بلا خاک بر سر استان غربی

روزنامه شرق در گزارشی نوشت:  «ریزگردها به دلیل آنکه هزینه تعمیر و نگهداری در شبکه برق را افزایش می‌دهند، منجر به افزایش زیان‌دهی در این صنعت شده و در آینده نزدیک، با گریز سرمایه‌گذاران، ایران با بحران‌های جدی تأمین برق مواجه خواهد شد». این را محمد جعفریان عضو هیئت علمی پژوهشگاه نیرو می‌گوید.

 

این پدیده طبیعی که این روزها در خوزستان از حد مجاز خود گذشته‌، هزینه‌های زیادی را به اقتصاد ایران تحمیل می‌کند. ریزگردها، سال گذشته منجر به ایجاد خاموشی در بخشی از استان خوزستان شد. خوشبختانه امسال با وجود آنکه شرایط وقوع ریزگرد مشابه سال قبل بود اما به‌دلیل آمادگی نیروهای صنعت برق در این استان خاموشی نداشته‌ایم اما وقوع این پدیده در ایران، متأسفانه رو به گسترش و افزایش است. بیش از ٤٢ کشور جهان درگیر پدیده ریزگرد هستند. ریزگردها علاوه بر اینکه بر سیستم حمل‌ونقل اثر می‌گذارند و هواپیماها را زمین‌گیر می‌کنند، هزینه‌های درمان را افزایش می‌دهند و راه نفس مردم را بند می‌آورند، بر سایر بخش‌های اقتصادی از جمله صنعت برق هم تأثیرگذار هستند.

 

به گفته محمد جعفریان عضو هیئت علمی پژوهشگاه نیرو، برآورد دقیقی از میزان خسارات وارده به صنعت برق بر اثر شیوع ریزگردها در جهان وجود ندارد زیرا بیشتر، کشورهای کمترتوسعه‌یافته شامل عربستان، امارات و کشورهای آفریقایی با این مشکل روبه‌رو شده‌اند.  او به «شرق» می‌گوید: در ایران برآورد دقیقی از افزایش هزینه نگهداری شبکه بر اثر وقوع ریزگردها وجود ندارد اما قطعا هزینه‌‎های ما خیلی بیشتر شده است.  به گفته جعفریان، در ایران تلاش شده است هزینه تعمیر و نگهداری را به کل کشور تعمیم دهند اما با افزایش هزینه نگهداری شبکه، حاشیه ضرر در صنعت برق پررنگ‌تر می‌شود و این مسئله به صنعت برق آسیب جدی وارد می‌کند. 

 

او اضافه می‌کند: براساس قانون، وزارت نیرو موظف به برق‌رسانی به مردم است و این‌گونه نیست که با کاهش حاشیه سود صنعت برق به دلیل افزایش هزینه تمام‌شده انتقال و رساندن برق به دست مشتری، فرایند برق‌رسانی متوقف شود. اما این مسئله به شدت روی جذب سرمایه‌گذار، تأثیرگذار خواهد بود.  این عضو هیئت علمی پژوهشگاه نیرو می‌گوید: صنعت برق یک‌سری امور جاری و پاره‌ای امور سرمایه‌گذاری دارد. وقتی حاشیه سود کم می‌شود، سرمایه‌گذاری‌ها معمولا انجام نمی‌شود و به سمت روزمرگی می‌رود و تلاش می‌کنیم که به امور جاری برسیم. اثرات این رفتار در چند سال آینده که مصرف برق بالا می‌رود یا در تولید یا انتقال مشکل پیدا می‌کنیم، خود را نشان خواهد داد.

 

اگر امروز برای این مسئله تدبیری اندیشیده نشود، انجام اقدامات جبرانی در آینده، کمی سخت خواهد شد.  او ادامه می‌دهد: سرمایه‌گذاری در صنعت برق، پنج سال بعد جواب می‌دهد. سرمایه‌گذاری در زمینه تولید و انتقال برق، پنج سال بعد به ثمر می‌رسد و بنابراین از امروز باید وارد عمل شویم.  جعفریان تأکید می‌کند: در حال حاضر هزینه نگهداری به خاطر ریزگردها بالا رفته است. این مشکل را به دو روش می‌توان کنترل کرد؛ یا کاملا سرمایه‌گذاری کنیم و با ورود یک‌سری قطعات جدید، مشکل سیستم را به‌طور کامل حل کنیم یا با افزایش هزینه تعمیر، نگهداری و تعداد بازدیدها، مراقب خاموشی‌ها باشیم.  به گفته این عضو هیئت علمی پژوهشگاه نیرو بحرانی‌ترین استان از نظر تبعات وقوع ریزگردها، فعلا خوزستان است البته خیلی از استان‌های دیگر که در غرب کشور واقع شده‌اند، درگیر این قضیه شده‌اند اما در خوزستان به دلیل آنکه رطوبت و گردوخاک بالاست و آلاینده‌های صنعتی هم وجود دارد، اوضاع خیلی حاد شده است.

