عندالاستطاعه یا عندالمطالبه؟

«اگر برای زنی که خانه‌دار است، یک شرایط مالی ایجاد کردیم و این زن و شرایط اقتصادی او را دیدیم، اگر خدماتی که زن در خانه ارائه می‌دهد ارزش‌گذاری شد، اگر توانستیم برای زنی که در آستانه طلاق است و توانمندی اقتصادی ندارد، چاره‌ای اندیشیده شود و راهکار داشتیم، می‌توانیم به بحث مهریه بپردازیم. »

به گزارش ایسنا، جامعه نخبگان و کنشگران حوزه زن و خانواده باید صدایشان را به مسئولان و مراجع برسانند. سمیه سادات حسنی حلم وکیل پایه یک دادگستری، کنشگر حوزه زنان، عضو شورای مرکزی کانون تکریم زن و خانواده با بیان این مطالب به «ایران» می‌گوید: «ان‌شاءالله فراکسیون زنان مجلس روز چهارشنبه در جلسه‌ای به بررسی قانون مهریه می‌پردازد، مشکلی که داریم این است که متأسفانه صدای زنان بلند نیست. 
در حال حاضر برخی از مردان که واقعاً هم مشکلاتی در زمینه پرداخت مهریه دارند، به بیوت علما مراجعه می‌کنند و مسائل خودشان را مطرح می کنند. این کنشگر حوزه زنان با بیان اینکه به نظر من باید به دو مشکل به شکل جدی پرداخت، در مورد این مشکلات چنین توضیح می‌دهد: «یکی اینکه زنان بویژه زنان کنشگر که دغدغه حل مسائل در چهارچوب نظام و شرع را دارند از علما بخواهند به این مسائل ورود پیدا کنند، به هر حال برخی از مسائل در دستان علماست چون برای تغییر و ایجاد قوانین جدید به پشتوانه فقهی نیاز داریم. جامعه زنان باید این موارد را از علما و مراجع بخواهد و مشکلات را منتقل کند.
در مرحله دوم وظیفه مسئولان است که در زمینه مسائلی از این دست که به دو طیف زنان و مردان در جامعه مربوط است از خودشان بپرسند چقدر صدای طرف مقابل را شنیده‌اند و از آنها دعوت کنند و صحبت‌هایشان را بشنوند، این به حل بهتر مسأله کمک خواهد کرد.» عضو شورای مرکزی کانون تکریم زن و خانواده با اشاره به اینکه در شرایط فعلی مطرح شدن مسائلی از قبیل قانون مهریه به صلاح نیست، می‌گوید: «مسائلی از این دست باعث آشفتگی اجتماعی خواهد شد. به‌ فرض این مسأله مشکل دارد و ما می‌دانیم باید حل شود، ولی امروز اصلاً شرایط حل آن فراهم نیست. باید قانونی درست، منصفانه و عادلانه تصویب شود و طرفین را ببیند. اگر برای زنی که خانه‌دار است، یک شرایط مالی ایجاد کردیم و این زن و شرایط اقتصادی او را دیدیم، اگر خدماتی که زن در خانه ارائه می‌دهد ارزش‌گذاری شد، اگر توانستیم برای زنی که در آستانه طلاق است و توانمندی اقتصادی ندارد، چاره‌ای اندیشیده شود و راهکار داشتیم، می‌توانیم به بحث مهریه بپردازیم. ما می‌خواهیم دخترانمان را برای ازدواج تشویق کنیم با این شرایط چطور باید آنها را برای ازدواج، مادری و فرزندآوری متعدد تشویق کنیم، بنابراین به نظرم در شرایط فعلی با مشکلاتی که جامعه زنان دارد دستکاری این موضوع اصلاً به نفع زنان و خانواده نیست.»

