علت سردرد چیست؟

بهداشت نیوز: اگر بتوانیم علائم سردرد را به دقت در دفتری ثبت کنیم برآورد خوبی راجع به این که معمولاً چه موقع درد صورت یا پوست سر شروع می‌شود، می‌تواند به فرد کمک کند که بداند چه وقت باید داروها را شروع تا حداکثر تسکین درد را به دنبال داشته باشد. گر چه بیشتر سردردهای مزمن خطرناک نیستند ولی هر تغییر مهمی در الگوی سردرد، بلا اثر شدن دارویی که تاکنون موثر بوده، یا به وجود آمدن مشکل دیگری علاوه بر سردرد، پزشک را موظف می‌کند که وضعیت را مجدداً بررسی کند.

«داون ا.مارکوس، دانشیار دانشکده پزشکی پیتسبورو، دپارتمان بیهوشی، در این باره توضیح می‌دهد وقتی که سردرد شدید و ضربان‌داری را احساس می‌کنید، سرتان را با دو دست‌تان می‌گیرید و می‌گویید: «احساس می‌کنم، مغزم دارد بیرون می‌زند، فکر می‌کنم اگر نگهش دارم، بهتر است.»

این احساس کاذب وجود دارد که مغز بزرگ‌تر شده و همین درد ایجاد می‌کند. جالب است اگر بدانیم بافت مغز هیچگونه احساس دردی همچون بافت‌های دیگر مثل پوست ندارد. از آنجا که مغز در داخل پوشش سخت و محافظی قرار گرفته، لذا فاقد حس‌هایی چون لمس و فشار است که بیشتر مختص بخش‌های باز و در معرض تماس خارج از بدن‌اند. در واقع جراحان مغز می‌توانند بافت مغز را در فرد بیدار برش دهند؛ بی آن که وی حتی متوجه حرکت چاقو شود.

سردرد به دلیل فعال شدن و تحریک ساختمان‌هایی که درد را حس می‌کنند، ایجاد می‌شود. در موارد تومورهای مغز درد علامت دیرهنگامی است و در این مواقع درد به طور کلی زمانی احساس می‌شود که تومور آن قدر بزرگ شود که بتواند به استخوان‌ها آسیب رساند یا عروق خونی یا اعصاب را تحت کشش قرار دهد. مشکلات در ناحیه گردن نیز می‌توانند موجب درد شوند که در این حالت درد از گردن به پشت سر و غالباً از آنجا به سر و یک چشم تیر می‌کشد. لیکن عفونت یا التهاب سینوس‌ها (که معمولاً بخشی از یک واکنش حساسیتی‌اند) جزء علت‌های غیر شایع سردردهای عودکننده‌اند.

نکته جالب این که راجر کدی و کرتیس اشنایدر از «مرکز مراقبت‌های سردرد» در مونتانا دریافته‌اند ۲۵ تا ۳۰ درصد کسانی که از میگرن رنج می‌برند، علائمی را در بین طول دوره‌های شدت سردرد گزارش می‌کنند و نزدیک ۹۸ درصد کسانی که تصور می‌کردند دچار سردردهای سینوسی هستند، در واقع میگرن داشتند.

شایع ترین انواع سردردهای مزمن، میگرن و انواع سردردها از نوع تنشی هستند.

میگرن سردردی دوره‌ای است که معمولاً بین ماهی یک بار تا دو بار در هفته روی می‌دهد و هر دوره‌اش بین هشت تا ۱۲ ساعت به طول می‌انجامد. میگرن اغلب به صورت درد یک طرفه ضربانی احساس می‌شود که فعالیت‌ها را محدود می‌کند و ممکن است با تهوع و حساسیت به نور صدا و بو همراه باشد.

درد تنشی بیشتر پیش می‌آید و درد - که به طور معمول به صورت درد فشاری مبهمی در دو طرف سراحساس می شود - فعالیت ها را کم می کند. این درد گاه تا چندین روز ادامه پیدا می کند. هر دو نوع سردرد در پاسخ به قرار گرفتن در معرض عوامل آغازگر داخلی یا خارجی، مثل تغییرات هورمونی، محرومیت از خواب، گرسنگی یا تنش پیش می آیند.

قرار گرفتن در معرض این آغازگرها، مغز را وادار می سازد که پیام ها و اشاراتی به مراکز درد بفرستد که موجب ترشح پیامبرهای شیمیایی گوناگون، منجمله سروتونین و نوراپینفرین شده نهایتاً عروق مننژها (پرده های) اطراف مغز را گشاد می کند. حاصل این گشاد شدن عروق افزایش جریان خون است که موجب می شود عروق دو طرف بیرون سر پر خون، برجسته و تا حدی دردناک شوند.

با تورم و بزرگ تر شدن عروق خونی، اعصابی که در اطراف آنها قرار گرفته کشیده می شود که همین موجب می شود علائمی به سیستم سه قلو- ناحیه ای از مغز که پیام های درد را به سر و صورت می فرستد - بفرستند. فعال شدن سیستم سه قلو در اکثر موارد موجب درد اطراف چشم ها و گونه ها می شود، همان احساس کاذب درد «سینوس» است.

همچنین سیستم سه قلو پیام هایی نیز به هیپوتالاموس- ناحیه ای در مغز که مسئول فعالیت های ما برای به دست آوردن غذا است - و بخش فوقانی طناب نخاعی می فرستد که همین موجب گرفتگی عضلات در ناحیه گردن می شود. همین که مسیر سردرد به طور کامل فعال شد، دیگر درمان ها چندان کارگر نخواهند بود
 
کاری که رامی برستاین از دانشگاه هاروارد بر روی موش ها و انسان ها انجام داد، نشان داد که برای آن که داروها موثر واقع شوند باید هر چه زودتر در مسیر پیشرفت بیماری از آنها استفاده کرد. بیماران میگرنی اغلب متوجه می شوند که سردردشان با احساس ضربان و سپس افزایش حساسیت پوست آغاز می شود. این افزایش حساسیت پوست می تواند به شکل دردناک بودن کف سر، موهای دردناک یا احساس درد به هنگام شانه کردن موهای سر یا انداختن گوشواره یا زدن عینک درآید.

اگر بتوانیم علائم سردرد را به دقت در دفتری ثبت کنیم برآورد خوبی راجع به اینکه معمولاً چه موقع درد صورت یا پوست سر شروع می شود، می تواند به فرد کمک کند که بداند چه وقت باید داروها را شروع تا حداکثر تسکین درد را به دنبال داشته باشد. گرچه بیشتر سردردهای مزمن خطرناک نیستند، ولی هر تغییر مهمی در الگوی سردرد، بلا اثر شدن دارویی که تاکنون موثر بوده، یا به وجود آمدن مشکل دیگری علاوه بر سردرد، پزشک را موظف می سازد که وضعیت را مجدداً بررسی کند.»