«کلستروم گاوی» راهی تازه برای تقویت ایمنی ورزشکاران

ورزش منظم می‌تواند برای سلامت بدن مفید باشد؛ اما تمرینات سنگین و طولانی‌مدت در بسیاری از ورزشکاران موجب تضعیف سیستم ایمنی و افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی می‌شود. همین مسئله پژوهشگران را به جستجوی راهکارهای تغذیه‌ای و مکملی سوق داده است.

به گزارش ایسنا، سیستم ایمنی بدن همان خط دفاعی در برابر ویروس‌ها، باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زاست. وقتی فرد ورزش‌های سبک یا متوسط انجام می‌دهد، این سیستم تقویت می‌شود و احتمال ابتلا به عفونت کاهش می‌یابد. اما در نقطه مقابل، تمرینات سخت و طولانی می‌تواند تعادل بدن را بر هم بزند. ورزشکارانی که در رشته‌های استقامتی مثل دوهای طولانی یا شنا فعالیت می‌کنند، بیشتر از دیگران در معرض بیماری‌های دستگاه تنفسی قرار می‌گیرند. این بیماری‌ها نه‌تنها سلامت فرد را تهدید می‌کند، بلکه روند تمرین و حضور در مسابقات را نیز مختل می‌سازد. به همین دلیل، یافتن روش‌هایی برای پیشگیری از ضعف ایمنی در این گروه اهمیت زیادی دارد.

در سال‌های اخیر توجه پژوهشگران به کلستروم گاوی یا همان آغوز جلب شده است. آغوز اولین شیری است که گاو پس از زایمان تولید می‌کند و سرشار از پروتئین‌ها و ترکیبات ایمنی‌زا است. مطالعات نشان داده‌اند که کلستروم در مقایسه با شیر معمولی چندین برابر بیشتر حاوی آنتی‌بادی‌ها و پروتئین‌های ضد میکروبی است. همین ویژگی باعث شده که پژوهشگران به بررسی مصرف آن به عنوان یک مکمل غذایی برای تقویت سیستم ایمنی انسان، به‌ویژه در ورزشکاران، علاقه‌مند شوند. پرسش اصلی این است که آیا مصرف کلستروم می‌تواند اثرات منفی ورزش شدید بر بدن را جبران کند و ورزشکار را در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر سازد یا خیر.

در این خصوص، غزاله اسلامیان از گروه تغذیه سلولی مولکولی دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به همراه دو همکار خود مطالعه‌ای را طراحی و اجرا کرده‌اند. آنان با مرور پژوهش‌های گذشته، اثرات مکمل کلستروم بر سیستم ایمنی ورزشکاران را بررسی کردند تا روشن شود این ترکیب طبیعی چه نقشی در سلامت و عملکرد بدنی ورزشکاران ایفا می‌کند.

برای انجام این پژوهش، تیم تحقیقاتی پایگاه‌های معتبر علمی فارسی و انگلیسی را جستجو کرد. سپس ۱۸ کارآزمایی بالینی تصادفی را که با معیارهای علمی استاندارد انجام شده بود، انتخاب کردند. آن‌ها نتایج این مطالعات را طبق پروتکل بین‌المللی علمی جمع‌بندی کردند تا به تصویری جامع از اثر کلستروم بر بدن ورزشکاران دست یابند. این روش پژوهشی، که مرور نظام‌مند نام دارد، کمک می‌کند یافته‌های پراکنده در تحقیقات مختلف کنار هم قرار گیرند و نتیجه‌ای قابل اتکا ارائه شود.

نتایج مرور مطالعات نشان داد مصرف روزانه حدود ۲ تا ۳ گرم کلستروم به مدت ۲۴ هفته می‌تواند التهاب ناشی از ورزش را کاهش دهد و در عوض عوامل ضدالتهابی را در بدن تقویت کند. همچنین مصرف دوزهای بالاتر، مانند ۲۰ گرم در روز، مانع از افت عملکرد سلول‌های ایمنی خاصی به نام نوتروفیل شد که نقش مهمی در مقابله با عفونت دارند.

برخی مطالعات حتی نشان دادند که ورزشکارانی که کلستروم دریافت کرده بودند، کمتر دچار بیماری‌های دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی شدند.

اهمیت این یافته‌ها زمانی آشکار می‌شود که بدانیم یک بیماری ساده تنفسی می‌تواند روند تمرین یک ورزشکار حرفه‌ای را مختل کرده و او را از شرکت در رقابت‌ها باز دارد. مکملی که بتواند چنین خطراتی را کاهش دهد، می‌تواند جایگاهی ویژه در برنامه‌های تغذیه ورزشی پیدا کند. البته پژوهشگران تاکید دارند که مطالعات بیشتری با تعداد نمونه‌های بیشتر و دوره‌های طولانی‌تر لازم است تا بتوان با اطمینان درباره میزان و نحوه مصرف کلستروم نظر داد.

این یافته‌ها نشان می‌دهند که کلستروم می‌تواند در ورزشکاران استقامتی یا افرادی که تمرینات سخت انجام می‌دهند به عنوان یک مکمل کمکی برای تقویت ایمنی مورد توجه قرار گیرد. البته همچنان پرسش‌های مهمی درباره بهترین دوز مصرف، تفاوت اثرات در رشته‌های ورزشی مختلف و مکانیسم دقیق عملکرد این ترکیب وجود دارد. آینده پژوهی‌ها می‌تواند این ابهامات را برطرف کند و حتی نقش کلستروم را در ریکاوری و بهبود عملکرد ورزشی نیز روشن سازد.

این یافته‌های جالب در «مجله دانشکده پزشکی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شده‌اند. انتشار نتایج در چنین مجله‌ای نشان می‌دهد که موضوع نه تنها برای جامعه ورزشی بلکه برای حوزه پزشکی و سلامت عمومی نیز اهمیت دارد.