تئاتر خیابانی نیاز به بازنگری دارد

یک استاد دانشگاه معتقد است که تئاتر خیابانی و نمایش‌هایی که در فضای بیرونی اجرا می‌شوند، هم از لحاظ رویکردهای هنری و هم از لحاظ ویژگی‌های بیانی، نیاز به بازنگری دارند.

سعید اسدی در گفتگویی با ایسنا درباره وضعیت تئاتر خیابانی با توجه به برگزاری چند جشنواره در این حوزه گفت: این مسئله تابع نگرش کلی ما نسبت به تئاتر خیابانی است. تئاتر خیابانی و نمایش‌هایی که در فضای بیرونی اجرا می‌شوند هم از لحاظ رویکردهای هنری و هم از لحاظ ویژگی‌های بیانی نیاز به بازنگری دارند. ما با سنت خودساخته ایرانی مواجه‌ایم که مدام در نمایش‌ فعالان تئاتر خیابانی رخ می‌دهد اما با جوهره اصلی تئاتر خیابانی تفاوت دارد چون متناسب با شرایط فرهنگی و سیاسی ایران شکل گرفته است.

وی ادامه داد: از لحاظ زیبایی‌شناسی، ویژگی‌های بیانی و فرم‌ها و ژانرها نیاز به بازنگری دارند. این بازنگری نباید فقط در جشنواره‌ها اتفاق بیفتد بلکه در طول سال باید پژوهش‌هایی درباره شکل‌های ممکن تئاتر خیابانی انجام شود، با نگاه نقادی و نظریه‌پردازی و آموزش متفاوتی برای این نمایش‌ها در نظر گرفته شود تا بازتاب آن را در جشنواره‌ها ببینیم. 

مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی درباره حایگاه جشنواره‌های خیابانی و تاثیر این جشنواره‌ها بر روند کلی نمایش خیابانی در ایران توضیح داد: یکی از اتفاقات مثبت در جشنواره شهروند لاهیجان این است که یک شهر خودش برگزارکننده جشنواره باشد و رفته رفته مردم را درگیر کند و جشنواره به نماد فرهنگی شهر تبدیل شود و بتواند جذب گردشگر کند. 

اسدی افزود: این جشنواره‌ها باعث می‌شوند نهادهای شهری مانند شهرداری‌ها ترغیب شوند تا بر تئاتر به ویژه تئاتر خیابانی که جلوه‌های بیرونی پررنگی دارد، سرمایه‌گذاری کنند. جشنواره‌هایی مثل مریوان و لاهیجان، یک شهر را درگیر می‌کنند و به بلوغ خود نزدیک می‌شوند. با این حال، باید مزیت‌های دیگری هم به این جشنواره‌ها اضافه شود، از جمله معرفی بهتر در فضای داخلی تا مردم به خاطر جشنواره به یک شهر سفر کنند. اگر این اتفاق بیفتد، دستاوردی مهم و بزرگ برای جشنواره‌هایی مانند لاهیجان خواهد بود. 

او درباره بین‌المللی شدن جشنواره‌هایی مانند شهروند لاهیجان هم گفت: این‌که یک جشنواره ملی بخواهد بین‌المللی شود، مسیر مشخصی دارد. حضور گروه‌های خارجی کافی نیست؛ بخش بین‌الملل باید شامل تبادل تجربه، گفت‌وگوی میان فرهنگ‌ها و شیوه‌ها و نگرش‌های هنری باشد. مهم‌تر از همه، ظرفیت‌های تئاتر ملل باید آشکار شود و امکان تبادل آثار فراهم گردد. 

اسدی ادامه داد: در برخی جشنواره‌ها، این تبادل آثار حتی می‌تواند جنبه اقتصادی و مالی داشته باشد و به تئاتر ملی و معرفی آثار دیگر کشورها کمک کند. برای این کار علاوه بر گروه‌های خارجی، دعوت از ایجنت‌ها، مدیران فستیوال‌ها و مدیران تئاتری که قدرت جذب و تورهای جهانی دارند، ضروری است. 

وی با اشاره به محدودیت‌های موجود در ایران اضافه کرد: در ایران به دلایل بودجه‌ای و ملاحظات فرهنگی، این امکان محدود است و معمولا رخداد بین‌المللی جشنواره‌ها ناقص است بنابراین اگر جشنواره با قوت ملی و اهداف فرهنگی و هنری مشخص تقویت شود، بهتر از آن است که به صورت ناکاملی بین‌المللی برگزار شود. به نظر من، تمرکز بر تقویت جشنواره ملی و کیفیت آثار، زمینه را برای توسعه پایدار و اثرگذاری فرهنگی فراهم می‌کند و بهتر است اولویت اصلی این باشد تا بعدا بتوان در سطح بین‌المللی هم گام برداشت.