آرایش کرونایی جنبش دانشجویی برای خرداد ۱۴۰۰

همشهری: بیش از یک سال از غیرحضوری شدن آموزش در دانشگاه‌ها به‌دلیل شیوع کرونا می‌گذرد و همزمان با مجازی شدن کلاس‌ها، سایر فعالیت‌های دانشجویی که در قالب تشکل‌های اسلامی، کانون‌های فرهنگی هنری، شوراهای صنفی، انجمن‌های علمی، نشریات دانشجویی و... ظهور و بروز پیدا می‌کند نیز به‌صورت مجازی در حال پیگیری است.

تا پیش از دوران اپیدمی کرونا که فعالیت‌های جمعی و متکثر دانشجویی در بستر حضور در محیط دانشگاه شکل می‌گرفت، صدای جریان‌های دانشجویی بلندتر شنیده می‌شد و بازخورد بیرونی بیشتری هم داشت.صدای دانشجو یک‌بار به‌خاطر مشکلات صنفی، بار دیگر به واسطه برگزاری یک جشنواره هنری با نمایش آثار دانشجویی در رویدادی علمی شنیده می‌شد و دیگر بار با پرسیدن سؤالات تند و تیز از چهره‌های سیاسی در میتینگ‌ها و مناظره‌ها.

امروز اما خبری از دانشجویان در زمینه پیگیری مطالبات صنفی ازجمله رفع کمبودها در حوزه خوابگاه، تغذیه و دیگر خدمات رفاهی نیست و بیشتر جشنواره‌های فرهنگی و علمی هم مجازی شده‌اند.

دیگر درهای تالارهای خاطره‌ساز و تاریخ‌ساز دانشگاه‌ها به روی دانشجویانی که منطق و تحلیل‌ و شور و حرارت آرمان‌خواهانه‌شان را در مناسبت‌هایی مانند 16آذر (روز دانشجو) یا در فصل‌هایی نظیر انتخابات بر سر رئیس‌جمهور، کاندیداهای ریاست‌جمهوری و دیگر سردمداران و چهره‌های سیاسی و...فریاد می‌کردند، باز نمی‌شود.

البته در چند سال گذشته و پیش از شیوع کرونا نیز کمتر از فضای پرشور سیاسی و صنفی در دانشگاه‌ها خبری بود و صندلی‌های خالی از دانشجو در بسیاری از برنامه‌های سیاسی، به نوعی راوی رخوت حاکم بر جنبش دانشجویی بود. در یک‌سال اخیر که همدستی کرونا با آن رخوت رقم خورده، فعالیت‌های جمعی دانشجویی کمرنگ‌تر نیز شده است؛ هر چند که هنوز نفس می‌کشد.

مجازی شدن، فرصت یا تهدید؟

این روزها در زمینه فعالیت‌های سیاسی، تالارهای مجازی جای سالن‌های دانشگاه‌ها را گرفته و تکرار نوستالژی‌های دوران دانشجویی و شنیدن، نقد کردن و واکنش نشان دادن نسبت به وعده‌های پرشمار و رنگانگ، در فضایی جدید شکل می‌گیرد. این تغییر، در کنار کاستی‌ها، فرصت‌هایی نیز در دل خود به همراه دارد. از آن جمله اینکه مجازی شدن برنامه‌های دانشجویی، عملاً فرصت‌هایی برای افزایش گسترده مشارکت دانشجویان در برنامه‌ها ایجاد می‌کند.

اگر در گذشته امکان برگزاری برنامه جدی سیاسی و انتخاباتی در بعضی دانشگاه‌ها فراهم نبود یا دانشجویان علاقه‌مند در خیلی از دانشگاه‌های کشور-که کانون برگزاری برنامه‌های سیاسی و انتخاباتی نبودند- فرصت حضور در این نوع مراسم را به‌دست نمی‌آوردند، با شرایط جدید، همه دانشجویان از اقصی نقاط کشور می‌توانند در برنامه‌های انتخاباتی داغی که معمولا در دانشگاه‌های معروف مانند تهران، امیرکبیر، شریف و... برگزار می‌شود، شرکت کنند.

با وجود تغییراتی که کرونا ایجاد کرده و همچنین رخوت حاکم بر فضای سیاسی دانشگاه‌های کشور در آستانه دو انتخابات مهم پیش‌رو، هنوز هم تصویر مورد انتظار جامعه از جریان دانشجویی، ایفای نوعی مرجعیت در ساخت و جهت‌دهی به تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است.

اما باید دید در شرایط فعلی، جنبش دانشجویی می‌تواند چنین ظرفیتی از خود بروز داده و همچنان به‌عنوان یک کانون تأثیرگذار در تغییر و تحول‌های سیاسی عمل کند. برای رسیدن به پاسخ این سؤال با غلامرضا غفاری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و فرزاد جهان‌بین، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی به گفت‌وگو نشستیم و به بررسی وضعیت آمادگی دانشگاه‌ها و سیاست‌های جدید آنها برای برگزاری برنامه‌های سیاسی و انتخاباتی تشکل‌های دانشجویی در آستانه انتخابات 1400پرداختیم.

