آینده برجام، منهای آمریکا چه می‌شود؟

روزنامه دنیای اقتصاد: «ریچارد نفیو» عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا و معمار تحریم‌های ضدایرانی معتقد است اتحادیه اروپا شروطی را که «ترامپ» برای باقی ماندن آمریکا در برجام اعلام کرده نخواهد پذیرفت. رئیس‌جمهوری آمریکا اواخر دی ماه هنگامی که تعلیق تحریم‌های ایران را برای یک دوره چهار ماهه تمدید کرد، گفت این آخرین باری است که این کار را انجام می‌دهد، مگر اینکه اروپا اصلاحات لازم را در توافق هسته‌ای اعمال کند.

در همین ارتباط ریچارد نفیو، عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا و معمار شبکه تحریم‌های آمریکا علیه ایران در وزارت خارجه این کشور و محقق دانشگاه کلمبیا آمریکا در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، در پاسخ به این سوال که رئیس‌جمهوری آمریکا خواستار رفع محدودیت زمانی برای فعالیت هسته‌ای ایران، بازرسی‌های نامحدود و مرتبط کردن برنامه موشکی ایران به برجام به‌عنوان تمام پیش‌شرط‌های واشنگتن برای خارج نشدن از این توافق هسته‌ای است، آیا اروپا این شرایط را می‌پذیرد؟

 

ابراز کرد: «خیر، فکر نمی‌کنم اروپا این شرایط را قبول کند و ایران نیز همین‌طور. فکر می‌کنم مقامات اروپایی از این امر استقبال می‌کنند که شرایطی را که مورد قبول ایران باشد، بر برجام اعمال کنند اما با در نظر گرفتن این موضوع که ایران این شرایط را قبول نمی‌کند اروپا نیز شرایطی را که برای برجام زیان آور باشد نمی‌پذیرد.»

نفیو در پاسخ به این سوال که آیا اتحادیه اروپا و کنگره آمریکا قادر به رسیدن به توافقی درخصوص برجام به نحوی که خواسته‌های ترامپ را برآورده کند، هستند یا خیر، گفت: «به نظر من کنگره آمریکا و اتحادیه اروپا حقیقتا این موضوع را به‌گونه‌ای واحد درک کرده‌اند، اما ترامپ این‌طور نیست. به عبارت دیگر فکر می‌کنم ترامپ و تعداد کمی از متحدان او در کنگره و اندیشکده‌ها افرادی هستند که خارج از این دایره (گروه‌های خواستار حفظ برجام) قرار دارند. اما احتمالا این موضوع مهم نیست چون با وجود همه این تفاسیر من می‌توانم یک موضوع مشابه را درخصوص موارد متعدد بگویم.»

 

او درخصوص موضع اتحادیه اروپا برای برآورده کردن خواسته‌های ترامپ و همزمان در نظر گرفتن منافع ایران افزود: «همان‌طور که پیش‌تر گفتم، فکر نمی‌کنم اتحادیه اروپا قادر به فراهم کردن خواسته‌های ترامپ باشد. ترامپ یا مجبور به عقب‌نشینی از خواسته‌های خود می‌شود که البته ممکن اما بسیار غیرقابل باور است، یا آنکه با آن به مقابله بر می‌خیزد.»

اروپا چه تضمینی می‌تواند بدهد؟

معمار تحریم‌های ایران در پاسخ به این سوال که جایگزین‌های اروپا در صورت خروج آمریکا از برجام چه خواهد بود و اروپا چه تضمین‌هایی می‌تواند به ایران بدهد، اظهار کرد: «این اساسا سوالی برای ایران است: چه میزان اعتبار برای باقی ماندن در برجام بدون تحریم‌های لغو شده آمریکا لازم است. در صورت خروج آمریکا از برجام تعداد زیادی از شرکت‌های اروپایی و آسیایی از ایران خارج می‌شوند. اگر ایران بتواند این وضعیت را قبول کند آنگاه ممکن است برجام به یک شکل ناهموار پابرجا بماند. اما اگر بر این امر پافشاری کند که هیچ تغییری در برجام اعمال نشود تا امکان استفاده از وضعیت لغو تحریم‌ها فراهم باشد، در این صورت فکر نمی‌کنم تضمین مناسبی وجود داشته باشد که اروپا بتواند درخصوص پابرجا بودن همه مبادلات خود با ایران، به تهران بدهد.» این اظهارات در شرایطی است که روز سه‌شنبه حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران تاکید کرد: «اینکه آقای ترامپ تمایلی دارد این مربوط به خودش است. اما نه خطی به برجام اضافه می‌شود و نه خطی از برجام کم خواهد شد.»

