موانع اصلی تأمین نهاده‌های دامی در کشور چیست؟

دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور، ضمن اشاره به مشکلات سامانه‌های جامع تجارت و صدور مجوزهای وزارت جهاد کشاورزی و کندی و قطعی این سامانه‌ها که از موانع اصلی تأمین نهاده‌های دامی قلمداد می‌شود، تهدید جدی برای پایداری تولید پروتئین در کشور را تحریم‌ها، تاخیر در پرداخت‌های ارزی و انحصار فزاینده در واردات دانست.

محمدرضا کلامی - دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره سامانه بازارگاه و تاثیر آن در بازار نهاده اظهار کرد: سامانه بازارگاه در واقع اهرم کنترلی وزارت جهاد کشاورزی برای تنظیم بازار محصولات کشاورزی و جلوگیری از افزایش کاذب قیمت‌ها در بازار و بیشتر ناظر برفعالیت تامین کنندگان کالاهاست. بیشترین مشکل تامین کنندگان نهاده‌های دامی در حوزه سامانه‌ای مربوط به سامانه جامع تجارت و سامانه صدور مجوزهای خارجی وزارت جهاد کشاورزی است که معمولا با گشایش ثبت سفارش‌ها و تعدد کاربران با محدودیت، کندی و قطعی مواجه می‌شود و اجازه اعمال کنترل‌های غیر سامانه‌ای مانند انجام هر گونه ویرایش نام، بانک، مبدا، ذینفع و ... را نمی‌دهد و منوط به درخواست کتبی و اخذ مجوز استثناء کرده که باعث ایجاد صف‌های طولانی ارباب رجوع، تاخیر در تامین کالا و ... می‌شود.

وی همچنین در خصوص مبدا تامین نهاده‌های مورد نیاز کشور گفت: مهمترین کشورهای تامین کننده نهاده های دام طیور در بنادر شمال کشور روسیه و قزاقستان و در بنادر جنوب کشورهای آمریکای جنوبی به خصوص برزیل و آرژانتین و همچنین کشورهای کانادا و اوکراین هستند که هر چند به غیر از کشور اوکراین سایر این کشورها دارای مناسبات سیاسی و تجاری مناسبی با کشورمان هستند اما به طور خلاصه مسائل و مشکلات ناشی از تحریم، تاخیر پرداخت‌های ارزی و نارضایتی فروشندگان در مبادی تامین، محدودیت‌های فصلی و قوانین داخلی برخی تامین کنندگان و مشکلات سیاسی مانند جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اخیر با رژیم صهیونیستی از مهمترین ریسک‌ها در ارتباط با تامین کنندگان خارجی نهاده‌های دامی است.

کلامی درباره موضوع کشت فراسرزمینی در برخی کشورها که به عنوان راهی برای تأمین بلندمدت نهاده‌ها مطرح کرد و گفت: این امر نیازمند تدوین یک طرح تحقیقاتی گسترده و جامع از سوی وزارت جهاد کشاورزی است که با در نظر گرفتن کشورهای مورد نظر، شرایط اقلیمی، عوامل و هزینه‌های تولید، مزیت‌های نسبی و سایر فاکتورهای مهم به یک جمع بندی جامع رسیده و با قرار دادن آن در بوته مقایسه با شرایط حال حاضر تامین نهاده و چالش‌های آن در قالب یک طرح بلند مدت، هدف دار و مزیت محور در صورت صلاحدید اقدام کند.   

وی در پاسخ به این پرسش که اگر نوسانات ارزی یا بحران جهانی مثل جنگ در دریای سرخ یا اوکراین تشدید شود، تأثیرش بر روند واردات و قیمت‌ها چه خواهد بود؟ گفت: بدون شک شرایط جنگی دنیای تجارت را دچار التهاب می‌کند و صنعت غذا به دلیل تاثیر مستقیم بر جغرافیای انسانی کشورها دستخوش تکانه‌های دو چندانی می‌شود. ما بر این اعتقادیم که دولت در سیاست‌گذاری خود برای شرایط ویژه جنگی باید بر دو بخش تسهیل‌گری و تجهیز و حمایت از بخش خصوصی اهتمام ورزد؛ امری که هر چند با ایجاد عزم ملی ناشی از عرق به وطن در طول جنگ تحمیلی اخیردر همه اقشار و به خصوص بخش خصوصی به عنوان سربازان اقتصادی کشور مشاهده شد، اما متاسفانه به نظر می‌رسد دوباره با برقراری آتش بس نه تنها به بوته فراموشی سپرده شده است بلکه پالس‌های ناامید کننده اخیر در عدم پرداخت مطالبات ارزی وارد کنندگان پس از ۹ ماه در مقابل حمایت‌های سوال بر انگیز از برخی شرکت‌های دولتی برای تامین نیاز جاری بازار، خطری بالقوه برای آینده صنعت دام و طیور و صنایع وابسته و در نهایت سبد کالای پروتئین ملت است، چرا که در حال حاضر نهاده‌های بسیاری از وارد کنندگان در بنادر به دلیل عدم تخصیص ارز و پرداخت پول فروشنده در کشتی‌ها دپو شده و تخلیه نمی‌شود و مشمول هزینه‌های بسیار بالای دموراژ ( روزانه ۳۰ هزار دلار برای یک کشتی پاناماکس ۶۰ هزار تنی) است و در این شرایط سپردن ماموریت خرید نیاز عادی و مصرف تنظیم بازاری نهاده به شرکت‌های دولتی امری فرای منطق عقلایی است.

دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور، در خصوص اینکه واردات نهاده‌ها در انحصار تعدادی شرکت خاص است یا خیر ؟ گفت:علیرغم تلاش‌های چند سال اخیر اتحادیه واردکننده نهاده‌های دام و طیور ایران در انحصار زدایی و افزایش مشارکت شرکت‌های کوچک و متوسط در تامین نهاده با هدف صرفه جویی ارزی و تامین بهینه نهاده، متاسفانه سیاست‌های ارزی دولت و وزارت جهاد کشاورزی در ماه‌های اخیر به استناد آمار بیانگر افزایش ضریب تمرکز و انحصار در این حوزه و دولتی شدن است که می تواند تهدیدی جدی بر پایداری تولید در سبد کالای پروتئین کشور قلمداد شود.

کلامی در پایان درباره توانایی خودکفایی ایران در تامین نهاده‌های دامی تصریح کرد: در حوزه عمده‌ترین نهاده‌های دامی از جمله دانه و کنجاله سویا، ذرت و جو متاسفانه کشورمان خودکفا نیست و نیازمند واردات است؛ تولید محصول جو در کشوربه دلیل مشابهت به گندم تحت تاثیر سیاست‌های حمایتی طرح خودکفایی گندم است و معمولا کشاورزان کشت گندم با نرخ خرید تضمینی ۲۰ هزار و ۵۰۰ تومان را به تولید جو با سقف نرخ مصوب ۱۱ هزار و ۳۰۰ تومان ترجیح می‌دهند و در بهترین حالت باید  ۵۰ درصد جو مورد نیاز کشور از خارج تامین شود. تولید ذرت و سویا نیز به دلیل آب بری فراوان این محصولات در کشورمان با وجود بحران آبی مزیت اقتصادی ندارد و لذا در این محصولات نیز همچنان نیازمند واردات هستیم.