لزوم آگاهی بخشی پیش از ازدواج
این حقوقدان با تأکید بر اینکه شرایط اقتصادی و بالا رفتن قیمت سکه شرایط نامناسبی برای مردانی که مجبور به پرداخت مهریه هستند ایجاد کرده است، می‌گوید: «تنها چاره آگاهی‌بخشی است. این آگاهی می‌تواند اجباری و قانونی باشد، یعنی دفاتر ثبت ازدواج مکلف باشند قبل از عقد یک مشاوره یکی دوساعته اختصاصی برای زوجین برگزار کنند. هر چند حالا هم محضردار مکلف است موارد عقدنامه را به طرفین تفهیم کند اما آیا این تفهیم اتفاق می‌افتد؟ آیا مرد می‌داند که باید مهریه را پرداخت کند؟ من مردان زیادی را دیده‌ام که وقتی می‌پرسم چرا مهریه را قبول کردید می‌گویند به ما گفتند کی داده و کی گرفته است. یعنی او نمی‌داند به محض قبول ۵۰۰ سکه از همان لحظه عقد بدهکار شده است.» حسنی حلم با تأکید بر اینکه بر اساس سامانه‌های موجود ثبت اطلاع از اموال مرد آسان است، می‌گوید: «این سامانه‌ها می‌توانند به زن اعلام کنند، مرد در حال حاضر چه توانایی مالی دارد و زن با علم به دارایی مرد ازدواج را قبول می‌کند، یعنی می‌داند مهریه‌ای که نوشته شده هیچ پشتوانه‌ای ندارد. از طرف دیگر مردی هم که مهریه را قبول می‌کند باید مدل پرداخت آن را مشخص کند. بنا به شرایط مالی و شأنیت هر زوج مدل پرداخت نوشته می‌شود. 
با این شرایط مرد هم متوجه می‌شود با دینی واجب الادا-حقی که به جا آوردن آن لازم است- روبه‌روست، باید آگاهی بخشی را جدی بگیریم. گنجاندن مشاوره‌های قانونی که بار مالی هم ندارد، هزینه‌اش از خوردن یک پیتزا هم کمتر است. هر دو طرف نسبت به حقوق و تکالیف خود آگاه می‌شوند و اگر قرار است شروطی هم نوشته شود با آگاهی خواهد بود.» عضو شورای مرکزی کانون تکریم زن و خانواده با تأکید بر لزوم استفاده از نظر مشاور در تعیین شروط با عقد، می‌گوید: «این شروط هم باید با کمک یک مشاوره حقوقی و با نگاه خانواده محور در نظر گرفته شود.
 او شرایط زوجین را می‌بیند زنی که دکترا می‌خواند با زن خانه‌داری که فاقد پشتوانه اقتصادی است شرایط یکسانی ندارند، بنابراین با توجه به شرایط خانواده و زوجین هم مهریه و هم شروط پیشنهاد داده می‌شود.» او با اشاره به اینکه هیچ مردی مهریه را به زور قبول نمی‌کند، می‌گوید: «مردان صغیر و محجور نیستند، خودشان می‌توانند بسنجند که چه قدر توان پرداخت مهریه را دارند، پس نمی‌شود در دیونی که مرد خودش آگاهانه و کاملاً مختار با بلوغ فکری تعهدی را امضا کرده است، بگوییم نمی‌خواهد این تعهد را پرداخت کنید و هر وقت داشتید آن را بپردازید، این کار باعث بی‌نظمی‌در همه قراردادهای جامعه می‌شود.
 اگر قرار باشد هر کسی به ذمه خودش تعهدی را بر عهده بگیرد و راحت از زیر بار پرداخت آن شانه خالی کند با بی‌نظمی‌مواجه می‌شویم.» این کنشگر حوزه زنان با بیان اینکه بعد از انقلاب، بحث اصلاح ارث با کمک کنشگران و نخبگان جامعه زنان، نمایندگان مجلس و فتوای مستقیم رهبر انقلاب حل شد توضیح می‌دهد: «به نظرم کنشگران و نخبگان جامعه زنان باید نقش خود را نشان بدهند، مانند همان کاری که در بحث اصلاح ارث انجام دادند. اگر کنشگران نتوانند مشکلات کف میدان را به مسئولان برسانند، ناموفق بوده‌اند. 
مگر چند زن نماینده مجلس هستند و چند نفر از کسانی که در حوزه تخصصی زنان و خانواده ورود کرده‌اند در مسئولیت‌های اجرایی حضور دارند تا مشکلات جامعه را منعکس کنند. دفاتر مدیران بیشتر محل رفت و آمد مردان است بنابراین وظیفه کنشگران و نخبگان جامعه زنان است که آنها را از مشکلات جامعه مطلع و علما برای مسائل زنان هم در حوزه خانوادگی و هم در حوزه اجتماعی چاره‌اندیشی  کنند. هرچند برخی از موارد مثل ضرورت اشتغال زنان نوظهور است. ولی برخی مسائل مثل مهریه از ۱۴۰۰ سال قبل مطرح بوده و در قرآن هم به عنوان هدیه و پیشکش مطرح شده است.» 
حسنی حلم می‌گوید: «مهریه‌ای که امروز خانواده‌ها بر آن تأکید می‌کنند، صرفاً به معنای اولیه مهریه نیست. آنها می‌خواهند دو ابزار را در اختیار بگیرند یک اینکه مهریه کمکی در بحث طلاق باشد تا مرد راحت و احساسی و هیجانی زن را طلاق ندهد. چون اگر مرد حقوق مالی زن را ادا کند، هر وقت که بخواهد می‌تواند زن را طلاق بدهد. از طرف دیگر هم اگر طلاق اتفاق افتاد زن از نظر مالی پشتوانه‌ای داشته باشد. بنابراین باید برای این دو مشکل چاره‌ای بیندیشیم و گرنه ما هم مهریه را ابزار خوبی نمی‌دانیم ولی همین ابزار نه چندان کارآمد نصف و نیمه در برخی از موارد کارگشاست.»