کلید منافع ژاپن؛ میانجی‌گری بین ایران و آمریکا

اعتمادآنلاین؛ در گفتگو با فریدون مجلسی، کارشناس مسائل بین‌الملل و دیپلمات اسبق به بررسی سفر نخست وزیر ژاپن به ایران پرداخته است.

سفر آبه ­شینزو در شرایطی که رابطه ایران و آمریکا در ادبیات جهانی مملو از تهدید و فشار است، حدس و گمان‌های زیادی را در پی داشته و اینکه نخست‌وزیر ژاپن تا چه مقدار می‌تواند به تلطیف فضای کنونی کمک کند سوالی است که در ادبیات نظام بین‌الملل طرح می‌شود.

مجلسی:

* در جواب اینکه چرا سفر رئیس‌‌جمهور ژاپن به ایران مهم است باید گفت این کشور بعد از چین مهم‌ترین کشور آسیا محسوب می‌شود، به طوری که ارزشش حتی از «هند» با جمعیتی بالغ بر هشت برابر ژاپن هم بیشتر است. همچنین ژاپنی‌ها به شدت به منابع اولیه نیاز دارند و متکی به تجارت جهانی هستند و به همین دلیل به فکر رونق دادن به صادرات‌اند. با این توضیح­‌ها و در نظر گرفتن اینکه ایران بالقوه کشوری ثروتمند است، می‌توان گفت رابطه و همکاری با ایران برای ژاپنی‌ها بسیار اهمیت دارد.

* همچنین این را نیز باید در نظر داشت که آرامش و ثبات کل منطقه خاورمیانه برای مناسبات ژاپنی‌‌ها هم حائز اهمیت است و این حس را دارند که از به‌هم‌ریختگی و تلاطم این کنج دنیا متضرر می‌شوند. به همین دلیل، با وجود اینکه همیشه در درگیری‌های سیاسی بین‌المللی رویکردی محافظه‌کارانه دارند، مسائل خاورمیانه برایشان دارای اهمیت است و برای اینکه از چالش در این منطقه آسیب نبینند نمی‌توانند مسائل روز را به امیال احساسیِ مختص زندگی‌ خاورمیانه‌ای‌ها واگذار کنند. مخصوصاً اینکه ژاپن هم کشوری جنگ‌دیده است و هم معنی و مفهوم زندگی در آرامش و تاثیر ثبات در توسعه اقتصادی را تجربه کرده است.

* آنها به آمریکا هم چنین نگاهی دارند. در حالی که آمریکایی‌ها، ژاپن را بمباران کرده‌اند اما آنها سعی دارند از آمریکا نیز برای آرامش خاورمیانه کمک بگیرند. البته قبل از آبه شینزو نمایندگانی از آلمان به ایران آمده بودند که باید ابراز امیدواری کرد این آمدن و رفتن‌ها موثر واقع شود.

* ببینید، ممکن است در تعریف این نقش بحث‌های مختلفی طرح شود. حقیقت این است که این میانجی‌گری‌ در جهت رعایت منافع ژاپن است. به این دلیل از یک میانجی‌گری عادی بسیار مهم‌تر است، همان‌طور که میانجی‌گری کشور کوچکی مثل عمان نیز اهمیت دارد. در واقع آنها هم به فکر موقعیت خود هستند و «ایران مقتدر» را چتری حفاظتی برابر سلطه‌طلبی‌های منطقه‌‌ای عربستانی‌ها می‌دانند. با این توضیح که انگیزه‌‌های عمان ژئوپلیتیکی و سیاسی، و انگیزه‌ ژاپن اقتصادی است. به همین دلیل، دنبال این هستند که در مواقع لزوم چراغ‌سبزی هم از آمریکایی‌ها بگیرند.

* گمان من این است که در ایران، به جز برخی از نهادها، بقیه به این نتیجه رسیده‌اند که ایران باید راه پیشرفت و اقتدار خودش را در مسیر اقتصادی بپیماید، نه در مسیر شعار. در واقع با اقتصادی شکوفا می‌توانیم در دنیا حرف‌هایی برای گفتن داشته باشیم تا در مناسبات بین‌المللی هم نقشی توأم با تاثیرگذاری داشته باشیم.