طهرانچی: دانشگاه محل رشد انسان است

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم بزرگداشت مقام استاد تاکید کرد که دانشگاه باید به‌طور جامع به رشد انسان در سه حوزه دانایی، توانایی و گرایش بپردازد.

به گزارش ایسنا، طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم بزرگداشت مقام استاد با بیان اینکه همواره ما در دانشگاه با دو مفهوم «تغافل» و «هوشیاری» روبه‌رو هستیم، اظهار کرد: متأسفانه ما به‌صورت جدی با تغافل‌های بیش‌ از اندازه‌ای در موضوع دانشگاه و اتفاقاتی که در جامعه روی می‌دهد، مواجه هستیم. مسیری که امروز در حال طی کردن آن هستیم می‌تواند برای نظام آموزشی ما بسیار خطرناک باشد.

وی افزود: دانشگاه محل رشد انسان است. رشد انسان یک امر فردی و اجتماعی است. دانشگاه در سه حوزه دانایی، توانایی و گرایش انسان‌ها تلاش می‌کند. به عبارتی دانشگاه جهت‌دهنده دانایی، توانایی و گرایش است.

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه بعضی دوستان گلایه داشتند که فعالیت‌های ادبی و هنری که با خیال انسان سروکار دارد، کمتر در دانشگاه مورد توجه قرار می‌گیرد، گفت: به‌نظر می‌رسد این اشکال، یک اشکال ساختاری است؛ چراکه ما صرفاً در دانشگاه به مقام دانایی توجه داریم و کاری به بروز و ظهور و پرورش مقام خیال که به گرایش انسان ربط پیدا می‌کند، نداریم. دقیقاً مشابه نگاهمان به مقام توانایی انسان که به آن هم توجهی نمی‌کنیم. درحالی‌که دانشگاه جامع باید به هر سه حوزه بپردازد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: دانشگاه در دانایی با علم، در توانایی با مهارت و فناوری و در گرایش با فرهنگ مواجه است. لذا فرهنگ‌سازی یکی از اضلاع دانشگاه است. هم علم باید آموزش، پژوهش و کاربست داشته باشد و هم فناوری و فرهنگ. هم باید در مقام عقل، فراگیری، مشاهده و خردورزی صورت بگیرد و هم در مقام خیال.

طهرانچی معتقد است، بر این اساس و مطابق با فرمایشات مقام معظم رهبری، دانشگاه چهار نظام تربیتی، علمی، فناوری و فرهنگی دارد. منظور از نظام فرهنگی نیز، فعالیت فرهنگی نیست؛ بلکه تربیت قوه خیال است.

وی تصریح کرد: ما با غفلتی که داشتیم، دانشگاه را صرفاً یک سازمان آموزش در نظر گرفتیم که در آن، پژوهش و فناوری امری ثانویه قلمداد می‌شد. در این نظام، پرورش شاگرد محور اصلی فعالیت قرار می‌گیرد. پس در این دوره، ما وارد دوره جدیدی شدیم که در آن دانشگاه، «سازمان پژوهش» معرفی می‌شد. در این سازمان، ماده ۳ ارتقایی پیدا می‌کند که چیزی جز مقاله نمی‌شناسد. ماده‌های ۱ و ۲ که به ترتیب در مورد فرهنگ و آموزش هستند، نیز به حضور در چند کلاس بسنده می‌کنند.

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی تشریح کرد: آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها نیز چنین سیری را در آموزش عالی طی کرده‌اند اما آن‌ها با ورود به هرکدام از این سازمان‌ها در دوره جدید، سازمان قبلی را تعطیل نکردند. در یک گزارش آمریکایی که بین سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ منتشر شده بود، خواندم که فقط ۳ درصد دانشگاه‌های آمریکا به سازمان پژوهش تبدیل شده‌اند و عمدتاً «سازمان آموزش» هستند. درصد دیگری از این دانشگاه‌ها مثل MIT، سازمان فناوری هستند.

به گفته وی، در رویکردهای آموزشی خود همواره می‌خواهیم همه شبیه به هم کار کنیم، درحالی‌که خداوند نیز در خلقت تنوع ایجاد کرد.

طهرانچی بیان کرد: دیگر سازمان دانشگاه، «سازمان رشد اجتماع» است. فرهنگ جامعه زمانی اقتباسی می‌شود که مولد فرهنگ در کشور نداشته باشیم. برخی گله می‌کنند که چرا سبک زندگی ما تابع غرب شده است؛ باید پرسید ما برای مردم چه سبک زندگی‌ای تولید و عرضه کرده‌ایم؟ وقتی ما چیزی عرضه نکرده‌ایم، دانشگاه‌های غربی که وظیفه پرورش‌گری اجتماع را دارند، تولید و عرضه را به دست می‌گیرند. اگر جامعه‌ای می‌خواهد مسیر درستی را در پیش بگیرد، هر دانشگاه آن باید وظیفه‌ای را بر عهده بگیرد. اگر هر چهار وجه سازمان دانشگاه تأمین شود، در نهایت می‌توانیم به «سازمان تمدن‌ساز» برسیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اظهار داشت: حرکت‌های جدیدی که در نظام دانشی دانشگاه آزاد اسلامی در رابطه با گروه‌ها و دانشکده‌های موضوعی به جریان افتاده است، با هدف شکل‌گیری این مرزهاست. در نظر داریم سیستم دانشگاه را به تعادلی برسانیم که در آن سازمان‌های دقیقی شکل گرفته باشند.