 

روحانی با بیان اینکه مسائل دیگر را به هیچ عنوان مرتبط با برجام نمی‌دانیم، ابراز کرد: «اگر آمریکا تخلف کند، زیر تعهد خودش زده و اعتبار خودش را مخدوش کرده است؛ البته برای شرایط آینده پیش‌بینی‌های لازم را داریم و تا زمانی که منافع مورد نظر ما در برجام تامین شود، در برجام خواهیم ماند؛ بودن یا نبودن آمریکا تاثیر اصلی بر تصمیم ما نخواهد داشت، چراکه تصمیم اصلی ما بر مبنای این است که آیا منافع مورد نظرمان با برجام تامین می‌شود یا نه.»

جنگ اقتصادی اروپا با آمریکا فعلا بعید است

عضو سابق تیم هسته‌ای آمریکا در ادامه گفت‌وگوی خود در پاسخ به این سوال که اتحادیه اروپا چگونه می‌تواند از بانک EBRD بخواهد تا بر مبادلات شرکت‌های کوچک و متوسط نظارت داشته باشد تا امکان فرار آنها از تحریم‌های باقی مانده فراهم نشود، افزود: «به نظر من تضمین‌های حقیقی بانکی لازم است تا خطوط اعتباری و نظایر آن فراهم شود. اما بانک‌های اصلی درحال‌حاضر برای انجام آن بی‌میل هستند و به‌واسطه فشارهای آمریکا با آن مخالفت می‌کنند. بر همین اساس حقیقتا بهترین موردی که می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد این است که تعداد کمی از بانک‌ها که برای آنها تحریم شدن از سوی آمریکا مهم نیست در زمانی که سایرین ایران را ترک می‌کنند در این کشور باقی بمانند. این وضعیت مطمئنا این امر را متبادر می‌کند که اتحادیه اروپا قصد اعمال محدودیت و فشار را بر بانک‌های آمریکا نداشته و به‌دنبال جنگ اقتصادی با آمریکا نیست.

 

این امر امکان‌پذیر است اما ممکن است فعلا بعید باشد.» ریچارد نفیو پیش‌تر در مورد تحریم‌های ایران به شبکه سی‌ان‌بی‌سی گفته بود ممکن است توافق هسته‌ای ایران ظرف مدت چهار ماه آینده تمدید نشود.» او گفت: «من بسیار نگرانم که توافق هسته‌ای در مه‌۲۰۱۸ (اردیبهشت ۹۷) که تاریخ بعدی تمدید تعلیق‌ تحریم‌های ایران است، لغو شود؛ چون ترامپ فهرستی از درخواست‌های غیرمنطقی را مطرح کرده است که فکر نمی‌کنم هیچ اروپایی واقع‌گرایی با توافق کنگره به آنها پاسخ دهد. نفیو افزود: یک واقعیت ساده آن است که ترامپ از برجام متنفر است و با وجود آنکه آن را درک نکرده است، با این حال که مشاوران ترامپ همواره تلاش می‌کنند که او را وادار کنند تا واقع گرایانه‌تر به برجام نگاه کند، اما به نظر نمی‌رسد تلاش دائمی آنها موثر واقع شود.» این درحالی است که وزیر خارجه آمریکا با پایان یافتن سفر اروپایی خود از آغاز گفت‌وگوهای آمریکا و اروپا برای تغییر در برجام خبر داده است.

به گزارش روزنامه «وال‌استریت‌ژورنال»، رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا در سخنانی اعلام کرد: آمریکا و اروپا گفت‌وگوهایی را درباره نگرانی دولت ترامپ پیرامون ایران آغاز کرده‌اند. تیلرسون پس از پایان یافتن سفر اروپایی خود در این باره اعلام کرد که مقامات آمریکا، انگلیس، فرانسه و آلمان در دیدار اخیر خود بحث‌های رسمی را برای پرداختن به نگرانی‌های واشنگتن درباره توافق هسته‌ای با ایران (برجام) آغاز کرده‌اند. وزیر خارجه آمریکا ادامه داد: رئیس‌جمهوری نظر خود را به‌طور شفاف در مورد توافق هسته‌ای ایران و به گفته او نقص‌‌هایی که این توافق دارد، اعلام کرده است و قصد دارد این مشکلات را رفع کند.