 

 

دو سالی هست که اواخر فصل پاییز، استان خوزستان به‌دلیل وقوع ریزگردها در آماده‌‌باش به سر می‌برد. این استان، به‌شدت از تبعات این پدیده طبیعی در رنج است. برق منطقه‌ای خوزستان هم مانند سایر نهادها، تا پایان ریزگردها، آماده است تا جلوی خاموشی‌ها را بگیرد. محمود دشت‌بزرگ، مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای خوزستان، در گفت‌وگو با «شرق» هزینه‌های لازم برای کنترل تبعات ناشی از ریزگردها بر شبکه برق را ١٦٨,٥‌میلیارد تومان اعلام می‌کند.  به گفته او، برای آنکه امسال هم مثل سال گذشته، بخشی از خوزستان دچار خاموشی نشود، چهار فعالیت در حال انجام است؛ این فعالیت‌ها در دسته اقدامات میان‌مدت و کوتاه‌مدت طبقه‌بندی می‌شوند.  آن‌طور که مدیرعامل برق منطقه‌ای خوزستان می‌گوید: به دلیل وقوع ریزگردها، شست‌وشوی شبکه در خوزستان افزایش یافته است. سالانه باید ١٢‌میلیارد تومان هزینه کنند تا خطوط گرم شبکه انتقال خوزستان با آب مقطر شسته شود و برای خطوط آفلاین هم از آب معمولی استفاده می‌کنند. 

 

او ادامه می‌دهد: اگر ریزگرد رخ نمی‌داد، برای کاهش هزینه نگهداری شبکه، دفعات کمتری شبکه شسته می‌شد. ضمن آنکه بسته به دوری و نزدیکی به کانون ریزگردها، تعداد شست‌وشوی شبکه تغییر می‌کند.  دشت بزرگ می‌گوید: مقره‌های شبکه برق خوزستان از نوع سرامیکی است که باید به سیلیکونی تغییر یابد. زیرا سیلیکون در مقابل ریزگردها مقاوم‌تر است. ماهیت خاک‌گریزی، آب‌گریزی و آلودگی‌گریزی هم در مقره‌های سيلیکونی مستتر است و از نشست آلودگی تا حد قابل‌قبولی ممانعت می‌کند. ٩٥‌هزار سنگ مقره در شبکه خوزستان وجود دارد که تعویض آنها ٩٠‌میلیارد تومان هزینه دربر دارد.

 

تاکنون پنج‌هزار و ٥٠٠ مقره نیز عوض شده است و تا پایان سال، مابقی هم تعویض می‌شود. او همچنین از تلاش برای ایجاد پوشش سیلیکونی برای پست‌های برق موجود در شبکه خبر می‌دهد. به‌گفته مدیرعامل برق منطقه‌ای خوزستان، برای ٩٠ پست، باید پوشش سیلیکونی ایجاد شود و این مسئله به ٥٠‌ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. البته اگر قیمت دلار تغییر کند، هزینه تحولات شبکه برق خوزستان هم افزایش خواهد یافت. او اضافه می‌کند: چهارمین گام کوتاه‌مدت برای مقاوم‌سازی شبکه برق خوزستان در مقابل ریزگردها، این است که ٤٥ دستگاه مقره‌شویی خریداری شود که این مسئله به ١٦.٥‌میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

 

شبکه فرسوده و آسیب‌پذیر خوزستان

 

دشت‌بزرگ شبکه برق خوزستان را به فرد مسنی تشبیه می‌کند که با کوچک‌ترین ویروس زمین‌گیر می‌شود، درحالی‌که افراد جوان و سالم، کمتر در برخورد با ویروس‌ها دچار بیماری می‌شوند.  او اضافه می‌کند: تجهیزات فرسوده شبکه برق خوزستان با یک آلایندگی و شوک تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. در نتیجه باید متوسط سن تجهیزات، به‌ویژه در پست‌ها و ترانس‌های قدرت، کاهش یابد.  مدیرعامل برق منطقه‌ای خوزستان عنوان می‌کند: برای جوان‌سازی شبکه، فازبندی انجام شده است. برای تغییر ترانسفورماتورها به ٣٥٠‌میلیون تومان نقدینگی نیاز داریم.

 

 

به اعتقاد این مقام مسئول باید اقدامی اصولی انجام شود و آن این است که از فناوری جدید در پست‌های برق شبکه خوزستان استفاده کنیم که هیچ نگرانی‌ای نسبت به وقوع ریزگرد، شدت، تعدد و تکرار این پدیده نداشته باشیم.  او اضافه می‌کند: تجهیزات ما به‌صورت بیرونی نصب می‌شود. آلایندگی روی تجهیزات به‌صورت مستقیم می‌نشیند. اگر از تکنولوژی‌اي استفاده کنیم که این آلودگی روی سیستم ما ننشیند، یعنی موفق عمل کرده‌ایم. ورود تکنولوژی جی‌ای‌اس در برنامه‌های ما گنجانده شده است تا با استفاده از این پست برق، مشکل شبکه خوزستان حل شود.  دشت‌بزرگ می‌گوید: در آینده پست‌های جی‌ای‌اس به شبکه برق خوزستان اضافه خواهد شد.

 

هنوز این پست‌ها در داخل تولید نمی‌شوند و ناچاریم بخشی از نیاز خود را وارد کنیم. البته با یک برند معتبر خارجی (ABB) صحبت شده تا تکنولوژی ساخت این پست‌ها به ایران وارد شود.  او ادامه می‌دهد: مجموعه‌ای از شرکت‌ها شامل مپنا، نیرو ترانس در شیراز و... با این برند معتبر وارد مذاکره شده‌اند تا تکنولوژی ترانس‌های جدید را به ایران منتقل کنند. ما هم با این مجموعه وارد مذاکره شده‌ایم تا نیازهای خوزستان را تأمین کنیم. با انتقال این تکنولوژی، نگران ریزگردها نخواهیم بود و مشکل شبکه برق خوزستان به‌صورت ریشه‌ای در آینده حل خواهد شد.