کاهش عوارض شیمی درمانی با نانودارورسان‌های هدف‌گیر سرطان

تیمی از پژوهشگران مؤسسه MIT موفق شده است با بهره‌گیری از فناوری میکروسیالات، نانوذرات دارویی ضدسرطان را سریع‌تر و ایمن‌تر از قبل تولید کند. این نانوذرات می‌توانند دارو را مستقیم به بافت تومور برسانند و عوارض شیمی‌درمانی را کاهش دهند. این پیشرفت مسیر را برای آزمایش‌های انسانی هموار می‌کند.

به گزارش ایسنا، در گام مهمی به‌سوی درمان‌های شخصی‌سازی‌شده و مؤثرتر در حوزه سرطان، پژوهشگران مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) موفق شده‌اند فرآیند ساخت نانوذرات دارورسان را که به‌صورت خاص تومورهای سرطانی را هدف قرار می‌دهند، متحول کنند. این نانوذرات که از طریق روشی موسوم به چیدمان لایه‌به‌لایه (Layer-by-Layer) طراحی می‌شوند، قابلیت حمل داروهای ضدسرطان را داشته و در مطالعات پیش‌بالینی روی موش‌ها عملکرد بسیار موفقی داشته‌اند.

پائولا هموند، استاد برجسته موسسه MIT و نویسنده ارشد این مطالعه، که با همکاری دارل اروین از مؤسسه اسکریپس انجام شده، می‌گوید: ما در سال‌های اخیر موفقیت‌های چشمگیری در مدل‌های حیوانی به‌ویژه در زمینه درمان سرطان تخمدان با استفاده از این نانوذرات به‌دست آورده‌ایم، اما تولید گسترده آن‌ها برای استفاده انسانی همواره چالش‌برانگیز بوده است.

روش کلاسیک تولید این نانوذرات شامل افزودن متوالی لایه‌هایی از پلیمرهای با بار مثبت و منفی بود که در هر مرحله نیاز به پاک‌سازی دقیق داشت تا باقی‌مانده‌های پلیمری حذف شوند. این روند، زمان‌بر، پرهزینه و به سختی قابل صنعتی‌سازی بود.

در این نوآوری جدید، این تیم پژوهشی از دستگاه میکروسیالات (Microfluidic device) استفاده کرده‌اند که اجازه می‌دهد لایه‌ها به‌صورت متوالی و دقیق، حین جریان یافتن ذرات در کانال‌های ریز به آن‌ها اضافه شوند. با این روش، مقدار دقیق پلیمر مورد نیاز برای هر لایه محاسبه و مصرف می‌شود که نه‌تنها موجب صرفه‌جویی در مواد مصرفی می‌شود، بلکه گام‌های پرزحمت خالص‌سازی را نیز حذف می‌کند.

ایوان پیرس، محقق فوق‌دکتری در بیمارستان بریگام اند وومنز و نویسنده همکار این مقاله، می‌گوید: این روش هم‌راستا با الزامات استانداردهای تولید دارویی مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا (GMP) طراحی شده و خطای انسانی را به حداقل می‌رساند. به این ترتیب می‌توان نوآوری‌ها را با سرعت بیشتر به مرحله آزمایش انسانی رساند.

در این فرآیند جدید، تنها در چند دقیقه می‌توان حدود ۱۵ میلی‌گرم نانوذره دارویی تولید کرد، در حالی که همین میزان با روش قبلی نزدیک به یک ساعت زمان می‌برد. این تحول، چشم‌انداز تولید صنعتی و ورود به فاز کارآزمایی بالینی را واقع‌بینانه کرده است.

برای ارزیابی عملکرد نانوذرات تولیدشده با این روش، پژوهشگران آن‌ها را با مولکول اینترلوکین-۱۲ (IL-۱۲) بارگذاری کردند؛ ترکیبی که در مطالعات پیشین در مهار رشد تومورهای تخمدان در مدل‌های موشی مؤثر واقع شده بود. این نانوذرات جدید توانستند به بافت تومور متصل شوند بدون آن‌که وارد سلول‌های سرطانی شوند و از طریق فعال‌سازی سیستم ایمنی بدن در محل تومور، باعث کند شدن رشد آن و در برخی موارد حتی بهبود کامل در مدل‌های حیوانی شدند.

این تیم پژوهشی با پشتیبانی مرکز نوآوری فناوری دشفاند (Deshpande Center) در MIT به دنبال راه‌اندازی یک شرکت نوپا برای تجاری‌سازی این فناوری هستند. آن‌ها امیدوارند این نانوذرات بتوانند در درمان سرطان‌های دیگر از جمله گلیوبلاستوما نیز به کار گرفته شوند.