وی عنوان کرد: محور اصلی «سازمان آموزش» دانشگاه، دانشجو، محور اصلی «سازمان پژوهش»، استاد، محور اصلی «سازمان فناور و کارآفرین»، صنعت، و محور «سازمان رشد»، جامعه است. در این میان باید توجه داشته باشیم که هرکدام از نظام‌های دانشگاهی جایگاه خود را دارند و جایگزین دیگری نیستند.

طهرانچی با بیان اینکه براساس آیه ۷۹ سوره آل‌عمران، پیامبر برای کتاب، حکم و دعوت به خود نیامده، بلکه به‌عنوان پرورشگر و مربی نازل شده است، تأکید کرد: اساتید نیز نباید دعوت به خود کنند، بلکه باید پرورش‌دهنده باشند. پرورش‌دهنده ربانی، کسی است که علم و دانش را تکامل می‌بخشد و نفس خود و دیگران را پرورش می‌دهد. فرهنگ و پرورش نیاز به ملازمت و همراهی دارد و با آموزش سر کلاس محقق نمی‌شود.

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی گفت: حقیقت علم از محکمات، رویکرد، پارادایم، شروع می‌شود و به عالم ختم می‌شود که او گزاره ارائه می‌دهد. معلوم نیز از ساحت، طبقه و لایه آغاز و به متعلّم ختم می‌شود که او هم گزاره‌ای دارد. مفهومی با عنوان «زیست‌بوم دانشگاه» وجود دارد که از آینده‌نگری، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، قالب، ابزار، فناوری، قوانین و راهبران تشکیل می‌شود که آن‌ها نیز گزاره دارند. دانشگاه زمانی تشکیل می‌شود که این سه گزاره بر هم منطبق شوند.

وی با بیان اینکه یکی از دانشکده‌های موضوعی دانشگاه آزاد، «دانشکده فرهنگ و زندگی» است، ادامه داد: دانشگاه و جامعه هر دو محیط زندگی هستند. پس ما نیازمند سبک زندگی هستیم که این دانشکده‌ها، تولیدکننده الگوی سبک زندگی خواهند بود. این دانشکده‌ها از جنس «نظام چهارم»، یعنی «سازمان پرورش‌گر جامعه» هستند.

طهرانچی اضافه کرد: دانشگاه محیط رشد، معاشرت و محیط مشترکی است که می‌تواند با یک صاعقه، از بین برود. بعضی انفکاک و بعضی دیگر اختلاط را توصیه می‌کنند و ما هیچ‌یک از این دو را نمی‌پذیریم. کما اینکه امام خمینی (ره) نیز انفکاک در دانشگاه را نپذیرفتند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: بر اساس حدیثی که هم از امام سجاد نقل شده و هم از امام باقر و هم امام صادق علیهم‌السلام، مصلحت هم‌زیستی سالم و معاشرت با مردم، جایی که تعایش و تعاشر است، این است که پیمانه‌ای در دست‌گیری، که دوسوم آن هوشیاری و یک‌سوم آن تغافل اما بعضی از اساتید سر کلاس صد در صد تغافل می‌ورزند و اظهار می‌کنند که ما درس خود را می‌دهیم و باقی‌اش به ما مربوط نیست. دانشگاه محل تغافل، که غفلت‌ورزی عامدانه است، نیست.

طهرانچی با تشریح جایگاه زن در نگاه قرآن کریم، عنوان کرد: قرآن کریم زمانی که در مورد دانشمندان و صاحبان علم سخن می‌گوید، شما نکته‌ای در مورد زن یا مرد بودن آن‌ها در عبارت «اولی‌العلم» نمی‌بینید. همچنین در «عمل صالح» نیز تفاوتی میان زن و مرد قائل نیست. حتی در رسیدگی به مستضعفان نیز قائل به توجه به همه، اعم از زن و مرد است؛ اما در جایی مثل برشمردن صفات مردمان، دو نوع خصلت برای هریک برمی‌شمارد. کمال یکی است، اما مسیر رسیدن به کمال برای زن و مرد متفاوت است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: واقعیت‌ها را در محیط دانشگاه ببینیم و از تغافل مطلق بپرهیزیم. تغافل، یک‌سوم و هوشیاری، دوسوم توجه ما به محیط دانشگاه را باید شکل دهد تا بتوانیم موانع رشد را از میان برداریم.