| |
معلمی؛ حرفه‌ای که در همکاری زنده می‌ماند
شعار امسال روز جهانی معلم، «بازتعریف معلمی به‌عنوان یک حرفه همکاری‌محور و مشارکتی» است؛ شعاری که در نگاه نخست، ساده و تکراری به نظر می‌رسد اما اگر لایه‌های آن را بشکافیم، عمق یک تحول بنیادین در آموزش را آشکار می‌کند.
به گزارش ایسنا، حجت‌اله طالبیان‌بروجنی، کارشناس آموزشی در یادداشتی به این مناسبت نوشت: شعار امسال روز جهانی معلم، «بازتعریف معلمی به‌عنوان یک حرفه همکاری‌محور و مشارکتی» است؛ شعاری که در نگاه نخست، ساده و تکراری به نظر می‌رسد اما اگر لایه‌های آن را بشکافیم، عمق یک تحول بنیادین در آموزش را آشکار می‌کند.
این شعار درواقع پاسخی است به بحرانی که بسیاری از نظام‌های آموزشی جهان با آن دست‌به‌گریبان‌اند؛ تنهایی مزمن معلمان در کلاس درس و غیبت فرهنگ همکاری در ساختار آموزش.
در بسیاری از کشورها ازجمله ایران، معلم همچنان در کلاس خود تنهاست؛ او باید هم طراح باشد، هم مجری، هم ارزیاب و هم مشاور. این تنهایی، فشار روانی و حرفه‌ای زیادی را تحمیل می‌کند و درنهایت کیفیت آموزش را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. پژوهش‌های جهانی نشان داده‌اند که هیچ‌یک از تغییرات آموزشی پایدار نبوده‌اند؛ مگر آنکه معلمان در طراحی و اجرای آن، نقش فعال و مشارکتی ایفا کرده باشند.
به‌بیان‌دیگر، راهی که معلمان با اراده و همکاری خود طی می‌کنند، بسیار اثربخش‌تر از نسخه‌هایی است که بیرون از کلاس برای‌شان پیچیده می‌شود.
اما همکاری، تنها یک «روش» نیست؛ یک «فرهنگ» است. در فرهنگی که یادگیری به‌عنوان یک ارزش جمعی شناخته می‌شود، معلمان می‌آموزند که بازخوردگرفتن نشانه ضعف نیست، بلکه بخشی از رشد حرفه‌ای است. در چنین فرهنگی، اشتباه‌کردن، آغاز یادگیری است؛ گفت‌وگو، ابزار اصلی توسعه است و مشاهده تدریس همکاران، فرصتی برای ارتقای کیفیت آموزش است؛ نه تهدیدی برای جایگاه فردی.
تغییر پایدار در آموزش، از دل این فرهنگ برمی‌خیزد، نه از بخش‌نامه‌ها و طرح‌های کوتاه‌مدت.
نمونه روشن این نگاه را می‌توان در الگوی «درس‌پژوهی» در ژاپن دید؛ جایی که معلمان، یک‌سال تمام را صرف کار روی یک درس خاص می‌کنند. آنها بارها طراحی می‌کنند، اجرا می‌کنند، مشاهده می‌کنند و اصلاح می‌کنند. برای ناظران بیرونی شاید این کار افراطی یا حتی غیرضروری به نظر برسد، اما واقعیت این است که همین تمرکز گروهی بر یک موضوع کوچک، به انباشت دانش حرفه‌ای و رشد تدریجی مهارت معلمان منجر می‌شود. این انباشت، نه در کتاب‌های درسی و نه در دوره‌های ضمن خدمت مقطعی شکل نمی‌گیرد؛ بلکه تنها در بستر همکاری عمیق و مستمر امکان‌پذیر است.
شعار روز جهانی معلم در سال ۲۰۲۵ درحقیقت می‌خواهد یک مرز روشن را یادآور شود؛ معلمی اگر قرار است یک «حرفه» باشد، باید دانشی جمعی داشته باشد، نه فردی. حرفه‌ای که دانش آن در تعامل، گفت‌وگو و کار مشترک تولید و بازتولید شود، حرفه‌ای زنده و پویا خواهد بود. اما اگر معلم همچنان در جزیره‌ای منفرد بماند و یادگیری او به کارگاه‌های کلیشه‌ای محدود شود، آموزش به تکرار فرساینده‌ای بدل خواهد شد که، نه برای معلم انگیزه‌ای می‌گذارد، نه برای دانش‌آموز معنا.
جمع‌بندی این نگاه ساده است، اما عمیق؛
-باید معلمی را از یک فعالیت فردی و ایزوله، به یک حرفه جمعی و همکاری‌محور بازتعریف کرد.
- باید ساختارهای مدرسه و سیاست‌های آموزشی به‌گونه‌ای طراحی شوند که همکاری، بازخورد و یادگیری مشترک بخشی از زندگی روزانه معلمان شود.
- باید جامعه بپذیرد که هیچ اصلاح پایداری در آموزش، بدون همکاری معلمان امکان‌پذیر نیست.
این همان پیام پنهان در شعار امسال است؛ پیامی‌که اگر جدی گرفته شود، می‌تواند به بازسازی امید در حرفه معلمی و بهبود واقعی در کیفیت آموزش منجر شود.
