مخالفت اسرائیل با حضور ترکیه در غزه

در حالی‌که رئیس‌جمهور ترکیه از مشارکت کشورش در نیروهای بین‌المللی ناظر بر آتش‌بس غزه ابراز خوش‌بینی کرده است، رژیم صهیونیستی به‌طور قاطع با این حضور مخالفت کرده و واشنگتن را از پذیرش چنین نقشی برای آنکارا برحذر داشته است. مخالفت تل‌آویو با مشارکت ترکیه، بازتابی از تنش‌های دیرینه میان دو طرف و تضاد منافع آن‌ها در پرونده فلسطین و تحولات منطقه‌ای است.

به گزارش ایسنا، شبکه الجزیره در گزارشی درباره نقش ترکیه در آینده نوار غزه نوشت: «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه در نهم اکتبر سال جاری با ابراز خوش‌بینی نسبت به نقش کشورش در نوار غزه اعلام کرد که ترکیه در چارچوب طرح «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا در نیروهای بین‌المللی ناظر بر آتش‌بس مشارکت خواهد کرد.

اردوغان این خوش‌بینی را بر پایه نقش آنکارا در میان کشورهای ضامن توافق پایان جنگ غزه شامل قطر، مصر و آمریکا و نیز روابط نزدیک خود با ترامپ ابراز کرد.

اما آرزوی ترکیه برای ایفای نقش فعال در ترتیبات پس از جنگ غزه با مخالفت قاطع رژیم صهیونیستی روبه‌رو شده است. در ۲۷ اکتبر، «گدعون ساعر» وزیر خارجه این رژیم اعلام کرد که تل‌آویو به واشنگتن اطلاع داده است با حضور ترکیه در نیروهای بین‌المللی مورد نظر برای استقرار در نوار غزه مخالفت می‌کند؛ مخالفتی که بر مواضع بسیار خصمانه آنکارا علیه رژیم صهیونیستی در طول جنگ استوار است.

با وجود تقدیر دونالد ترامپ از نقش اردوغان در پیشبرد مرحله نخست طرح صلح غزه، هنوز مشخص نیست که آیا واشنگتن بر گنجاندن ترکیه در ترکیب نیروهای بین‌المللی پافشاری خواهد کرد یا خیر.

در همین زمینه، «مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا طی سفر اخیر خود به اراضی اشغالی تأکید کرده است که مشارکت هر کشور در این نیروها باید به تأیید تل‌آویو برسد؛ اظهاراتی که نشانگر تمایل واشنگتن به در نظر گرفتن ملاحظات رژیم صهیونیستی و مخالفت آن با حضور ترکیه است.

مخالفت دیرینه تل‌آویو با نقش ترکیه در غزه

موضع رژیم صهیونیستی در قبال ترکیه امری تازه نیست. «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر این رژیم، طی ۲ سال گذشته از جنگ، همواره کوشیده است نقش ترکیه را در روندهای میانجی‌گری نادیده بگیرد و از مشارکت آنکارا در رساندن کمک‌های بشردوستانه به غزه جلوگیری کند.

این رفتار تا حدی ریشه در مواضع تند اردوغان در محکومیت رژیم صهیونیستی و حمایت آشکار از جنبش حماس دارد. همچنین ترکیه طی ماه‌های گذشته روابط تجاری خود با تل‌آویو را به حالت تعلیق درآورد و در محافل بین‌المللی به ابتکاراتی برای محکوم کردن این رژیم پیوست.

دلایل عمیق‌تر مخالفت تل‌آویو

علاوه بر اختلافات سیاسی اخیر، روابط پرتنش ترکیه و رژیم صهیونیستی در ۱۵ سال گذشته زمینه مخالفت شدید تل‌آویو با مشارکت آنکارا را فراهم کرده است. در دوران اردوغان، ترکیه به پناهگاهی برای شماری از رهبران حماس بدل شد و اختلافات دو طرف در پرونده سوریه، به‌ویژه پس از سقوط نظام بشار اسد، شدت گرفت.

