خسارت بزرگ ریزگردها، روی دست شهرها

آقاي فلسفي، الان سه روز است كه مردم اهواز براي چندمين‌بار با آلودگي شديد هوا كه ناشي از افزايش بيش از حد ذرات معلق و گردوغبار است، روبه‌رو شده‌اند. اين درحالي است كه اين پديده چيز جديدي نيست و اهوازي‌ها هرساله، چندين‌بار با چنين پديده‌اي مواجهند. با اين وجود به نظر مي‌رسد هنوز مسوولان نتوانسته‌اند از عهده مهار اين معظل قديمي شهر برآيند. در اين بين به نظر مي‌رسد مديريت شهري، اصلا به خودش زحمت ورود به اين معضل و كمك به شهروندان و ديگر سازمان‌ها را نمي‌دهد! واقعا چرا چنين است؟

اصلا چنين نيست. شهرداري اهواز هم مثل تمام نهادهاي ديگر تمام تلاش خود را به كار مي‌برد تا درچارچوب وظايفي كه دارد شرايط شهر را به گونه‌اي ساماندهي و آماده كند تا در سريع‌ترين زمان ممكن شهروندان به زندگي عادي‌شان برگردند. مثلا در سال ٩٠ مقرر شد تا با كمك تمامي نهادهاي مرتبط كمربند سبزي دورتادوراهواز ايجاد شود تا شايد درختان بتوانند تاحدودي جلوي حركت گردوغبار و ذرات معلق خاك را به داخل شهر بگيرند. در اين طرح قرار شده بود هر سازماني به تعداد مشخصي درخت بكارد، اما فقط شهرداري به تعهدش عمل كرد و بقيه سازمان‌ها، تقريبا كار خاصي در اين زمينه نكردند!

مگر قرار بود اين كمربند چه وسعتي داشته باشد و مهم‌تر اينكه چقدر از آن ايجاد شد؟

براساس تصميمات گرفته شده، قرار بود اين كمربند حدود ٧ هزار هكتار باشد، ولي همان‌طور كه گفتم تنها شهرداري به تعهدش عمل كرد.

و در مجموع چقدر درخت كاشته شد؟

تقريبا حدود ٨٠٠ هكتار.

و همين مقدار هم تاثيري روي كاهش آلودگي داشته است؟

نمي‌دانم. چون بررسي خاصي روي اين مساله نشده است. ولي در مجموع اين‌طور كه از شواهد و قرائن برمي‌آيد به نظر نمي‌رسد اين درختكاري تاثيري روي كاهش آلودگي داشته باشد.

غير از درختكاري، شهرداري، در مواردي كه آلودگي هوا اينچنين حاد مي‌شود، كار ديگري هم مي‌كند؟

بله. به هرحال نظافت و پاكسازي شهر با شهرداري است. اصولا هروقت هواي اهواز اينچنين بحراني مي‌شود، شهرداري تمام امكاناتش را بسيج مي‌كند تا در كوتاه‌ترين زمان ممكن شهر را آب و جارو كند و خاك را از روي درختان بتكاند و آنها را شست‌وشو دهند تا جلوي خشك شدن و از بين رفتن آنها را بگيرد. در هر صورت نبايد از ياد برد كه هر بار كه آلودگي و گرد و غبار تا اين حد افزايش پيدا مي‌كند، خسارت‌هاي فراواني به شهر و شهروندان آن وارد مي‌شود. چه از منظر خسارت‌هايي كه به فضاهاي شهري وارد مي‌آيد و چه از ديدگاه كاهش درآمدهاي شهري يا چه از زاويه خسارت‌هايي كه به صنوف مختلف وارد مي‌آيد. حتي آب شرب مردم هم با مشكل مواجه مي‌شود. اينها مسائل كوچكي نيستند.

خب راهكار چيست؟ آيا اهوازي‌ها بايد تا ابدالدهر، سالي چند بار به دليل شدت گرفتن آلودگي‌هاي هوا، زندگي‌شان مختل شود؟

البته ما، يعني اعضاي شورا، در جلسات تصميم‌گيري در اين زمينه دعوت نمي‌شويم و بيشتر شهردار در اين جلسات حضور دارد. ولي اين‌طور كه مي‌شنويم، در سال‌هاي گذشته جسته و گريخته كارهايي براي كاهش اين آلودگي‌ها انجام شده است كه البته به نظر مي‌رسد چندان موثر نبوده‌اند.

مثل چه كارهايي؟

مثلا همين درختكاري.

پس چرا اين اقدامات، شكست خورده است؟

دلايل مختلفي در اين زمينه وجود دارد. به عنوان نمونه در مورد همين درختكاري، توقف عمليات درختكاري و همكاري نكردن سازمان‌ها و ارگان‌هاي مرتبط، مانع از آن شد كه اين طرح نتيجه بدهد. وگرنه پيش‌بيني مي‌كرديم كه از امسال وضعيت بهتر شود.

