیم که وارد عمل شوند و اقداماتی را برای کاهش خسارات وقوع پدیده‌های جوی انجام دهند.