نتانیاهو معتقد است دادن نقشی به ترکیه در ترتیبات غزه به‌منزله پاداشی برای مواضع ضدصهیونیستی آنکارا و حمایت مستقیم اردوغان از حماس خواهد بود. به باور او، چنین اقدامی موجب افزایش نفوذ ترکیه در مسئله فلسطین می‌شود و اردوغان را قادر می‌سازد از مشارکت در طرح ترامپ برای تقویت مواضع خود در مذاکرات با واشنگتن درباره موضوعاتی چون سوریه، خرید تسلیحات و روابط نظامی استفاده کند.

نگرانی رژیم صهیونیستی از نفوذ ترکیه

از دید تل‌آویو، مشارکت ترکیه در ترتیبات غزه با سیاست سنتی این رژیم مبنی بر به‌حاشیه‌راندن نقش آنکارا در پرونده فلسطین در تضاد است. تل‌آویو همچنین نگران است که حضور ترکیه تلاش‌هایش برای حذف حماس از معادله غزه را تضعیف کند، زیرا آنکارا روابطی مستحکم با این جنبش دارد.

علاوه بر این، طرح ترکیه مبنی بر تشکیل کشور فلسطینی در ازای خلع سلاح حماس، چالشی مستقیم برای سیاست تل‌آویو محسوب می‌شود که خواستار نابودی توان نظامی حماس بدون هیچ امتیاز سیاسی است.

از این رو، مخالفت رژیم صهیونیستی با حضور ترکیه در نیروهای بین‌المللی امری طبیعی تلقی می‌شود و تل‌آویو در عوض می‌کوشد از طریق تلاش‌های دیپلماتیک عربی و هماهنگی با طرح ترامپ، پروژه تشکیل کشور فلسطینی را احیا کند، اما بدون نفوذ آنکارا.

محاسبات ترامپ و نقش ترکیه

در مقابل، دونالد ترامپ دلایل متعددی برای بررسی نقش ترکیه در ترتیبات پس از جنگ دارد. از جمله آنکه واشنگتن امیدوار است روابط آنکارا با حماس بتواند به پیشبرد طرح صلح کمک کند.

ترامپ همچنین می‌خواهد از این مشارکت برای کاهش تنش میان ۲ متحد اصلی آمریکا در غرب آسیا، یعنی ترکیه و رژیم صهیونیستی، استفاده کند؛ تنشی که مانعی جدی در برابر سیاست‌های منطقه‌ای او از جمله در سوریه به شمار می‌رود.

علاوه بر این، پاسخ مثبت به بخشی از خواسته‌های اردوغان در موضوع غزه، می‌تواند انگیزه‌ای برای همکاری بیشتر او با آمریکا در پرونده‌هایی چون جنگ روسیه و اوکراین و کاهش روابط با مسکو باشد.

طرح ترامپ درباره غزه نشان داده است که رئیس‌جمهور آمریکا نفوذ چشمگیری بر رفتار بنیامین نتانیاهو در طول جنگ دارد. اردوغان نیز امید خود را بر سه عامل بنا کرده است: توان ترامپ در متقاعد کردن نتانیاهو به پذیرش مشارکت ترکیه، اصرار حماس بر نقش ترکیه در طرح صلح و همکاری سه‌جانبه ترکیه، قطر و مصر که پیش‌تر زمینه پایان دو سال جنگ را فراهم کرده‌اند.

با این حال، نگرانی‌های عمیق رژیم صهیونیستی از حضور ترکیه در معادله غزه همچنان بزرگ‌ترین مانع در برابر جاه‌طلبی اردوغان باقی مانده است و به‌نظر می‌رسد این نگرانی‌ها در نهایت بر نفوذ ترامپ و روابطش با رئیس‌جمهور ترکیه غلبه کند.