برنامه‌های انتخاباتی دانشگاه آزاد شروع شد

فرزاد جهان‌بین، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با همشهری از ابلاغ سیاست‌های انتخاباتی به واحدهای دانشگاهی خبر داد و گفت:«در بحث دو انتخابات پیش‌رو، خط قرمز دانشگاه ورود افراد منتسب به دانشگاه به نفع گروه یا شخص خاص در انتخابات است.

دانشگاه به هیچ نحو اجازه نمی‌دهد که از منابع و امکانات به نفع افراد و جریان‌ها استفاده شود. البته تشکل‌ها می‌توانند به انتخاب خود وارد این فضا شوند، لیست دهند و نشست برگزار کنند. ما باید بسترساز باشیم نه اینکه به جای تشکل‌ها فکر و عمل کنیم.»

معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه « اصل بر آزادی فعالیت تمام سلیقه‌ها و علایق در چارچوب روال‌های قانونی است.» کلیات ابلاغیه انتخاباتی به واحدهای دانشگاه آزاد را به این شرح اعلام کرد:

ـ دانشگاه به هیچ وجه اجازه نخواهد داد منابع و امکانات دانشگاه له یا علیه جریان خاصی به‌کار گرفته شود.

ـ در مقطع تبلیغات رسمی، حضور تمام افرادی که مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفتند، با اطلاع ریاست واحد دانشگاهی در دانشگاه مجاز است. این حضور می‌تواند در قالب‌ سخنرانی و تبیین مواضع، پرسش و پاسخ و مناظره باشد.

ـ حضور نمایندگان کاندیداها یا دیگران با تأیید هیأت نظارت در قالب سخنرانی، پرسش و پاسخ و مناظره مجاز است.

ـ قبل از روزهای رسمی تبلیغات انتخاباتی، تبلیغ مستقیم ممنوع است. حضور افراد بدون تبلیغ مستقیم و در قالب سخنرانی، پرسش و پاسخ و مناظره و با تأیید هیأت نظارت مجاز است.

ـ هیأت‌های نظارت با رعایت عدالت و در چارچوب این ضوابط، زمینه را برای طرح تمام سلایق و دیدگاه‌ها و با هدف کمک به مشارکت حداکثری و شناخت و انتخاب اصلح در محیط دانشگاه فراهم آورند.

جهان‌بین با بیان اینکه دانشگاه آزاد اسلامی دارای 110تشکل اسلامی دانشجویی و 40تشکل استادی فعال، 467نشریه دانشجویی و حدود 1300کانون است، درباره زمان آغاز فعالیت این تشکل‌ها با نگاه به انتخابات ریاست‌جمهوری 1400، گفت:«تشکل‌ها در برخی استان‌ها حتی در تعطیلات نوروزی به‌صورت مجازی میزبان برخی کاندیداهای احتمالی بوده‌اند. مرکز امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی نیز 3 نشست پیش از سال جدید با موضوع انتخابات ویژه استادان برگزار کرد.»

مقابل استفاده ابزاری از تشکل‌های دانشجویی می‌ایستیم

وی با نقد آنچه به‌عنوان «تشکل‌های کاغذی، وابسته و انتخاباتی» نام برد، گفت: «به‌دنبال واقعی‌سازی تشکل‌های دانشجویی هستیم. یعنی منفعل کردن و تماشاچی کردن تشکل‌ها، استفاده ابزاری و تقلیل نقش آنها در حد شرکت‌کننده در برنامه‌ها و مهندسی کردن تشکل‌ها که منجر به ایجاد یک دانشگاه منفعل و تک‌صدایی می‌شود، در سیاست‌های کلی دانشگاه آزاد در قبال تشکل‌ها جایی ندارد و اگر در جایی این رویه مشاهده شود، برخورد می‌کنیم.»

تعیین ضرب‌الاجل برای برگزاری انتخابات تشکل‌ها

معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص وضعیت برگزاری انتخابات تشکل‌های دانشجویی با توجه به اینکه بیش از یک‌سال از غیرحضوری شدن آموزش و حضور نداشتن دانشجویان در محیط دانشگاه می‌گذرد، نیز به همشهری توضیح داد:« با توجه به شرایط کرونا، بستر برگزاری انتخابات تشکل‌ها به‌صورت مجازی از طریق سامانه‌ای با عنوان «سامانه امتداد» فراهم شده و انتخابات حدود نیمی از تشکل‌ها از طریق این سامانه انجام شده است.»

وی افزود:«طبق قانون، تا پایان اردیبهشت فرصت داده‌ایم تا تشکل‌هایی که 2سال از آخرین انتخابات آنها گذشته است، انتخابات جدید برگزار کنند. تشکل‌هایی که تا مهلت اعلام‌شده نسبت به برگزاری انتخابات‌شان اقدام نکنند، لغو مجوز خواهند شد.»