يعني اگر كمربند سبز پيش‌بيني شده، در همان حد و اندازه ايجاد مي‌شد، مشكل آلودگي هواي ناشي از گرد و غبار اهواز حل مي‌شد؟

اگر اين طرح اجرا مي‌شد و بقيه راهكارها نيز عملياتي مي‌شد، پيش بيني مي‌شد امسال، آلودگي كمتر شود. ولي كساني كه اين پيش‌بيني‌ها را مي‌كردند، اين مساله را فراموش كرده بودند كه درختان بعد از ٣- ٢ سال و رشد و بزرگ شدن، مي‌توانند جلوي گرد و غبار را بگيرند، نه اينكه بلافاصله بعد ازكاشت از آنها انتظار كنترل آلودگي را داشته باشيم. ضمن اينكه شبكه آبياري اين درختان هم كامل نشده است.

امسال اهواز چند روز، درگير اين نوع آلودگي بوده است؟

از لحاظ تعداد روزها، دقيقا يادم نيست ولي از حيث تعداد دفعاتي كه شهربا اين معظل روبه‌رو شده است و شرايط، به حد بحران رسيده است، فكر مي‌كنم ٤- ٣ در سال جاري مرتبه چنين وضعيتي رخ داده باشد. گرچه به نظر مي‌رسد درهيچكدام از آنها، مقدار آلودگي تا اين حد، زياد و بحراني نبوده است.

اشاره‌اي داشتيد به بحث شست‌‌و‌شو و روفت و روب خيابان‌ها و درختان توسط شهرداري. معمولا هر بار عمليات پاكسازي شهر چقدر طول مي‌كشد؟

بستگي به شرايط دارد. ولي معمولا چيزي حدود ٥-٤ روز تا يك هفته طول مي‌كشد تا شهر به حالت عادي بازگردد.

فكر نمي‌كنيد اين وضعيت مغاير با حقوق شهروندي است و حقوق شهروندي اهوازي‌ها عملا پايمال مي‌شود؟

چرا. ولي به هر حال مردم خودشان شرايط را مي‌بينند و از وضعيت باخبرند. به همين دليل انتظارات خود را با شرايط موجود وفق مي‌دهند. فكر مي‌كنم مردم اهواز تنها انتظارشان اين است كه مردم تلاش بيشتري براي حل معضل گرد و غبار كنند.

قبلا در جايي خوانده بودم كه در سال‌هاي ٥٤ تا ٥٦، دولت براي مهار گرد و غبار شروع به درختكاري كرده بود. آن‌همه درخت كاشته شده چه شدند؟

به هر حال جنگ و كم آبي و خشكسالي، باعث شدند تا حجم وسيعي از آن درختان از بين بروند. آن سال‌ها، سال‌هاي پرآبي اهواز بودند. حجم آب سدها به چيزي حدود ٣٠ تا ٤٠ ميليارد مترمكعب مي‌رسيد. اما الان حجم ذخيره آب سدها به‌شدت كاهش پيدا كرده است. بارندگي هم كه تقريبا صفر است. شما در چنين شرايطي، چه انتظاري داريد؟...

پس با اين حساب فكر مي‌كنم شما هم جزو مخالفان طرح انتقال آب هستيد.

دقيقا ! اهواز و استان خوزستان، استاني است كه كشاورزي در آن ٤ فصل است. همين آب كمي كه داريم به شكل طبيعي بين مراتع تقسيم مي‌شود. من نمي‌دانم اين چه كاري است كه مي‌خواهند آب استان را به ساير استان‌ها بدهند. آن هم درحالي كه خشكسالي، يكي از مهم‌ترين دلايل افزايش گرد و غبار در اهواز و خوزستان است. واقعا نمي‌دانم چه منطقي پشت اين تصميم‌گيري‌هاست؟

گفتيد كه صنوف هم از اين گرد و غبار آسيب مي‌بينند. مسوولان دولتي براي كم كردن اين خسارت‌ها كاري هم مي‌كنند؟

تا جايي كه شنيده‌ام مسوولان هم به دنبال راهكارهايي هستند كه ماليات صنوف را به نسبت روزهايي كه گرد و غبار افزايش مي‌يابد، كاهش دهند. يعني به تعداد روزهايي كه هوا آلوده است و صنوف تعطيل هستند، از ماليات‌شان كم شود. همچنين شنيده‌ام كه مسوولان به دنبال كسركردن بخشي از هزينه‌هاي قبوض آب و برق و... هستند تا فشار كمتري به شهروندان وارد شود يعني به مقدار روزهايي كه هوا گرد و غبار و در وضعيت بحراني است، از مقدار قبوض آنها كم شود.

اينها همگي راهكارهاي موقتي است. بالاخره براي اينكه يك‌بار براي هميشه، مشكل آلودگي هوا و گرد و غبار اهواز كم شود چه بايد كرد؟

مسلما اين معضل با تلاش يك سازمان و يك ارگان حل‌شدني نيست. بخشي از اين معضل داخلي است و بخشي ريشه در وضعيت عراق دارد. براي حل اساسي اين مشكل بايد هم دولت و هم مجلس دست به دست هم بدهند تا يك‌بار براي هميشه مردم خوزستان از كابوس گرد و غبار رهايي پيدا كنند. تا اين اتفاق نيفتد، هر سال بايد منتظر تشديد چنين شرايط بحراني براي شهرهاي خوزستان و به خصوص اهواز باشيم.