«آدم برفی» و گذشته‌ای که عبرت گرفته نمی‌شود

پخش فیلم «آدم برفی»، یکی از توقیفی‌های معروف سینما، برای چندمین بار از تلویزیون، آن هم در روزهایی که بار دیگر سایه سنگین توقیف روی بعضی فیلم‌های سینما است شبیه یک کمدی تلخ و تراژیک می‌ماند و این سوال را در در ذهن می‌آورد که کِی قرار است از گذشته عبرت بگیریم؟!

به گزارش ایسنا، خبر رسیده که شنبه، 18 آبان‌ماه فیلم «آدم برفی» اولین ساخته سینمایی داود میرباقری که سال 1373 تولید شد قرار است از شبکه «نمایش» تلویزیون ایران پخش شود؛ فیلمی که موقع اکران عمومی به دلایلی از جمله زن‌پوش بودن اکبر عبدی آنقدر با اعتراض جمعی مخالف و تندرو مواجه شد که با دستور رییس وقت تشکیلات سینمایی کشور (عزت‌الله ضرغامی)  برای سه سال توقیف شد. ولی الان نه تنها برای چندمین بار قرار است از تلویزیون پخش شود بلکه هزینه و صرف وقت هم برایش شده که فیلم اصلاح رنگ و تصویر شود، تا همان فیلم توقیف شده حالا با کیفیت بهتری در رسانه ملی و با تیزر «مرد زن‌پوش» به نمایش درآید!

البته اولین فیلم سینمایی میرباقری که خودش هم نویسندگی آن را برعهده داشت، در دوران اصلاحات رفع توقیف، اکران عمومی و بعد در تلویزیون پخش شد. «آدم برفی» که با دستور ضرغامی توقیف شده بود، در زمان مدیریت خود او از تلویزیون پخش شد و این تصمیم، تناقض‌ها در تصمیم‌گیری‌های مدیران را بیش از پیش نشان داد. این فیلم محصول سازمان توسعه سینمایی سوره است؛ سازمانی که خودش در سال‌های اخیر یک تنه کلی معترض در سینما داشته چرا که فیلم‌های سینمایی زیادی را تحریم کرده و مانع از اکران آن‌ها در سینماهای بیشماری شده که در اختیارش است.

«آدم برفی» در شرایطی توقیف شد که کارگردانش معتقد بود آن فیلم را با دغدغه‌ای زیاد و مهم برای مهاجرت ساخته بود. 

او در گفت‌وگویی بیان کرده است: «آدم برفی از مؤلفه‎‎های نمایش ایرانی خیلی دور نیست؛ به نوعی تمرین نمایش تخته حوضی بود. شما، ارباب، جوانپوش، زن‎پوش و خیلی نشانه‎‎های دیگر از نمایش تخت‎حوضی را در آن می‎بینید. تلاشم در این فیلم این بود که چگونه می‎توان این نشانه‎‎ها را در مدیوم سینما به ‎کار گرفت.

ضمن اینکه موضوع مهاجرت برایم بسیار مهم بود و اگر آن سال با آن همه حواشی «آدم برفی» را نمی‎ساختم، کماکان حاضر بودم آن را بسازم. اهمیت این موضوع را به شخصه حس کرده بودم. در حین اجرای نمایش «معرکه در معرکه» و چند کار دیگر فرصتی برایم فراهم آمد تا بیشتر با مهاجرین ایرانی صحبت کنم تا ببینم چه می‎شود که حاضرند این همه توهین و تحقیر را قبول کنند، آن هم برای هیچ! با این شرایطی که تعریف کردم، دلم می‎خواست درباره مهاجرت کاری کرده باشم و به واسطه برخی دلایل این خواستن منجر به کارگردانی یک فیلم سینمایی شد. حرف مهم بود و من برای بیانش دغدغه داشتم، اما جرم «آدم برفی» این بود که شاید ۱۰ سال جلوتر از زمانش ساخته شد. هنوز مسئولان و مدیران در آن مقطع نمی‎توانستند بپذیرند که «مهاجرت» معضل آینده ما خواهد شد. ما که آرمان‎‎های خوبی را در انقلاب مطرح کرده بودیم، ما که معتقد به استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی بودیم و کماکان هم معتقدیم این مسیر می‎تواند سعادت ما را تضمین کند، پس چه شد که به اینجا رسیدیم.»

او اضافه کرده است: «من «آدم برفی» را برای همه ساختم و هر آدم با وجدانی که آن را تماشا کند این را درک خواهد کرد؛ این‎که یک پهلوان به چنین روزی بیفتد واقعیت تلخی است. "عباس" در فیلم من یک قهرمان کشتی بود که ممیزی اجازه نداد همه هویتش را به تصویر بکشم. پهلوانی که روی دست مردم می‎رفت، اما به نقطه‎ای می‎رسد که به همه این‎‎ها پشت کرده و می‎رود و از همه بدتر، تن به چه خفت‎‎هایی می‎دهد. «آدم برفی» به تمام این دلایل هنوز هم فیلمی بسیار محترم و شریف برای من است، چراکه در ماهیتش چنین معارف و اهدافی نهفته بود. اما این از طرف مسئولان و مدیران وقت درک نشد.»

این اظهارات میرباقری از دغدغه‌هایش در حالی بیشتر قابل اهمیت و تامل می‌شود که مسئول توقیف بعد از 25 سال از کار خود ابراز پشیمانی می‌کند. ضرغامی فروردین امسال در صفحه شخصی خود در اینستاگرام در یادداشتی با عنوان «اشتباهات مدیریتی من» نوشت: «اگر به گذشته برگردم ترجیح می‌دادم به روح توصیه رهبر انقلاب در مورد فیلم سینمایی «آدم برفی» عمل کنم و به دلایل نظارتی که در جای خود مورد تاکید ایشان هم بود مردم را از دیدن این فیلم خوش ساخت و پر پیام محروم نمی‌ساختم. البته عدم همکاری مدیریت محترم وقت حوزه هنری سازمان تبلیغات هم در این تصمیم‌گیری بی‌تاثیر نبود ولی می‌توانستم با اجتهاد رسانه‌ای و هنری تصمیم درست‌تری بگیرم هر چند در سال‌های مدیریتم در رسانه ملی آن را جبران کردم.»

اگرچه نمونه فیلم‌هایی که یک زمانی توقیف و بعد رفع توقیف شده و از تلویزیون پخش شده و آب هم از آب تکان نخورده زیاد است اما وضعیت امروز بعضی فیلم‌های سینمایی نشان می‌دهد هنوز گذشته در حال تکرار است و  معلوم نیست نگرانی‌ها و اشتباهات و گوش سپردن به برخی نگرانی‌های بی‌مورد  تا کِی ادامه دارد؟